Ch­¬ng VI

Chñ nghÜa t­b¶n ®éc quyÒn

vµ
chñ nghÜa t­b¶n ®éc quyÒn Nhµ n­íc
• TiÕp theo giai ®o¹n c¹nh tranh tù do, chñ
nghÜa t­b¶n ph¸t triÓn lªn giai ®o¹n cao h¬n lµ
giai ®o¹n chñ nghÜa t­b¶n ®éc quyÒn vµ sau
®ã lµ chñ nghÜa t­b¶n ®éc quyÒn nhµ n­íc

• Thùc chÊt ®©y lµ nh÷ng nÊc thang míi trong

qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ ®iÒu chØnh cña chñ
nghÜa t­b¶n c¶ vÒ lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan
hÖ s¶n xuÊt ®Ó thÝch øng víi nh÷ng biÕn
®éng míi trong t×nh h×nh kinh tÕ vµ chÝnh
trÞ thÕ giíi tõ cuèi thÕ kû XIX vµ ®Çu thÕ kû
XX ®Õn nay
 Néi dung ch­¬ng Vi

I. chñ nghÜa t­b¶n ®éc quyÒn

II. chñ nghÜa t­b¶n ®éc quyÒn nhµ n­íc

Iii. vai trß, h¹n chÕ vµ xu h­íng vËn ®éng cña chñ nghÜa
t­b¶n
 I. Chñ nghÜa t­b¶n ®éc quyÒn

Néi dung:
1. Sù chuyÓn biÕn tõ CNTB tù do c¹nh tranh
sang CNTB§Q
2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña CNTB ®éc
quyÒn
3. Sù ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ
thÆng d­trong giai ®o¹n CNTB ®éc quyÒn
1. Sù chuyÓn biÕn tõ CNTB tù do c¹nh tranh
sang CNTB ®éc quyÒn

C.M¸c vµ Ph.¡ngghen ®· dù b¸o r»ng: c¹nh tranh tù do sinh ra

tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt, tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt
ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é nµo ®ã sÏ dÉn ®Õn ®éc quyÒn

TÝch tô
Tù do tËp
c¹nh tranh trung §éc quyÒn
s¶n
xuÊt
VËn dông s¸ng t¹o nh÷ng nguyªn lý cña chñ
nghÜa M¸c vµo ®iÒu kiÖn lÞch sö míi cña
thÕ giíi, V.I. Lªnin ®· chøng minh r»ng chñ
nghÜa t­b¶n ®· b­íc sang giai ®o¹n míi lµ
chñ nghÜa t­b¶n ®éc quyÒn.
 * Nguyªn nh©n chñ yÕu ra ®êi

Chñ nghÜa t­b¶n ®éc quyÒn

 LLSX TÝch tô vµ tËp XÝ nghiÖp
trung s¶n xuÊt
quy m« lín
XÝ nghiÖp
Ngµnh s¶n
quy m« lín
xuÊt míi
KH - KT
cuèi TK 19 NSL§ TÝch luü t­
b¶n
T¸c ®éng cña BiÕn ®æi c¬ TËp trung s¶n
quy luËt kinh tÕ cÊu kinh tÕ §éc
xuÊt quy m«
quyÒn
TÝch tô tËp trung
C¹nh tranh TÝch luü t­b¶n

Khñng ho¶ng XÝ nghiÖp võa vµ XN lín tån

kinh tÕ Ph©n nhá ph¸ s¶n t¹i vµ ph¸t
ho¸ triÓn
XÝ nghiÖp lín cµng
lín h¬n
TÝn dông
TÝch tô tËp TËp trung s¶n xuÊt
ph¸t triÓn
trung t­b¶n
* Kh¸i qu¸t nguyªn nh©n h×nh thµnh CNTB§Q

LLSX

TÝn dông KH- KT

ph¸t triÓn cuèi TK 19
§éc
QuyÒn
T¸c ®éng cña
Khñng ho¶ng quy luËt kinh
kinh tÕ tÕ

C¹nh tranh
• Tõ nh÷ng nguyªn nh©n trªn, V.I. Lªnin
kh¼ng ®Þnh:
"... c¹nh tranh tù do ®Î ra tËp trung s¶n xuÊt vµ
sù tËp trung s¶n xuÊt nµy, khi ph¸t triÓn tíi
mét møc ®é nhÊt ®Þnh, l¹i dÉn tíi ®éc
quyÒn”
(V.I.Lªnin: Toµn tËp, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2005,
t.27.tr.402)

V.I. Lªnin ®· nªu ra n¨m ®Æc ®iÓm kinh tÕ

c¬ b¶n cña chñ nghÜa t­b¶n ®éc quyÒn
 2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña CNTB ®éc quyÒn

a - TËp trung s¶n xuÊt vµ c¸c tæ chøc ®éc quyÒn

Cã Ýt xÝ
nghiÖp lín Tæ chøc
TÝch tô,
Tho¶ hiÖp, ®éc
tËp trung
tho¶ thuËn quyÒn
s¶n xuÊt C¹nh tranh
gay g¾t

Tæ chøc ®éc quyÒn lµ tæ chøc liªn minh gi÷a c¸c nhµ t­b¶n lín ®Ó tËp
trung vµo trong tay phÇn lín viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô mét sè lo¹i hµng
ho¸ nµo ®ã nh»m môc ®Ých thu lîi nhuËn ®éc quyÒn cao
 C«ng«l¬mªrat
Liªn kÕt däc cña c¸c tæ
chøc §Q.
C«ngxoocxiom
Tæ chøc ®éc ViÖc s¶n xuÊt, tiªu thô
quyÒn Tê rít do ban qu¶n trÞ chung

ViÖc l­u th«ng do mét

Xanhdica ban qu¶n trÞ chung.

C¸c ten Tho¶ thuËn vÒ gi¸ c¶,

quy m«, thÞ tr­êng …
m C«ng«l¬merat
C«ng
xoocxiom

Tê rít

Xanhdica

Tæ chøc
C¸cten ®éc
quyÒn
 b - T­b¶n tµi chÝnh vµ bän ®Çu sá tµi chÝnh

Ph¸ s¶n Tæ chøc

Tæ chøc
®éc
®éc
quyÒn
quyÒn
c«ng
Ng©n ng©n
nghiÖp
hµng nhá hµng
S¸t nhËp

T­b¶n tµi chÝnh

C¹nh tranh khèc liÖt
Lª nin: “T­b¶n tµi chÝnh lµ kÕt qu¶ cña sù hîp nhÊt gi­a TB ng©n
hµng cña mét sè Ýt ng©n hµng §Q lín nhÊt víi TB cña liªn minh
®éc quyÒn c¸c nhµ c«ng nghiÖp”
(V. I.Lªnin: Toµn tËp, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2005, t.27.tr.489)
 Trung gian trong viÖc
thanh to¸n tÝn dông
Vai trß
cò
Vai trß cña Th©m nhËp vµo tæ chøc
ng©n hµng Vai trß ®éc quyÒn c«ng nghiÖp
míi ®Ó gi¸m s¸t

Trùc tiÕp ®Çu t­vµo c«ng

nghiÖp

* Sù ph¸t triÓn cña t­b¶n tµi chÝnh dÉn ®Õn mét nhãm nhá ®éc quyÒn
chi phèi toµn bé ®êi sèng kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña toµn x· héi t­b¶n gäi
lµ bän ®Çu sá tµi chÝnh

ChÕ ®é
§Çu sá tµi tham dù Thèng Thèng trÞ
chÝnh trÞ chÝnh trÞ
Thñ ®o¹n kinh tÕ
 C - XuÊt khÈu t­b¶n

XuÊt khÈu hµng

CNTB tù do ho¸ ra n­íc ngoµi
XuÊt khÈu
c¹nh tranh nh»m môc ®Ých
hµng ho¸
thùc hiÖn gi¸ trÞ

Lµ xuÊt khÈu gi¸

trÞ ra n­íc ngoµi
nh»m môc ®Ých
CNTB §éc XuÊt khÈu chiÕm ®o¹t m vµ
quyÒn T­b¶n c¸c nguån lîi kh¸c
cña n­íc nhËp khÈu
t­b¶n
 Nguyªn nh©n
TÝch luü t­ TÝch luü khèi T­b¶n thõa “t­
b¶n ph¸t l­îng t­b¶n lín ¬ng ®èi” trùc tiÕp
triÓn XuÊt khÈu
t­b¶n
Héi nhËp kinh trùc tiÕp
C¸c n­íc nhá tÕ ThiÕu t­b¶n

Gi¸ TiÒn l­ Nguyªn

ruéng ¬ng liÖu rÎ
®Êt thÊp
thÊp

H×nh thøc
Trùc tiÕp Kinh tÕ
(FDI)
XuÊt khÈu t­
Môc tiªu
b¶n

Gi¸n tiÕp
ChÝnh trÞ
(ODA)
 H­íng vµo T¹o
Chñ thÓ: c¸c ngµnh ®iÒu
thuéc kÕt kiÖn cho
Kinh tÕ cÊu h¹ tÇng t­b¶n t­
XuÊt nh©n
khÈu t­
ChÝnh Thùc hiÖn chñ
b¶n nghÜa thùc dan
trÞ
XuÊt Nhµ n­íc míi

khÈu t­
b¶n §Æt c¨n cø qu©n
Qu©n sù
sù trªn l·nh thæ
XuÊt
khÈu t­
b¶n t­
Ngµnh chu chuyÓn vèn nhanh
nh©n
vµ lîi nhuËn ®éc quyÒn cao
d - Sù ph©n chia thÕ giíi về KT gi÷a c¸c tæ chøc ®éc quyÒn

TÝch tô C¹nh tranh Tæ chøc

vµ tËp xuÊt khÈu t­ gi÷a c¸c tæ ®éc
trung t­ b¶n chøc ®éc quyÒn
b¶n quyÒn quèc tÕ

e - Sù ph©n chia thÕ giíi vÒ l·nh thæ gi÷a c¸c c­êng quèc

Sù ph¸t
Ph¸t triÓn Xung ®ét
triÓn ChiÕn
kh«ng ®Òu vÒ qu©n sù
kh«ng tranh
vÒ chÝnh trÞ ®Ó ph©n
®Òu vÒ thÕ giíi
qu©n sù chia l·nh thæ
kinh tÕ
 3. Sù ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ
thÆng d­trong giai ®o¹n CNTB ®éc quyÒn

a - Mèi quan hÖ gi÷a c¹nh tranh vµ ®éc quyÒn

C¹nh tranh
§éc quyÒn
tù do

L­u ý: §éc quyÒn sinh ra tõ c¹nh tranh tù do, ®éc quyÒn ®èi lËp víi
c¹nh tranh tù do, nh­ng sù xuÊt hiÖn cña §Q kh«ng thñ tiªu ®­îc c¹nh
tranh mµ cßn lµm cho c¹nh tranh trë nªn ®a d¹ng vµ gay g¾t h¬n
 Gi÷a c¸c tæ chøc Nguån nguyªn
®éc quyÒn víi xÝ liÖu, nh©n c«ng,
nghiÖp ngoµi ®éc ph­¬ng tiÖn ...
quyÒn

C¹nh
tranh Mét bªn ph¸
Gi÷a c¸c Cïng s¶n
trong
tæ chøc ngµnh
giai
®o¹n ®éc
quyÒn Hai bªn
CNTB
®éc víi nhau Kh¸c tho¶ hiÖp
quyÒn ngµnh

Néi bé tæ
chøc ®éc ThÞ phÇn s¶n
quyÒn xuÊt, tiªu thô
b, BiÓu hiÖn ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ thÆng d­
trong giai ®o¹n CNTB ®éc quyÒn

Giai ®o¹n Quy luËt

®éc lîi nhuËn
Quy luËt gi¸ c¶
quyÒn ®éc
®éc quyÒn
quyÒn cao

Giai ®o¹n Quy Quy

tù do c¹nh luËt gi¸ luËt p’
tranh c¶ s¶n vµ p
xuÊt
(K+p)
S¶n xuÊt Quy luËt
hµng ho¸ Quy luËt gi¸ trÞ
tù do gi¶n gi¸trÞ thÆng d­
®¬n
L§ kh«ng c«ng Mét phÇn
cña CN trong GTTD cña
XN kh«ng ®éc nhµ t­b¶n
quyÒn võa vµ nhá
Lîi
nhuËn
®éc
quyÒn
cao

L§ kh«ng c«ng L§ kh«ng

cña CN trong c«ng ë c¸c n­íc
XN ®éc quyÒn thuéc ®Þa vµ
phô thuéc
 II. Chñ nghÜa t­b¶n ®éc quyÒn Nhµ n­íc
Néi dung:

1. Nguyªn nh©n h×nh thµnh vµ b¶n chÊt

cña CNTB ®éc quyÒn Nhµ n­íc
2. Nh÷ng biÓu hiÖn chñ yÕu cña CNTB
®éc quyÒn Nhµ n­íc
1. Nguyªn nh©n h×nh thµnh vµ b¶n
chÊt cña CNTB ®éc quyÒn Nhµ n­íc
a. Nguyªn nh©n ra ®êi cña CNTB ®éc quyÒn Nhµ n­íc
TÊt yÕu
CNTB ®éc CNTB§Q
quyÒn Nhµ n­íc

LSX ph¸t QHSX TBCN SH Nhµ n­íc

trLiÓn phï hîp t­s¶n

PCL§ ph¸t Ngµnh nghÒ H×nh thµnh

triÓn míi ra ®êi c¬ cÊu kÕt CNTB
nèi §éc
quyÒn
M©u thuÉn g/c Xoa dÞu b»ng
nhµ n­íc
TS vµ VS CSNN

Xu h­íng quèc > < Gi÷a c¸c Nhµ n­íc

tÕ ho¸ TC§Q QT can thiÖp
 b. B¶n chÊt cña CNTB ®éc quyÒn Nhµ n­íc

Søc m¹nh ®éc CNTB ®éc Søc m¹nh

quyÒn t­nh©n quyÒn nhµ Nhµ n­íc t­s¶n
n­íc

Quan hÖ kinh tÕ chÝnh

trÞ x· héi

Lµ sù kÕt hîp søc m¹nh cña c¸c tæ chøc §Q t­nh©n víi søc m¹nh cña
nhµ n­íc TS trë thµnh mét thiÕt chÕ vµ thÓ chÕ thèng nhÊt nh»m
phôc vô lîi Ých cña tæ chøc §Q vµ cøu nguy cho CNTB
2. Nh÷ng biÓu hiÖn chñ yÕu cña
CNTB ®éc quyÒn Nhµ n­íc
 KÕt hîp ChÕ ®é tham
về con dù
ng­êi
§éc quyÒn t­nh©n

X©y dùng DNNN b»ng vèn ng©n s¸ch

H×nh Quèc h÷u ho¸ xÝ nghiÖp t­nh©n b»ng c¸ch mua l¹i
thµnh së
h÷u Nhµ
Mua cæ phÇn cña c¸c doanh nghiÖp t­nh©n
n­íc
Më réng DNNN b»ng vèn tÝch luü cña c¸c DNNN

NSNN
Sù ®iÒu Bé m¸y
tiÕt kinh nhµ n­íc ThuÕ
tÕ cña
= HÖ thèng tiÒn tÖ – tÝn dông
nhµ n­íc T­ ChÝnh
s¶n s¸ch DNNN
KÕ ho¹ch ho¸
* Sù can thiÖp trùc tiÕp cña Nhµ n­íc vµo qu¸ tr×nh TSXXH

SL§
T -H S¶n xuÊt H-T
TLS C¬ quan
X nghiªn
cøu
triÓn
khai ThÞ tr­
Ng©n êng
hµng nhµ n­íc

Nhµ n­íc
 * C¬ chÕ cña CNTB ®éc quyÒn Nhµ n­íc

§iÒu tiÕt §Þnh h­íng

Quy luËt ThÞ Tr­ cña Nhµ n­íc c¸c môc
kinh tÕ êng tiªu
C¬ chÕ cña
CNTB§QNN

§éc quyÒn t­
nh©n

§iÒu tiÕt s¶n

xuÊt
IV. Vai trß, giíi h¹n vµ xu h­íng vËn ®éng cña
Chñ NghÜa T­B¶n

Néi dung:

1. Vai trß cña CNTB ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn
s¶n xuÊt x· héi
2. Nh÷ng h¹n chÕ cña chñ nghÜa t­b¶n
1. Vai trß cña CNTB ®èi víi sù ph¸t triÓn
cña nÒn s¶n xuÊt x· héi
 * Sù ra ®êi cña chñ nghÜa t­b¶n ®· gi¶i phãng
loµi ng­êi khái "®ªm tr­êng trung cæ" cña x· héi
phong kiÕn, ®o¹n tuyÖt vêi nÒn kinh tÕ tù
nhiªn, tù tóc, tù cÊp chuyÓn sang ph¸t triÓn kinh
tÕ hµng ho¸ t­b¶n chñ nghÜa, chuyÓn s¶n xuÊt
nhá thµnh s¶n xuÊt lín hiÖn ®¹i

C.M¸c vµ Ph.¡ng Ghen kh¼ng ®Þnh trong

Tuyªn ng«n cña ®¶ng céng s¶n n¨m 1848:
“CNTB ra ®êi ch­a ®Çy 100 n¨m mµ ®· t¹o ra ®­îc ®èng
cña c¶i vËt chÊt khæng lå b»ng tÊt c¶ c¸c thÕ hÖ tr­íc
®©y céng l¹i”
 * Ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt
• Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t­ b¶n ®· lµm cho
lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn m¹nh mÏ víi tr×nh ®é kü
thuËt vµ c«ng nghÖ ngµy cµng cao: tõ kü thuËt thñ
c«ng lªn kü thuËt c¬ khÝ, tõ c¬ khÝ hãa sang giai ®o¹n
tù ®éng ho¸, tin häc ho¸ vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i

• Cïng víi sù ph¸t triÓn cña kü thuËt vµ c«ng nghÖ lµ

qu¸ tr×nh gi¶i phãng søc lao ®éng, n©ng cao hiÖu qu¶
kh¸m ph¸ vµ chinh phôc thiªn nhiªn cña con ng­êi
 * Thùc hiÖn x· héi ho¸ s¶n xuÊt.

• §ã lµ sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng x·

héi, s¶n xuÊt tËp trung víi quy m« hîp lý, chuyªn
m«n ho¸ s¶n xuÊt vµ hîp t¸c lao ®éng s©u s¾c,
mèi liªn hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c ®¬n vÞ, c¸c ngµnh,
c¸c lÜnh vùc ngµy cµng chÆt chÏ... lµm cho c¸c
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph©n t¸n ®­îc liªn kÕt víi
nhau vµ phô thuéc lÉn nhau thµnh mét hÖ
thèng, thµnh mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x· héi
* Chñ nghÜa t­ b¶n tæ chøc lao ®éng theo
kiÓu c«ng x­ëng do ®ã ®· x©y dùng ®­îc t¸c
phong c«ng nghiÖp cho ng­êi lao ®éng, lµm
thay ®æi nÒ nÕp thãi quen cña ng­êi lao ®éng
s¶n xuÊt nhá trong x· héi phong kiÕn

* CNTB ®· thiÕt lËp nªn nÒn d©n chñ t­s¶n,

x©y dùng trªn c¬ së thõa nhËn quyÒn tù do
th©n thÓ cña c¸ nh©n
 2. H¹n chÕ cña chñ nghÜa t­b¶n

* Bªn c¹nh ®ãng gãp tÝch cùc nãi trªn, chñ

nghÜa t­ b¶n còng cã nh÷ng h¹n chÕ vÒ
mÆt lÞch sö, ®ã lµ:
• Chñ nghÜa t­ b¶n ra ®êi g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh
tÝch luü nguyªn thuû cña chñ nghÜa t­ b¶n. Thùc
chÊt, ®ã lµ qu¸ tr×nh tÝch luü tiÒn tÖ nhê vµo
nh÷ng biÖn ph¸p ¨n c­íp, t­íc ®o¹t ®èi víi nh÷ng ng­
êi s¶n xuÊt hµng hãa nhá vµ n«ng d©n tù do; nhê
vµo ho¹t ®éng bu«n b¸n, trao ®æi kh«ng ngang
gÝa qua ®ã mµ thùc hiÖn sù bãc lét, n« dÞch ®èi
víi nh÷ng n­íc l¹c hËu

• C.M¸c cho r»ng, ®ã lµ lÞch sö ®Çy m¸u vµ bïn

nh¬, kh«ng gièng nh­ mét c©u chuyÖn t×nh ca, nã
®­îc sö s¸ch ghi chÐp l¹i b»ng nh÷ng trang ®Ém
m¸u vµ löa kh«ng bao giê phai
* C¬ së cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t­
b¶n lµ quan hÖ bãc lét cña c¸c nhµ t­ b¶n ®èi víi
c«ng nh©n lµm thuª

• C.M¸c vµ V.I.Lªnin cho r»ng: chõng nµo chñ

nghÜa t­ b¶n cßn tån t¹i th× chõng ®ã quan hÖ
bãc lét cßn tån t¹i vµ sù bÊt b×nh ®¼ng, ph©n ho¸
x· héi vÉn lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái
* C¸c cuéc chiÕn tranh thÕ giíi víi môc
®Ých tranh giµnh thÞ tr­êng, thuéc ®Þa vµ
khu vùc ¶nh h­ëng ®· ®Ó l¹i cho loµi ng­êi
nh÷ng hËu qu¶ nÆng nÒ: hµng triÖu ng­êi
v« téi ®· bÞ giÕt h¹i, søc s¶n cuÊt cña x· héi
bÞ ph¸ hñy, tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña
thÕ giíi bÞ kÐo lïi l¹i hµng chôc n¨m
 * Chñ nghÜa t­ b¶n ®· t¹o ra hè ng¨n c¸ch
gi÷a c¸c n­íc giµu vµ c¸c n­íc nghÌo trªn thÕ
giíi (thÕ kû 18 chªnh lÖch vÒ møc sèng
gi÷a n­íc giµu nhÊt vµ n­íc nghÌo nhÊt míi
chØ lµ 2,5 lÇn, hiÖn nay sè chªnh lÖch Êy
lµ 250 lÇn)
3. Xu h­íng vËn ®éng cña chñ nghÜa t­b¶n

V.I. Lªnin nhËn xÐt: sù ph¸t triÓn nhanh chãng

vµ sù tr× trÖ thèi n¸t lµ hai xu thÕ cïng song
song tån t¹i trong nÒn kinh tÕ cña chñ nghÜa t­
b¶n ®éc quyÒn. §ã còng chÝnh lµ mét biÓu
hiÖn quan träng thuéc b¶n chÊt cña chñ
nghÜa t­b¶n ®éc quyÒn
• Nh÷ng thµnh tùu vµ h¹n chÕ trªn ®©y cña
chñ nghÜa t­ b¶n b¾t nguån tõ m©u thuÉn
c¬ b¶n cña chñ nghÜa t­ b¶n: m©u thuÉn
gi÷a tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é x· héi ho¸ cao
cña lùc l­îng s¶n xuÊt víi quan hÖ së h÷u t­
nh©n t­b¶n chñ nghÜa vÒ t­liÖu s¶n xuÊt
Chñ nghÜa t­ b¶n cµng ph¸t triÓn, tÝnh chÊt vµ
tr×nh ®é x· héi hãa cña lùc l­îng s¶n xuÊt ngµy cµng
cao th× quan hÖ së h÷u t­nh©n t­b¶n chñ nghÜa vÒ
t­ liÖu s¶n xuÊt ngµy cµng trë nªn chËt hÑp so víi
néi dung vËt chÊt ngµy cµng lín lªn cña nã
• MÆc dï chñ nghÜa t­ b¶n ngµy nay ®· cã ®iÒu
chØnh nhÊt ®Þnh trong quan hÖ së h÷u, qu¶n lý
vµ ph©n phèi, vµ ë mét chõng mùc nhÊt ®Þnh, sù
®iÒu chØnh ®ã còng ®· phÇn nµo lµm gi¶m bít
tÝnh gay g¾t cña m©u thuÉn nµy. Song tÊt c¶
nh÷ng ®iÒu chØnh Êy vÉn kh«ng v­ît qua khái
khu«n khæ cña së h÷u t­ nh©n t­ b¶n chñ nghÜa.
V× vËy m©u thuÉn vÉn kh«ng bÞ thñ tiªu
Theo sù ph©n tÝch cña C. M¸c vµ V.I. Lªnin, ®Õn
mét chõng mùc nhÊt ®Þnh, quan hÖ së h÷u t­ nh©n
t­ b¶n chñ nghÜa sÏ bÞ ph¸ vì vµ thay vµo ®ã lµ mét
quan hÖ së h÷u míi . Së h÷u x· héi (së h÷u c«ng
céng) vÒ t­liÖu s¶n xuÊt ®­îc x¸c lËp ®Ó ®¸p øng yªu
cÇu ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt

• §iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­

b¶n chñ nghÜa sÏ bÞ thñ tiªu vµ mét ph­¬ng thøc
s¶n xuÊt míi – ph­¬ng thøc s¶n xuÊt céng s¶n chñ
nghÜa sÏ ra ®êi vµ phñ ®Þnh ph­¬ng thøc s¶n
xuÊt t­b¶n chñ nghÜa
• Tuy nhiªn, ph¶i nhËn thøc r»ng, ph­¬ng thøc
s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa kh«ng tù tiªu vong
vµ ph­¬ng thøc s¶n xuÊt céng s¶n chñ nghÜa
còng kh«ng tù ph¸t h×nh thµnh mµ ph¶i ®­îc
thùc hiÖn th«ng qua cuéc c¸ch m¹ng x· héi,
trong ®ã giai cÊp cã sø mÖnh lÞch sö l·nh
®¹o cuéc c¸ch m¹ng x· héi nµy chÝnh lµ giai
cÊp c«ng nh©n