I.

Toång caàu,toång cung vaø caân

baèng neàn kinh teá:
1.Toång caàu(AD,Aggregate demand):
Toång caàu laø toång tieâu duøng, ñaàu
tö, chi tieâu chính phuû vaø xuaát khaåu
roøng.
AD = C+I+G+X-M

AD = C+I+G+Xn
Trong ñoù:
+C (consumption)Tieâu duøng: goàm 3
loaïi:
.Tieâu duøng haøng hoùa laâu beàn
(durable goods)
.Tieâu duøng haøng hoùa reû tieàn mau
hoûng (non-durable goods).
.Tieâu duøng dòch vuï (services)
+I(investment) Ñaàu tö:
Laø quaù trình taïo ra giaù trò môùi. Ñaàu
tö goàm:
.Ñaàu tö tö baûn môùi (new plant and
equipment).
.Ñaàu tö xaây döïng môùi, nhaø xöôûng
môùi (residental contruction investment).
.Ñaàu tö toàn kho (inventory
investment):Cheânh leäch giöõa toàn kho
cuoái kyø vaø toàn kho ñaàu kyø.
*Hoaëc ñaàu tö hay toång ñaàu tö coøn
ñöôïc tính:
I = Ig = In + De
Trong ñoù:
I hay Ig: (Gross investment)
Toång ñaàu tö hay ñaàu tö goäp
In:(Net investment)Ñaàu tö roøng
De (depreciation) Khaáu hao
+G (Government Spending)
Chi tieâu cuûa chính phuû: Chi tieâu
cuûa chính phuû cho haøng hoùa
dòch vuï
Chi chuyeån nhöôïng(transfer
payment)
khoâng tính vaøo G, nghóa laø khoâng
tính vaøo GDP
 G = Chi tieâu coù ñoái öùng
Ngaân
saùch
haøng hoaù cuûa chính
B phuû
cuûa
chính Tr = Chi chuyeån nhöôïng hay trôï caáp
phuû
X (exports) Xuaát khaåu
Haøng hoùa dòch vuï saûn xuaát trong
nöôùc
ñöôïc xuaát khaåu ra nöôùc ngoaøi
M (imports) Nhaäp khaåu
Haøng hoùa dòch vuï saûn xuaát ôû
nöôùc
ngoaøi ñöôïc nhaäp veà baùn trong
nöôùc
• Xuaát khaåu roøng
(NX hoaëc Xn; Net exports)
Hieäu soá giöõa xuaát khaåu vaø nhaäp khaåu
Xn = X - M
Xn > 0 => Xuaát sieâu
Xn < 0 => Nhaäp sieâu
Xn = 0 => Caân baèng
X+M=?
Ñöôøng toång caàu theo giaù coù
daïng doác xuoáng töø traùi sang
phaûi
P
AD

Y
Ñöôøng toång caàu dòch chuyeån do caùc
yeáu toá trong toång caàu thay ñoåi
* AD dòch sang phaûi (taêng) do
C,I,G,X taêng
hoaëc
M giaûm
AD dòch sang traùi (giaûm) do
C,I,G,X giaûm
hoaëc
M taêng
 AD2
P AD1 AD taêng töø AD1 sang AD2

Y
 AD2
P AD1
AD giaûm töø AD2 sang AD1

O Y
2.Toång cung (AS,Aggregate supply)
Laø toaøn boä löôïng haøng hoùa vaø
dòch vuï maø caùc doanh nghieäp
muoán cung caáp cho neàn kinh teá.
Toång cung thì phuï thuoäc vaøo chi phí
veà nguoàn nhaân löïc, nguoàn voán,
nguoàn löïc töï nhieân vaø coâng ngheä.
P

Daøi haïn
AS

Ngaén haïn

Y
Yp
Ñöôøng toång cung coù 2 giai ñoaïn
+Ngaén haïn
AS coù daïng gaàn nhö song song vôùi truïc Y
+Daøi haïn
AS coù daïng gaàn doác ñöùng
+Saûn löôïng taïi ñöôøng AS doác ñöùng goïi
laø saûn löôïng tieàm naêng Yp
 Saûn löôïng tieàm naêng laø saûn
löôïng maø moät quoác gia coù theå
saûn xuaát ñöôïc trong ñieàu kieän neàn
kinh teá khoâng coù thaát nghieäp hay
thaát nghieäp baèng thaát nghieäp töï
nhieân vaø moïi ngöôøi ñeàu laøm
vieäc theo ñuùng qui ñònh cuûa
phaùp luaät veà thôøi gian.
Saûn löôïng thöïc teá laø saûn löôïng
thöïc teá quoác gia ñoù saûn xuaát
ñöôïc, Yt.
Yt coù theå > hoaëc = hoaëc < Yp
Taïi sao?
3.Caân baèng toång cung toång caàu
hay caân baèng neàn kinh teá:

P AS
AD

P0

Y
Y0
Ñöôøng AD vaø AS giao nhau taïo
ra giaù caân baèng chung vaø giaù trò
saûn löôïng caân baèng chung cuûa
neàn kinh teá P0 vaø Y0
 AD2 AS

AD1

P2
P1

Y1 Y2

AS coá ñònh
AD taêng
 Ptaêng, Ytaêng maïnh
 Kích caàu AD ñeå taêng
Y
II.Nhöõng chæ tieâu kinh teá vó moâ
cô baûn:
1.GDP (Gross domestic product)
Toång saûn phaåm quoác nội
a.Khaùi nieäm:GDP laø toång giaù trò
haøng hoaù dòch vuï cuoái cuøng
ñöôïc saûn xuaát ra trong moät thôøi
gian nhaát ñònh (naêm, quí, thaùng…)
treân phaïm vi laõnh thoå nhaát ñònh
(theá giôùi, quoác gia, tænh…)
b.Caùch tính
Coù 3 caùch

*Caùch 1: GDP=C+I+G+X-M
*Caùch 2:GDP= w+i+r++De+Ti
*Caùch 3:GDP=ΣAV = GO – Tg
*Caùch 1
Tính theo luoàng chi tieâu
GDP=C+I+G+X-M
*Caùch 2
Tính theo luoàng thu nhaäp
GDP= w+i+r++De+Ti
Trong ñoù:
+ W (wage) tieàn löông
+ i (interest) tieàn laõi
+ r (rental) tieàn thueâ
 (Profits) lôïi nhuaän, goàm:
+Noäp thueá lôïi töùc vaø nhöõng
ñoùng goùp xaõ hoäi khaùc
+Lôïi nhuaän khoâng chia ñöôïc giöõ
laïi cho doanh nghieäp nhaèm môû
roäng qui moâ saûn xuaát
+Lôïi nhuaän ñöôïc chia ôû daïng coå
töùc
De (Depreciation) Khaáu hao
Ti (indirect tax) Thueá giaùn thu
Caùch 3
Tính theo luoàng giaù trò gia taêng
GDP=ΣAV= GO – Tg
Trong ñoù:
AV(added value): giaù trò gia taêng
GO (Gross output) toång giaù trò ñaàu ra
Tg: toång chi phí trung gian
= Chi phí mua haøng hoaù trung gian
Haøng hoaù trung gian laø haøng
hoaù tham gia moät laàn vaøo ñaàu
vaøo quaù trình saûn xuaát ra haøng
hoùa khaùc, nghóa laø giaù trò cuûa
noù chuyeån heát vaøo giaù trò haøng
hoaù môùi.
Ví duï neàn kinh teá coù caùc soá lieäu sau:

Giaùtrò Chi phí Giaù trò

ñaàu ra trung gian gia taêng
Luùa mì 100 0 100

Boät mì 250 100 150

Baùnh mì 550 250 300

Toång: 550
Vaäy GDP cuûa nöôùc naøy laø 550,
ñoù laø toång giaù trò gia taêng, noù
cuõng chính laø toång giaù trò haøng
hoùa dòch vuï cuoái cuøng cuûa neàn
kinh teá naøy.
2.GNI (Gross national Income, GNP)
Toång thu nhaäp quoác daân
a.Khaùi nieäm: GNI laø toång giaù
trò haøng hoùa dòch vuï cuoái cuøng
ñöôïc saûn xuaát ra bôûi coâng daân
cuûa quoác gia ñoù xeùt trong thôøi
gian nhaát ñònh (thöôøng laø moät
naêm)
c.Caùch tính:
GNI = GDP + NIA
Trong ñoù NIA laø thu nhaäp roøng
töø yeáu toá nöôùc ngoaøi
NIA =
Thu nhaäp töø yeáu toá xuaát khaåu
Tröø (–)
Thu nhaäp töø yeáu toá nhaäp khaåu
3.NNP (Net national Product)
Thuaàn saûn phaåm quoác gia
NNP = GNP - De
4.NI (Y,National income)
Thu nhaäp quoác gia
NI = Y = NNP – Ti
Ti: Thueá giaùn thu
5.Yd (DI,Disposable income)
Thu nhaäp khaû duïng
Yd = Y – T + Tr
Yd = Y – Tn
Trong ñoù
Tn laø thueá roøng
Tn = T – Tr
T: Thueá tröïc thu
Tr: Chuyeån nhöôïng hay trôï caáp
 NIA DE

C Ti

I GDP GNI Tn

G NNP Y Yd S

Xn C
*Thu nhaäp khaû duïng chính laø
baèng tieâu duøng coäng tieát kieäm
Yd = C + S
6.PCI :Thu nhaäp bình quaân ñaàu
ngöôøi
(Per capita income)
PCI theo GDP = GDP/ Daân soá
PCI theo GNI = GNI/ Daân soá
7.Chæ soá giaù (Price index)
Ta coù caùc loaïi
+Chæ soá giaù tieâu duøng (CPI)
+Chæ soá giaù saûn xuaát (PPI)
+Chæ soá giaù ñieàu chænh laïm phaùt
theo GDP (GDPd, GDP deflator)
 1994 1995 1996 1997

Q Pw Pr Q Pw Pr Q Pw Pr Q Pw Pr

X 1 1 1,1 1,2 1,1 1,2 1,3 1,2 1,3 1,5 1,3 1,4

Y 2 1 1,2 2,2 1,2 1,3 2,4 1,3 1,4 2,5 1,3 1,4

Z 4 2 2,1 4,1 2,1 2,2 4,3 2,2 2,3 4,5 2,2 2,3
Trong ñoù:
+Naêm 1994 laø naêm goác
+X,Y, Z laø caùc haøng hoùa dòch vuï
Q laø saûn löôïng (Ñvq)
Pr: Giaù baùn leû
Pw: Giaù baùn buoân
7.1 Tính CPI .
CPI laø chæ soá giaù tieâu duøng.
k

 PQ
i 1
t 0

CPI naêm t = k

PQ
i 1
0 0

Q0, P0 laø saûn löôïng vaø giaù naêm goác

Qt, Pt laø saûn luôïng vaø giaù naêm t
Giaù duøng ñeå tính laø giaù baùn leû Pr
Maët haøng ñeå tính:300; 400 maët haøng lieân quan ñeán tieâu
duøng
 1994 1995
Q Pw Pr Q Pw Pr

X 1 1 1,1 1,2 1,1 1,2

Y 2 1 1,2 2,2 1,2 1,3
Z 4 2 2,1 4,1 2,1 2,2
Ví duï: Tính CPI naêm:.
CPI1994:
=(1*1,1+2*1,2+4*2,1)/
/(1*1,1+2*1,2+4*2,1)=1
CPI1995 :
=(1*1,2+2*1,3+4*2,2)/
/(1*1,1+2*1,2+4*2,1)=1,0588
 1996 1997
Q Pw Pr Q Pw Pr
X 1,3 1,2 1,3 1,5 1,3 1,4
Y 2,4 1,3 1,4 2,5 1,3 1,4
Z 4,3 2,2 2,3 4,5 2,2 2,3
CPI1996 :
= [(1*1,3+2*1,4+4*2,3)/
/[(1*1,1+2*1,2+4*2,1)]=1,1176
CPI1997 :
= (1*1,4+2*1,4+4*2,3)/
/(1*1,1+2*1,2+4*2,1)=1,1260
7.2Tính PPI (Chæ soá giaù saûn xuaát):

 PQ t 0
PPI naêm t = i 1
k

PQ
i 1
0 0

Q0, P0 laø saûn löôïng vaø giaù naêm goác

Qt, Pt laø saûn luôïng vaø giaù naêm t
Giaù duøng ñeå tính laø giaù baùn buoân Pw
Maët haøng ñeå tính khoaûng 300; 400 maët haøng
lieân quan
ñeán saûn xuaát
7.3 Tính GDPd (GDP deflator,Chæ soá ñieàu chænh giaù theo GDP,
chæ soá ñieàu chænh laïm phaùt):
k

 PQ
i 1
t t
GDPd naêm t =
k

PQ
i 1
0 t

Q0, P0 laø saûn löôïng vaø giaù naêm goác.

Qt, Pt laø saûn löôïng vaø giaù naêm t.
Giaù duøng ñeå tính laø giaù baùn leû Pr
Maët haøng ñeå tính laø taát caû haøng hoaù cuoái cuøng.
[ΣPt*Qt]: GDP danh nghóa naêm t
[ΣP0*Qt]:GDP thöïc naêm t
GDPdanh nghóa naêm t
GDPd naêm t =
GDPthöïc naêm t
 1990 1991
Q Pw Pr Q Pw Pr

X 1 1 1,1 1,2 1,1 1,2

Y 2 1 1,2 2,2 1,2 1,3
Z 4 2 2,1 4,1 2,1 2,2
Ví duï: Tính GDPd naêm 1990.
GDPd1994 :
= (1*1,1+2*1,2+4*2,1)/
/(1*1,1+2*1,2+4*2,1) = 1
GDPd1995 :
= [(1,2*1,2+2,2*1,3+4,1*2,2)/
/[(1,2*1,1+2,2*1,2+4,1*2,1)]=1,0597
 1996 1997
Q Pw Pr Q Pw Pr

X 1,3 1,2 1,3 1,5 1,3 1,4

Y 2,4 1,3 1,4 2,5 1,3 1,4
Z 4,3 2,2 2,3 4,5 2,2 2,3
GDPd1996: = (1,3*1,3+2,4*1,4+4,3*2,3)/
/(1,3*1,1+2,4*1,2+4,3*2,1)=1,1199
GDPd1997:
= (1,5*1,4+2,5*1,4+4,5*2,3)/
/(1,5*1,1+2,5*1,2+4,5*2,1)= 1,1312
8.Tính tyû leä laïm phaùt
Tyû leä laïm phaùt naêm t =
[(Chæ soá giaù naêm t)]
= -1
[Chæ soá giaù naêm (t-1)]
Neáu giaù trò naøy >0 = laïm phaùt
(inflation)
Neáu giaù trò naøy <0 = Giaûm phaùt
(deflation)
Neáu giaù trò naøy = 0 = khoâng coù laïm
phaùt(Inflation is zero)
Neáu giaù trò naøy > 0 vaø giaûm daàn
qua caùc naêm = laïm phaùt giaûm
(disinflation)
Ví duï:
Tính tyû leä laïm phaùt naêm 1995 so
naêm 1994 (Theo CPI)
= (1,0588/1) – 1 = 0,0588
Taêng 5,88%
Tính tyû leä laïm phaùt naêm 1996 so
naêm 1995 (Theo CPI)
= (1,1176 / 1,0588) – 1 = 0,0555
Taêng 5,55%
Tính tyû leä laïm phaùt naêm 1997 so
naêm 1996 (Theo CPI)
=(1,1260 / 1,1176) – 1 = 0,0075
Taêng 0,75%
9.Tính toác ñoä taêng tröôûng:
Taêng tröôûng chæ tính gía trò thöïc
khoâng tính giaù trò danh nghóa
+Giaù trò thöïc laø giaù trò tính theo
giaù naêm goác
+Giaù trò danh nghiaõ laø giaù trò tính
theo giaù naêm hieän haønh
Tính taêng tröôûng ít nhaát coù 3
tröôøng hôïp:
+Taêng tröôûng so vôùi naêm goác
+Taêng tröôûng so vôùi naêm tröôùc
+Taêng tröôûng bình quaân/naêm cho
giai ñoaïn nhieàu naêm
+Taêng tröôûng (g) so vôùi naêm goác
g =(Giaù trò naêm t /Giaù trò naêm goác ) –
1
Ví duï:
GDP thöïc naêm 2000 = 4000 (ñvt)
GDP thöïc naêm 2004 = 5000 (ñvt)
Tính g töø naêm 2004 so vôùi naêm 2000
g = (5000 / 4000) -1 = 0,25
Taêng 25%
+Taêng tröôûng so vôùi naêm tröôùc
g =[Giaù trò naêm t /Giaù trò naêm (t-1)] –
1
Ví duï:
GDP thöïc naêm 2000 = 4000 (ñvt)
GDP thöïc naêm 2001 = 5000 (ñvt)
Tính g töø naêm 2001 so vôùi naêm 2000
g = (5000 / 4000) -1 = 0,25
Taêng 25%
+Taêng tröôûng bình quaân/naêm
cho giai ñoaïn nhieàu naêm.
g/naêm= (GDPt/GDP0)[1/(t-0)] – 1.
Trong ñoù:
t: laø naêm t.
0: laø naêm goác.
Ví duï:
GDP thöïc naêm 2000 = 4000 (ñvt)
GDP thöïc naêm 2004 = 5000 (ñvt)
Tính g/naêm giai ñoaïn töø naêm 2000
ñeán naêm 2004
g/naêm = (5000 / 4000)[1/(2004 – 2000)] -1 =
0,0574
Taêng 5,74%
10.Tính tyû leä thaát nghieäp:

Ngoa
øi Ngoaøi
LLLÑ
tuoåi
LÑ
Daân
Trong Coù vieäc laøm
soá Tuoåi LLLÑ
LÑ Töï nhieân
Thaát nghieäp

Taêng theâm
Tyû leä thaát nghieäp = Thaát nghieäp/ LLLÑ.
Ñònh luaät OKUN:
Neáu saûn löôïng thöïc teá thaáp hôn saûn löôïng tieàm
naêng 2% thì thaát nghieäp taêng theânm 1%.
Neáu toác ñoä taêng cuûa saûn löôïng thöïc teá nhanh hôn
toác ñoä taêng cuûa saûn löôïng tieàm naêng 2,5% thì
thaát nghieäp giaûm ñi 1%.