Toán R I R C

TOÁN RӠI RҤC
Ngưӡi thӵc hiӋn: GVC. TS. NguyӉn Trung Hòa

Email: ntrhoa@yahoo.com
ĐiӋn thoҥi: 0904 162168
1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

14-Feb-11 chҩt 1/222
Các tài liӋu tham khҧo
1. Giáo trình Toán rӡi rҥc
± NguyӉn Trung Hòa,
Trưӡng Đҥi hӑc Vinh
2. Toán rӡi rҥc

± NguyӉn Đӭc Nghĩa, NguyӉn Tô Thành,
Nhà xuҩt bҧn Giáo dөc, Hà nӝi, 1999.
3. Toán rӡi rҥc ӭng dөng trong tin hӑc

K. H. Rosen,
±
Nhà xuҩt bҧn Khoa hӑc và Kӻ thuұt, Hà nӝi, 1998.

14-Feb-11 chҩt 2/222
Các tài liӋu tham khҧo
3. Cơ sӣ toán trong lұp trình (Toán rӡi rҥc)

± Đӛ Đӭc Giáo,
Nhà xuҩt bҧn giáo dөc, Hà nӝi, 1998
4. Hưӟng dүn giҧi bài tұp toán rӡi rҥc

± Đӛ Đӭc Giáo,
Nhà xuҩt bҧn giáo dөc, Hà nӝi, 2007

14-Feb-11 chҩt 3/222
Toán rӡi rҥc là gì?
3 > lĩnh vӵc toán hӑc nghiên cӭu các đӕi

tưӧng rӡi rҥc, hӳu hҥn.
3 > nhӳng công cө toán hӑc đưӧc ӭng
dөng rӝng rãi trong thӵc tiӉn. Đһc biӋt l
trong kӻ thuұt sӕ v lý thông tin trên
máy tính.
3 Toán rӡi rҥc nói chung có phҥm vi rҩt
rӝng.
3 Phҥm vi cӫa giáo trình Toán rӡi rҥc n y l
gì?
14-Feb-11 chҩt 4/222
Các nӝi dung chính
3 Chương 1. Quan hӋ
3 Chương 2. >ý thuyӃt tә hӧp
3 Chương 3. >ý thuyӃt đӗ thӏ
ĐӅ cương chi tiӃt
(Mӛi chương đӅu có b i tұp v ngưӡi hӑc
còn có nhiӋm vө tӵ c i đһt các thuұt
toán trên máy bҵng mӝt trong các ngôn
ngӳ lұp trình).
14-Feb-11 chҩt 5/222
Chương 1
Quan hӋ
1.1. Quan hӋ hai ngôi v các tính chҩt

1.2. BiӇu diӉn quan hӋ
1.3. Các bao đóng cӫa quan hӋ
1.4. Quan hӋ tương đương v quan hӋ thӭ tӵ
1.5. Quan hӋ n ngôi v ӭng dөng cӫa nó

14-Feb-11 chҩt 6/222
Chương 1. Quan hӋ
m m Ӌ
ҩ
m m m

3 Mét quan hÖ hai ng«i tõ tËp A ®Õn tËp B lµ
mét tËp con R cña tÝch ®Ò çc AmB.
R AmB
3 NÕu (a,b)R th× ta nãi r»ng a cã quan hÖ R
víi b vµ cã thÓ ký hiÖu aRb thay thÕ cho ký
hiÖu (a,b).
(a,b)R aRb

14-Feb-11 chҩt 7/222
m m m

(tiӃp)
3 Các ví dө
± Ví dө 1. Quan hӋ ³trӵc thuӝc´ (h nh chính) l tұp con I
cӫa HmT vӟi H l tұp tҩt cҧ các huyӋn cӫa ViӋt nam
v tұp T l tұp tҩt cҧ các tӍnh cӫa ViӋt nam. Khi đó
3 (Hưng nguyên,NghӋ an), (Tĩnh gia,Thanh hoá), (Hýơng
sơn,H tĩnh), l nhӳng phҫn t cӫa tұp I v ta thưӡng nói
3 Hưng nguyên trӵc thuӝc NghӋ an, Tĩnh gia trӵc thuӝc Thanh
hoá, Hương sơn trӵc thuӝc H tĩnh.
± Ví dө 2. Mӝt h m sӕ f bҩt kǤ trên miӅn ác đӏnh D l
mӝt quan hӋ tӯ D đӃn R, m mӛi phҫn t cӫa quan hӋ
n y l mӝt cһp (,f()), v đây l mӝt loҥi quan hӋ hai
ngôi đһc biӋt, ӣ chӛ mӑi D đӅu có v chӍ có duy
nhҩt mӝt f() tương ӭng.

14-Feb-11 chҩt 8/222
m m m

(tiӃp)
3 Trong sӕ các quan hӋ hai ngôi, ta quan tâm đһc biӋt

đӃn các quan hӋ hai ngôi trên mӝt tұp:
3 Mӝt quan hӋ hai ngôi R trên tұp A l mӝt quan hӋ tӯ A
đӃn A, nghĩa l R l tұp con cӫa bình phương đӅ các
AmA, (R AmA).
± Ví dө 3. Xét tұp A tҩt cҧ sinh viên lӟp 46K1, ta có các quan hӋ
hai ngôi sau:
3 Quan hӋ đӗng hương, gӗm tҩt cҧ các cһp hai sinh viên (a,b) sao
cho a có gia đình cùng huyӋn vӟi b.
3 Quan hӋ công tác, gӗm tҩt cҧ các cһp hai sinh viên (a,b) sao cho a
có công viӋc cҫn trao đәi vӟi b.
3 Quan hӋ bҥn thân, gӗm tҩt cҧ các cһp hai sinh viên (a,b) sao cho
a chơi thân vӟi b.
3 Quan hӋ lӟn tuәi hơn, gӗm tҩt cҧ các cһp hai sinh viên (a,b) sao
cho a sinh trưӟc b.

14-Feb-11 chҩt 9/222
m m m

(tiӃp)
Ví dө 4. Xét tұp các sӕ nguyên Z:

3 Quan hӋ đӗng dư theo mô đun 5 trên tұp các sӕ
nguyên Z đưӧc đӏnh nghĩa như sau: a đưӧc gӑi l
đӗng dư vӟi b theo mô đun 5 khi v chӍ khi a v b có
cùng sӕ dư khi chia cho 5.
a ¹ b (mod 5) a-b chia hӃt cho 5
3 Quan hӋ < trên tұp Z.

14-Feb-11 chҩt 10/222
m m

!"
3 Giҧ s có các quan hӋ hai ngôi tӯ tұp X đӃn tұp Y, khi đó chúng
đӅu l các tұp con cӫa tích đӅ-các XmY, nên có thӇ ét các phép
toán tұp hӧp l phép hӧp, phép giao, phép trӯ, phép lҩy hiӋu đӕi
ӭng. Chúng đưӧc em l các phép toán trên các quan hӋ v kӃt
quҧ cӫa chúng đӅu l các quan hӋ hai ngôi tӯ X đӃn Y.

@

m
@
@Z
14-Feb-11 chҩt 11/222
m m

!"
Ta sӁ ây dӵng v i phép toán mӟi.

3 ;
#$:
Giҧ s R l mӝt quan hӋ hai ngôi tӯ tұp X đӃn
tұp Y. Quan hӋ ngưӧc (nghӏch đҧo) cӫa quan
hӋ R l quan hӋ S tӯ Y đӃn X sao cho
S={(y,)| (,y)R}.
± Quan hӋ ngưӧc cӫa R đưӧc ký hiӋu bӣi R-1 .
± Như vұy R XmY R-1 YmX
± Ví dө 1. NӃu X={1,2,3,4}, Y={a,b,c} v
nӃu R={(1,b), (2,a), (4,c)} thì R-1={(b,1), (a,2), (c,4)}.

14-Feb-11 chҩt 12/222
m m

!"
3 ; % : Giҧ s R l mӝt quan hӋ hai ngôi tӯ

tұp X đӃn tұp Y, S l mӝt quan hӋ hai ngôi tӯ tұp Y
đӃn tұp Z. Hӧp th nh cӫa các quan hӋ R v S l quan
hӋ T tӯ X đӃn Z vӟi
T={(,z)| yY sao cho (,y)R v (y,z)S}.
± Quan hӋ hӧp th nh T đưӧc ký hiӋu bӣi RoS hoһc RS.
± Chú ý rҵng RS có thӇ l tұp rӛng mһc dҫu R v S đӅu khác
rӛng v
± phép hӧp th nh có tính chҩt kӃt hӧp, nghĩa l
(RoS)oV=Ro(SoV).
± Ví dө 2. Giҧ s X={1,2,3,4}, Y={a,b,c}, Z={ð, , },
± R={(1,b), (2,a), (3,b), (4,c)}, S={(a, ð), (b, ), (c, )},
± khi đó RoS={(1, ), (2, ð), (3, ), (4, )}.
14-Feb-11 chҩt 13/222
m m

!"
3 ; &!' (: Giҧ s R l mӝt quan hӋ hai

ngôi trên tұp X. >uӻ thӯa bұc n cӫa quan hӋ
R, ký hiӋu l Rn , vӟi n=1,2,... l quan hӋ
đưӧc ác đӏnh bӣi hӋ thӭc truy hӗi
Rn =Rn-1oR vӟi R1=R.
± Ví dө 3. Giҧ s X={1,2,3,4},
± R={(1,2), (2,1), (3,2), (4,3)}. Ta có
± R2=RoR={(1,1), (2,2), (3,1), (4,2)},
± R3= {(1,2), (2,1), (3,2), (4,1)},

14-Feb-11 chҩt 14/222
m m )

*
+ !",,
-.
3 Quan hӋ hai ngôi R trên mӝt tұp X đưӧc gӑi l có

tính chҩt phҧn ҥ nӃu vӟi mӑi aX đӅu có aRa.
± Ví dө 1. Quan hӋ đӗng hương ӣ ví dө 4, quan hӋ
đӗng dư ӣ ví dө 5 (mөc 1.1.1) l các quan hӋ có tính
phҧn ҥ.
tính chҩt đӕi ӭng nӃu vӟi mӑi a,bX, aRb khi v
chӍ khi bRa.
± Ví dө 2. Các quan hӋ đӗng hương, bҥn thân ӣ ví dө
4; quan hӋ đӗng dư ӣ ví dө 5 (mөc 1.1.1) l các quan
hӋ có tính đӕi ӭng.

14-Feb-11 chҩt 15/222
m m )

*
+ !",,
-.

tính chҩt phҧn ӭng nӃu vӟi mӑi a, bX sao cho
aRb v bRa thì a=b.
± Ví dө 3. Quan hӋ < trên tұp Z (ví dө 5 mөc 1.1.1) có
tính phҧn ӭng.
tính chҩt bҳc cҫu nӃu vӟi mӑi a, b, cX sao cho
aRb v bRc thì aRc.
± Ví dө 4. Các quan hӋ đӗng hương, lӟn tuәi hơn ӣ ví
dө 4; các quan hӋ đӗng dư, < ӣ ví dө 5 (mөc 1.1.1)
có tính chҩt bҳc cҫu.
14-Feb-11 chҩt 16/222
m m )

*
+ !",,
-./,01
3 Đӏnh lý 1. Quan hӋ R trên tұp A có tính bҳc cҫu khi v chӍ khi Rn R
vӟi mӑi n=1,2,3,....
± Chӭng minh.
3 Cҫn: Rõ r ng R1 R, tӭc l vӟi n=1 điӅu kiӋn cҫn đã đúng.
3 Giҧ s Rn R ta sӁ chӭng minh Rn+1 R.
± Thұt vұy, theo đӏnh nghĩa cӫa luӻ thӯa bұc n cӫa quan hӋ ta có Rn+1=RnR
nghĩa là vӟi mӑi (x,z), (x,z)Rn+1 khi và chӍ khi tӗn tҥi yA sao cho
(x,y)Rn và (y,z)R.
± Theo giҧ thiӃt quy nҥp, (x,y)Rn kéo theo (x,y)R và
± do R có tính chҩt bҳc cҫu nên tӯ (x,y)R và (y,z)R suy ra (x,z)R. Vұy
Rn+1 R.
3 Đӫ: Giҧ s (,y)R v (y,z)R, khi đó (,z)R2.
3 Theo giҧ thiӃt Rn R vӟi mӑi n=1,2,...
3 nên ta có ngay R 2 R,
3 suy ra (,z)R, tӭc l R có tính bҳc cҫu.

14-Feb-11 chҩt 17/222
Bµi t©p 1.1

14-Feb-11 chҩt 18/222
1.2. BiӇu diӉn quan hӋ

14-Feb-11 chҩt 19/222
14-Feb-11 1.2. BiӇu diӉn quan hӋ 20/222
§ § §
&
&
§ § ' § &
&
&
§ § § &

3 Các ví dө.
± Ví dө 1.

&
&
NӃu X={1,2,3,4}, Y={a,b,c} v nӃu
R={(1,b), (2,a), (4,c)} thì @
&
&

± Ví dө 2.
Giҧ s
2 &&

2 2
2 r
&
thì &


3 Ma trұn biӇu diӉn các quan hӋ phҧn ҥ, đӕi ӭng,
phҧn ӭng
± Quan hӋ R trên A có tính chҩt phҧn ҥ khi v chӍ khi
ma trұn MR biӇu diӉn nó có
± đưӡng chéo chính bҵng 1
± Quan hӋ R trên A có tính chҩt đӕi ӭng khi v chӍ khi

ma trұn MR biӇu diӉn nó có
± tính chҩt đӕi ӭng qua đưӡng chéo chính
± Quan hӋ R trên A có tính chҩt phҧn ӭng khi v chӍ

khi ma trұn MR biӇu diӉn nó có tính chҩt:
± nӃu có r[i,j]=1 v ij thì r[j,i]=0.

3 Ma trұn biӇu diӉn hӧp, giao cӫa hai quan hӋ
MRZr=MR ° Mr
MR r=MR Ç Mr
3 Ma trұn biӇu diӉn hӧp th nh cӫa hai quan hӋ
Đӏnh lý. Giҧ s A, B, C l các tұp hӳu hҥn có sӕ các
phҫn t tương ӭng l m,n,p. Giҧ s R, S l các
quan hӋ hai ngôi tӯ A đӃn B v tӯ B đӃn C tương
ӭng. Gӑi MR=[ri,k], MS=[sk,j], MRS=[ti,j] l các ma trұn
biӇu diӉn R,S, RS tương ӭng. Khi đó ta có
MRS=MRoMS

3 Chӭng minh:
± Xét ti,j l phҫn t bҩt kǤ (ӣ dòng i cӝt j) cӫa MRS
± ti,j=1 khi v chӍ khi aiRScj, điӅu đó có nghĩa l
± tӗn tҥi bk n o đó thuӝc B đӇ aiRbk v bkScj, ng l
± tӗn tҥi k đӇ ri,k=1 v sk,j=1, nghĩa l
(ri,1_s1,j) V V (ri,k_sk,j) V V (ri,n_sn,j)=1, nghĩa l

± phҫn t ӣ dòng i cӝt j cӫa ma trұn tích MRoMS
bҵng 1.
± Vұy MRS=M RoMS

1 2
4 3

1 3
2 4

b
a
c
e
d
f

B i tұp 1.2
3 BiӇu diӉn quan hӋ bҵng danh sách liên

kӃt.
3 BiӇu diӉn quan hӋ bҵng mҧng các bҧn
ghi

1.3. CÁC BAO ĐÓNG CӪA QUAN Hӊ
1.3.1. Đӏnh nghĩa bao đóng

1.3.2. Đưӡng đi trong quan hӋ
1.3.3. Xác đӏnh bao đóng bҳc cҫu
14-Feb-11 1.3. Các bao đóng cӫa quan hӋ 37/222

B i tұp 1.3

1.4. Quan hӋ tương đương và quan
14-Feb-11 hӋ thӭ tӵ 53/222
14-Feb-11 hӋ thӭ tӵ 54/222
14-Feb-11 hӋ thӭ tӵ 55/222
14-Feb-11 hӋ thӭ tӵ 56/222
14-Feb-11 hӋ thӭ tӵ 57/222
ï Ê @


14-Feb-11 hӋ thӭ tӵ 58/222
14-Feb-11 hӋ thӭ tӵ 59/222
14-Feb-11 hӋ thӭ tӵ 60/222
14-Feb-11 hӋ thӭ tӵ 61/222
14-Feb-11 hӋ thӭ tӵ 62/222
14-Feb-11 hӋ thӭ tӵ 63/222
14-Feb-11 chҩt 64/222
14-Feb-11 chҩt 65/222
14-Feb-11 chҩt 66/222
14-Feb-11 chҩt 67/222
14-Feb-11 chҩt 68/222
14-Feb-11 chҩt 69/222
14-Feb-11 chҩt 70/222
14-Feb-11 chҩt 71/222
14-Feb-11 chҩt 72/222
14-Feb-11 chҩt 73/222
14-Feb-11 chҩt 74/222
14-Feb-11 chҩt 75/222
14-Feb-11 chҩt 76/222
14-Feb-11 chҩt 77/222
14-Feb-11 chҩt 78/222
14-Feb-11 chҩt 79/222
'

14-Feb-11 chҩt 80/222
'

14-Feb-11 chҩt 81/222
14-Feb-11 chҩt 82/222
14-Feb-11 chҩt 83/222
14-Feb-11 chҩt 84/222
14-Feb-11 chҩt 85/222
14-Feb-11 chҩt 86/222
14-Feb-11 chҩt 87/222
14-Feb-11 chҩt 88/222
14-Feb-11 chҩt 89/222
14-Feb-11 chҩt 90/222
14-Feb-11 chҩt 91/222
14-Feb-11 chҩt 92/222
14-Feb-11 chҩt 93/222
14-Feb-11 chҩt 94/222
14-Feb-11 chҩt 95/222
14-Feb-11 chҩt 96/222
14-Feb-11 chҩt 97/222
14-Feb-11 chҩt 98/222
14-Feb-11 chҩt 99/222
B i tұp 2.2.

14-Feb-11 chҩt 100/222
'

14-Feb-11 chҩt 101/222
'

14-Feb-11 chҩt 102/222
'

14-Feb-11 chҩt 103/222
14-Feb-11 chҩt 104/222
14-Feb-11 chҩt 105/222
14-Feb-11 chҩt 106/222
14-Feb-11 chҩt 107/222
14-Feb-11 chҩt 108/222
14-Feb-11 chҩt 109/222
14-Feb-11 chҩt 110/222
14-Feb-11 chҩt 111/222
14-Feb-11 chҩt 112/222
14-Feb-11 chҩt 113/222
14-Feb-11 chҩt 114/222
14-Feb-11 chҩt 115/222
14-Feb-11 chҩt 116/222
14-Feb-11 chҩt 117/222
B i tұp 2.3.

14-Feb-11 chҩt 118/222
B i tұp 2.3.

14-Feb-11 chҩt 119/222
B i tұp 2.3.

14-Feb-11 chҩt 120/222
14-Feb-11 chҩt 121/222
14-Feb-11 chҩt 122/222
14-Feb-11 chҩt 123/222
14-Feb-11 chҩt 124/222
14-Feb-11 chҩt 125/222
14-Feb-11 chҩt 126/222
14-Feb-11 chҩt 127/222
14-Feb-11 chҩt 128/222
14-Feb-11 chҩt 129/222
3 ViӃt ra tҩt cҧ các âu nhӏ phân đӝ d i 5?
00000, 00001, 00010, 00011,00100, 00101, 00110, 00111,
01000, 01001, 01010, 01011,01100, 01101, 01110, 01111,
10000, 10001, 10010, 10011, 10100, 10101, 10110, 10111,
11000, 11001, 11010, 11011, 11100, 11101, 11110, 11111.
3 B i toán n y thӵc chҩt l b i toán liӋt kӃ tҩt cҧ các tұp con (tә hӧp) cӫa
mӝt tұp có 5 phҫn t
3 Ví dө: >iӋt kê tҩt cҧ các tұp con cӫa tұp G có 5 phҫn t, chҷng hҥn tұp
G={a,b,c,d,e}
:, {e}, {d}, {d,e}, {c}, {c,e}, {c,d}, {c,d,e},
{b}, {b,e}, {b,d}, {b,d,e}, {b,c}, {b,c,e}, {b,c,d}, {b,c,d,e},
{a}, {a,e}, {a,d}, {a,d,e}, {a,c}, {a.c,e}, {a.c,d}, {a.c,d,e},
{a,b}, {a,b,e}, {a,b,d}, {a,b,d,e}, {a,b,c}, {a,b,c,e}, {a,b,c,d}, G.

14-Feb-11 chҩt 130/222
Ch-¬ng tr×nh Pascal minh häa function bang(a,c:barr;
Program lietkeaubit; n:byte):boolean;
type var
barr=array[1..20] of byte; t:boolean;
var i:byte;
n,i:byte; begin
a,c:barr;
t:=true;
for i:=1 to n do
t:= t and (a[i]=c[i]);
bang:=t;
end;

14-Feb-11 chҩt 131/222
Procedure vietauke(n:byte; var BEGIN
a:barr); write('Cho do dai cua au:
var ');readln(n);
i:byte; for i:=1 to n do
Begin begin
i:=n; a[i]:=0; write(a[i]:2); c[i]:=1;
while a[i]=1 do end;
begin
a[i]:=0; writeln;
dec(i); while not bang(a,c,n) do
end; vietauke(n,a);
a[i]:=1; readln;
for i:=1 to n do write(a[i]:2); END.
writeln;
end;

14-Feb-11 chҩt 132/222
14-Feb-11 chҩt 133/222
14-Feb-11 chҩt 134/222
14-Feb-11 chҩt 135/222
3 ThuËt to¸n tìm tә hӧp kӅ a¶ cӫa tә hӧp a (chұp k cӫa
n)
(ThuËt to¸n nµy ®æi tͭ hͻp a (hiÖn thêi) thµnh tͭ hͻp
kÕ tiÕp (kÕt qu¶ ®ưîc lưu tr÷ vµo chç cña a) vµ viÕt
ra kÕt qu¶).
i:=k
Khi a[i]=n-k+i thӵc hiӋn giҧm i
a[i]:=a[i]+1;
Vӟi j:=i+1 đӃn k thӵc hiӋn a[j]:=a[j-1]+1;
Vӟi i:=1 đӃn k thӵc hiӋn viӃt ra a[i];

14-Feb-11 chҩt 136/222
3 Ví dө Tìm tә hӧp kӅ cӫa
các tә hӧp sau (trong sӕ
các tә hӧp chұp 5 cӫa 7):
3 {1,3,4,5,6} 3 Đáp sӕ:
3 {1,2,5,6,7} 3 {1,3,4,5,7}
3 {2,4,5,6,7} 3 {1,3,4,5,6}
3 {3,4,5,6,7}
i tұp: LiӋt kê tҩt cҧ các tә hӧp chұp cӫa tұp các tӯ Ơcác bi
toán liӋt kê dӉơ.
i tұp: LiӋt kê tҩt cҧ các tә hӧp chұp 6 cӫa tұp các tӯ Ơnăm anh
em trên mӝt chiӃc e tăngơ.

14-Feb-11 chҩt 137/222
(1,2,3,4), các, b i, toán, liӋt
(1,2,3,5), các, b i, toán, kê
(1,2,3,6), các, b i, toán, dӉ
(1,2,4,5), các, b i, liӋt, kê
(1,2,4,6), các, b i, liӋt, dӉ
(1,2,5,6), các, b i, kê, dӉ
(1,3,4,5), các, toán, liӋt, kê
(1,3,4,6), các, toán, liӋt, dӉ
(1,3,5,6), các, toán, kê, dӉ
(1,4,5,6), các, liӋt, kê, dӉ
(2,3,4,5), b i, toán, liӋt, kê
(2,3,4,6), b i, toán, liӋt, dӉ
(2,3,5,6), b i, toán, kê, dӉ
(2,4,5,6), b i, liӋt, kê, dӉ
(3,4,5,6). toán, liӋt, kê, dӉ

14-Feb-11 chҩt 138/222
3 Ch-¬ng tr×nh Pascal minh häa

14-Feb-11 chҩt 139/222
14-Feb-11 chҩt 140/222
14-Feb-11 chҩt 141/222
14-Feb-11 chҩt 142/222
3 Tõ ®ã ta cã thuËt to¸n sau:
i:=n-1;
Khi a[i]>a[i+1] thùc hiÖn gi m i;
T×m gi¸ trÞ bÐ nhÊt a[j] tõ sau vÞ trÝ thø i nh-ng lín h¬n gi¸
trÞ hiÖn thêi a[i]
Tr¸o a[i] vµ a[j];
§ o ng-îc çc thµnh phÇn tõ thµnh phÇn thø i+1 ®Õn thµnh
phÇn thø n
Víi i:=1 ®Õn n thùc hiÖn viÕt ra çc a[i]

14-Feb-11 chҩt 143/222
3 Ch-¬ng tr×nh Pascal
minh häa
3 Tìm hoán vӏ kӅ cӫa
hoán vӏ cҩp 7 sau 3 Đáp sӕ
3 (3,4,2,5,1,7,6) 3 (3,4,2,5,6,1,7)
3 (1,2,3,7,5,6,4) 3 (1,2,3,7,6,4,5)
3 (4,2,5,1,3,6,7) 3 (4,2,5,1,3,7,6)
3 (3,5,2,6,7,4,1) 3 (3,5,2,7,1,4,6)

14-Feb-11 chҩt 144/222
B i tұp 2.4.

14-Feb-11 chҩt 145/222
B i tұp 2.4.
. i i t ¸ xp íi c trª c £
µi t l tr×nh
. i tc - tr li t kª t t c çc x p c i íi -îc
p t pÝ.
2. i t c - tr li t kª t t c çc t p c c t t p îp å c ÷
ç i, tr çc c ÷ çi - î c p t pÝ.
. i tc- tr li t kª t t c ç c tæ î p c p k c t p î p sè t
iª t íi k -î c p t pÝ.
4. i t c - tr li t kª t t c çc tæ î p c p k c t p î p c ÷ çi
í i k, ç c c ÷ ç i - î c p t pÝ.
. i tc - tr li t kª t t c çc ¸ c sè t iª t .
. i tc- tr li t kª t t c çc ¸ c c ÷ çi t k -îc
p t pÝ.
14-Feb-11 chҩt 146/222
Chương 3. >ý thuyӃt đӗ thӏ
3.1. Các khái niӋm

3.2. BiӇu diӉn đӗ thӏ
3.3. Đưӡng đi trong đӗ thӏ
3.4. Đӗ thӏ phҷng v tô m u đӗ thӏ

14-Feb-11 chҩt 147/222
3.1. Các khái niӋm
3.1.1. Đӗ thӏ vô hưӟng

3.1.2. Đӗ thӏ có hưӟng
3.1.3. Các mô hình ӭng dөng cӫa đӗ thӏ
3.1.4. Các đơn đӗ thӏ vô hưӟng đһc biӋt

14-Feb-11 chҩt 148/222
BҦN ĐӖ THÀNH PHӔ VINH
Ngã tư Ga
Đҥi hӑc Vinh

14-Feb-11 chҩt 149/222
14-Feb-11 chҩt 150/222
Ê
3 Đơn đӗ thӏ vô hưӟng Ví dө

l mӝt bӝ đôi G =(V,E)

trong đó
± V l tұp khác rӛng các
phҫn t gӑi l các đӍnh,

± E l tұp các phҫn t

gӑi l các cҥnh v

± mӝt đơn ánh

V={a,b,c,d,e,f,g,h};
f : E ý{{a,b} | a,b V}
E={
tӯ tұp các cҥnh đӃn tұp
các tұp con hai đӍnh

phân biӋt cӫa V.


14-Feb-11 chҩt 151/222
3 Đa đӗ thӏ vô hưӟng 3 Ví dө Ê

l mӝt bӝ đôi G =(V,E) trong
đó
± V l tұp khác rӛng các
phҫn t gӑi l các đӍnh,

± E l tұp các phҫn t gӑi l

các cҥnh v

± mӝt ánh ҥ
f : E ý{{a,b} | a,b V}
tӯ tұp các cҥnh đӃn tұp các
tұp con hai đӍnh phân biӋt V={a,b,c,d,e,f,g,h};
cӫa V. E={1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9},
f(1)={a,d}; f(2)={a,d}; f(3)={a,e};
f(4)={a,b}; f(5)={b,g}; f(6)={b,g};
f(7)={c,e}; f(8)={f,d}; f(9)={g,d};

14-Feb-11 chҩt 152/222
3 § thÞ v« h-íng lµ mét 3 Ví dө Ê

bé ®«i G =(V,E) trong
®ã

± V lµ tËp kh¸c rçng çc

phÇn tö gäi lµ çc
®Ønh,

± E lµ tËp çc phÇn tö

gäi lµ çc c¹nh vµ V={a,b,c,d,e,f,g,h};
± mét ¸nh ¹
E={
f: E ýVZ{{a,b} | a,b
V}
tõ tËp çc c¹nh ®Õn hîp
cña V vµ tËp çc tËp
con hai ®Ønh cña V.
14-Feb-11 chҩt 153/222
3 Mét s çc kh¸i niÖm liªn quan kh¸c.
± Gi sö G =(V,E) lµ mét ® thÞ vµ víi mçi E sao
cho f()={a,b} (a cã thÓ trïng b).
3 Khi ®ã a,b ®-îc gäi lµ çc ®Ønh kÒ cña c¹nh
hoÆc gäi lµ çc ®Çu mót cña c¹nh ,
3 cßn ®-îc gäi lµ c¹nh liªn thuéc hoÆc lµ c¹nh
n i çc ®Ønh a,b, gäi t¾t lµ c¹nh ab.
± §Ønh kh«ng lµ ®Ønh kÒ cña mét c¹nh nµo ®-îc
gäi lµ ®Ønh c« lËp, §Ønh lµ ®Ønh kÒ cña chØ
mét c¹nh ®-îc gäi lµ ®Ønh treo. Khi hai ®Ønh kÒ
cña mét c¹nh trïng nhau th× c¹nh ®-îc gäi lµ
khuyªn t¹i ®Ønh ®ã.
14-Feb-11 chҩt 154/222
3 BËc cña ®Ønh v, ký hiÖu lµ
deg(v) lµ s çc c¹nh liªn
thuéc víi ®Ønh v. NÕu c¹nh
Ê
lµ khuyªn th× cø mçi khuyªn
6
s nµy ®îc tÝnh thªm 1.

3 §Þnh lý 1. (§Þnh lý b¾t tay)
Cho G =(V,E) lµ mét ® thÞ
v« h-íng cã n c¹nh. Khi ®ã

f 2

3 HÖ qu : Mét ® thÞ v« h-íng
cã mét s ch½n çc ®Ønh bËc
lÎ. f f f

14-Feb-11 chҩt 155/222
Ê
3 §¬n ® thÞ cã h-íng

lµ mét bé ®«i G =(V,E)
trong ®ã
± V lµ tËp kh¸c rçng çc 6

phÇn tö gäi lµ çc ®Ønh,
± E lµ tËp çc phÇn tö gäi lµ
2
çc cung (c¹nh cã h-íng)
vµ V={a,b,c,d,e,f,g,h};
± mét ®¬n ¸nh E={

f: E ý{(a,b) | a,b V,
ab}
tõ tËp çc cung ®Õn tËp çc
cÆp ®Ønh ph©n biÖt cña
VmV.
14-Feb-11 chҩt 156/222
Ê
3 §a ® thÞ cã h-íng

lµ mét bé ®«i G =(V,E)

trong ®ã

6
phÇn tö gäi lµ çc ®Ønh,

± E lµ tËp çc phÇn tö gäi

lµ çc cung (c¹nh cã 2
h-íng) vµ

± mét ¸nh ¹
f : E ý{(a,b) | a,b V, V={a,b,c,d,e,f,g,h};
ab} E={1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9}
tõ tËp çc cung ®Õn tËp f(1)=(a,d); f(2)=(a,b);
çc cÆp ®Ønh ph©n biÖt f(3)=(a,e);
cña VmV. f(4)=(g,b); f(5)=(d,g); f(6)=(d,f);
f(7)=(c,e); f(8)=(a,d); f(9)=(g,b);
14-Feb-11 chҩt 157/222
3 § thÞ cã h-íng lµ mét Ê

bé ®«i G =(V,E) trong

®ã

phÇn tö gäi lµ çc 6

®Ønh,

± E lµ tËp çc phÇn tö
2
gäi lµ çc cung vµ

± mét ¸nh ¹
V={a,b,c,d,e,f,g,h};
f : E ý{(a,b) | a,b E={
V}
tõ tËp çc cung ®Õn
tËp (cã thø tù) çc
cÆp ®Ønh cña VmV.

14-Feb-11 chҩt 158/222
3 Mét s çc kh¸i niÖm liªn quan kh¸c.

± Gi sö G =(V,E) lµ mét ® thÞ cã h-íng vµ nÕu E lµ
mét cung cña mét ® thÞ cã h-íng sao cho f()=(a,b),
(a cã thÓ trïng b).
3 Khi ®ã a ®-îc gäi lµ ®Ønh ®Çu vµ b ®-îc gäi lµ
®Ønh cu i cña cung vµ
3 trong nhiÒu tr-êng hîp nÕu kh«ng quan t©m ®Õn
sù ph©n biÖt çc cung béi ta sÏ gäi (a,b) lµ mét
cung vµ nãi r»ng cung (a,b) lµ cung ®i tõ ®Ønh
®Çu a ®Õn ®Ønh cu i b, gäi t¾t lµ cung ab.
± Kh¸c víi çc ® thÞ v« h-íng, kh¸i niÖm bËc cña mét
®Ønh cÇn ph i ©y dùng ®Ó ph©n biÖt ®-îc cã bao
nhiªu c¹nh nhËn ®Ønh ®ã lµm ®Ønh ®Çu hay ®Ønh
cu i, v× vËy:
14-Feb-11 chҩt 159/222
± BËc vµo deg-(@) cña ®Ønh @ lµ s çc cung cã ®Ønh

cu i lµ @ . BËc ra deg+(@) cña ®Ønh @ lµ s çc cung
nhËn @ lµ ®Ønh ®Çu. Khuyªn t¹i mét ®Ønh sÏ gãp 1
®¬n vÞ cho bËc vµo vµ 1®¬n vÞ cho bËc ra t¹i ®Ønh
nµy.
± §Þnh lý 2. (vÒ m i liªn hÖ gi a t ng bËc vµo, t ng
bËc ra vµ t ng s cung cña ® thÞ):
Cho G =(V,E) lµ mét ® thÞ cã h-íng cã n cung. Khi ®ã
t ng bËc vµo b»ng t ng bËc ra vµ b»ng t ng s
cung cña ® thÞ. NghÜa lµ


14-Feb-11 chҩt 160/222
± Gi sö G =(V,E) lµ mét ® thÞ cã h-íng, khi ®ã nÕu ta

kh«ng quan t©m ®Õn h-íng cña cung mµ chØ quan
t©m ®Õn tÝnh chÊt kÒ cña ®Ønh ® i víi cung (®Çu
mót) th× ta sÏ thu ®-îc mét ® thÞ v« h-íng G1. § thÞ
v« h-íng G1 thu ®-îc tõ ® thÞ cã h-íng G b»ng çch
o¸ ®i çc mòi tªn ®Þnh h-íng ®-îc gäi lµ ® thÞ v«
h-íng nÒn.
± § thÞ con cña ® thÞ G =(V,E) lµ ® thÞ H =(W,F)
trong ®ã W V vµ F E.
± Hîp cña hai ®¬n ® thÞ G1=(V1,E1) vµ G2=(V2,E2) lµ
®¬n ® thÞ G =(V,E) trong ®ã V=V1Z V2 vµ E=E1Z
E2, ta còng ký hiÖu hîp lµ G1 Z G2

14-Feb-11 chҩt 161/222
3.1.3. Các mô hình ӭng dөng cӫa đӗ thӏ
3 § thÞ m¹ng >AN (>ocal Area Network): m¹ng h×nh

sao, m¹ng n i vßng, m¹ng th¼ng, m¹ng h×nh b¸nh
e.
3 M¹ng kiÓu l-íi (m ng hai chiÒu), m¹ng kiÓu kh i.
3 § thÞ lÊn t (c¹nh tranh).
3 § thÞ nh h-ëng.
3 Thi ®Êu vßng trßn.
3 ¦u tiªn.

14-Feb-11 chҩt 162/222
3 § thÞ ®Çy ®ñ Kn lµ
®¬n ® thÞ v« h-íng
g m n ®Ønh (n2) vµ 3n=2
hai ®Ønh ph©n biÖt 3n=3
bÊt kú lu«n cã mét c¹nh

n i chóng.
3 n=4
3 VÝ dô:
H·y vÏ víi n=5 ?

14-Feb-11 chҩt 163/222
3Chu tr×nh Cn lµ ®¬n 3 § thÞ h×nh b¸nh e

Wn lµ ®¬n ® thÞ g m
® thÞ g m n ®Ønh n+1 ®Ønh, t¹o thµnh tõ
ph©n biÖt v1, v2, ..., mét chu tr×nh Cn vµ
vn vµ n c¹nh v1v2, ®Ønh thø n+1 (®Ønh
v2v3,..., vnv1. cßn l¹i) ®-îc n i bëi n
c¹nh ®Õn çc ®Ønh
VÝ dô: C6 cña Cn.
VÝ dô: W6

14-Feb-11 chҩt 164/222
3 Kh i n-chiÒu Qn lµ ®¬n ® 3 n=1
thÞ g m 2n ®Ønh,

± trong ®ã mçi ®Ønh ®-îc 3 n=2

m· ho¸ bëi mét ©u nhÞ

ph©n ®é dµi n
3 n=3
± sao cho hai ®Ønh kÒ cïng

mét c¹nh khi vµ chØ khi

hai ©u nhÞ ph©n t-¬ng
øng víi chóng chØ sai kh¸c

nhau ®óng mét bit.

3 VÝ dô:
H·y vÏ víi n=4 ?
14-Feb-11 chҩt 165/222

14-Feb-11 chҩt 166/222
3 § thÞ ph©n ®«i lµ ® thÞ § thÞ ph©n ®«i

G=(V.E), trong ®ã tËp V ®-îc
t¸ch thµnh hai tËp V1 vµ V2, V
çc c¹nh thuéc E chØ ®-îc

phÐp n i tõ tËp ®Ønh nµy
®Õn tËp ®Ønh kia.
V2
3 § thÞ ph©n ®«i ®Çy ®ñ
Km,n lµ ® thÞ ph©n ®«i, § thÞ ph©n ®«i ®Çy
trong ®ã mäi ®Ønh cña tËp ®ñ K3,3
V1 ®Òu ®-îc n i ®Õn mäi
®Ønh cña tËp V2.
3 VÝ dô:
14-Feb-11 chҩt 167/222
3.2. BiӇu diӉn đӗ thӏ
3.2.1. Các hình thӭc biӇu diӉn

3.2.2. BiӇu diӉn bӣi ma trұn
3.2.3. Sӵ đҷng cҩu giӳa các đӗ thӏ

14-Feb-11 chҩt 168/222
3.2.1. BiӇu diӉn bӣi danh sách
3 BiӇu diӉn hình hӑc
± BiӇu diӉn hình hӑc l mӝt minh hӑa trӵc quan vӅ đӗ thӏ,
trong đó mӛi đӍnh đưӧc coi l mӝt điӇm, còn cҥnh (cung) l
mӝt đưӡng (k m theo mũi tên) nӕi tӯ đӍnh nӑ đӃn đӍnh kia.
± Tuy nhiên BDHH có mӝt nhưӧc điӇm l không đưӧc hӛ trӧ
bӣi các công cө tính toán (máy tính). Nó chӍ giúp đӏnh
hưӟng (trӵc quan) cho tư duy trên đӗ thӏ.

14-Feb-11 chҩt 169/222
3 Danh sách kӅ
± > danh sách gӗm 2 cӝt. Cӝt đҫu liӋt kê tҩt cҧ các đӍnh cӫa đӗ thӏ. Trên mӛi
dòng cӫa cӝt thӭ hai lҫn lưӧt liӋt kê các đӍnh liӅn kӅ vӟi đӍnh tương ӭng
trong cӝt thӭ nhҩt.
± Mӝt cách lưu trӳ danh sách kӅ l dùng các danh sách liên kӃt, trong đó node
đҫu tiên cӫa mӛi danh sách đưӧc cҩt trong mӝt mҧng đưӧc chӍ sӕ hóa bӣi
các đӍnh.
± Ví dө:

2

2
2
2

2
2
6 6 6

26
2 6
2
6 6

14-Feb-11 chҩt 170/222
3 Danh sách cҥnh (cung) ± Ví dө:
± Danh sách cҥnh (cung) cӫa đӗ

thӏ có n cҥnh (cung) l danh
sách gӗm n dòng v 2 cӝt. Mӛi

dòng tương ӭng vӟi mӝt cҥnh
(cung) cӫa đӗ thӏ. Trên mӛi
2
dòng, cӝt đҫu ghi đӍnh (đӍnh
đҫu), cӝt thӭ hai ghi đӍnh kӅ
(đӍnh cuӕi) cӫa cҥnh, (cung)
6
tương ӭng. 2
± Mӝt cách lưu trӳ danh sách 2 6
cҥnh l dùng danh sách liên
kӃt, trong đó mӛi node tương
ӭng vӟi mӝt cҥnh (cung).
2
6

14-Feb-11 chҩt 171/222
3 Ma trұn kӅ
± Cho G =(V,E) l mӝt đӗ thӏ có n đӍnh, trong đó tұp đӍnh đã
đưӧc sҳp thӭ tӵ (mã hóa tӯ 1 đӃn n).
± Ma trұn kӅ cӫa đӗ thӏ l ma trұn A=[aik], trong đó aik l sӕ
cҥnh (cung) nӕi tӯ đӍnh thӭ i đӃn đӍnh thӭ k.
± Mӝt sӕ tính chҩt đơn giҧn cӫa ma trұn kӅ:
3 Ma trұn kӅ cӫa mӝt đӗ thӏ l ma trұn vuông cҩp n.
3 NӃu đӗ thӏ l đӗ thӏ vô hưӟng thì ma trұn kӅ l ma trұn đӕi
ӭng.
3 NӃu đӗ thӏ l đơn đӗ thӏ thì ma trұn kӅ l ma trұn 0-1.

14-Feb-11 chҩt 172/222
± Ví dө:Đa đӗ thӏ sau

&&
&
3 ma trұn kӅ l: &

6 &
&
&
2 &
3 Ví dө:Đơn đӗ thӏ sau

&
&
&
3 ma trұn kӅ l: &
&

6

&
&
&
2
14-Feb-11 chҩt 173/222
3 Ma trұn liên thuӝc

± Cho G=(V,E) l mӝt đӗ thӏ có m đӍnh v n cҥnh
(cung). Ma trұn liên thuӝc tương ӭng vӟi đӗ thӏ l
ma trұn A cӥ mmn, trong đó chӍ sӕ cӫa các dòng
l chӍ sӕ đӍnh, v chӍ sӕ cӫa các cӝt l chӍ sӕ
cҥnh; các phҫn t aik cӫa ma trұn l :
0 nӃu đӍnh i không phҧi l đӍnh kӅ cӫa cҥnh (cung) k,
1 nӃu đӍnh i l đӍnh kӅ (đӍnh đҫu) cӫa cҥnh (cung) k,
-1 nӃu đӍnh i l đӍnh cuӕi cӫa cung k.

14-Feb-11 chҩt 174/222

14-Feb-11 chҩt 175/222

14-Feb-11 chҩt 176/222

14-Feb-11 chҩt 177/222
14-Feb-11 chҩt 178/222
14-Feb-11 chҩt 179/222
14-Feb-11 chҩt 180/222
14-Feb-11 chҩt 181/222
14-Feb-11 chҩt 182/222
14-Feb-11 chҩt 183/222
14-Feb-11 chҩt 184/222
14-Feb-11 chҩt 185/222
14-Feb-11 chҩt 186/222
14-Feb-11 chҩt 187/222
14-Feb-11 chҩt 188/222
14-Feb-11 chҩt 189/222
14-Feb-11 chҩt 190/222
14-Feb-11 chҩt 191/222
14-Feb-11 chҩt 192/222
14-Feb-11 chҩt 193/222
14-Feb-11 chҩt 194/222
3 Đӗ thӏ có trӑng sӕ
± Đӏnh nghĩa 1.
Đӗ thӏ vô hưӟng (có hưӟng) G=(V,E) đưӧc gӑi l đӗ thӏ có trӑng
sӕ nӃu mӛi cҥnh (cung) eE đưӧc đһt tương ӭng vӟi mӝt sӕ
thӵc w(e). Sӕ thӵc w(e) đưӧc gӑi l trӑng sӕ cӫa cҥnh (cung)
e.
± Đӏnh nghĩa 2.
Ma trұn trӑng sӕ cӫa đơn đӗ thӏ G =(V,E) l ma trұn W=[wi,k]
trong đó
wi,k l trӑng sӕ cӫa cҥnh (cung) nӕi đӍnh thӭ i vӟi đӍnh thӭ k
(nӃu có);
wi,k=? nӃu không có cҥnh (cung) nӕi đӍnh thӭ i vӟi đӍnh thӭ k.

14-Feb-11 chҩt 195/222
3 Theo đӏnh nghiã trên:
± các phҫn t cӫa ma trұn trӑng só có thӇ l các sӕ âm.
± Mӝt đơn đӗ thӏ bҩt kǤ cũng có thӇ em l đӗ thӏ có trӑng sӕ
nӃu mӛi cҥnh (cung) đӅu gҳn trӑng sӕ l 1 (như đӏnh nghĩa
đưӡng đi đӝ d i 1 trong mөc trưӟc) v khi đó ma trұn trӑng
sӕ chính l ma trұn 0-1.
3 Ví dө:
± ét mӝt mҥng h ng không, khi đó mҥng n y có thӇ coi l các
đӗ thӏ có trӑng sӕ vӟi các kiӇu trӑng sӕ sau đây:
3 Đӝ d i cung đưӡng bay
3 Giá cưӟc vұn chuyӇn cho mӝt đơn vӏ vұn chuyӇn
3 thӡi gian thӵc hiӋn chuyӃn bay giӳa hai sân bay

14-Feb-11 chҩt 196/222
Ví dө:
Ma trұn trӑng sӕ cӫa đӗ thӏ trên l

&&
&
&
&
&
&
&

14-Feb-11 chҩt 197/222
3 B i toán đưӧc đһt ra l :
± tìm đưӡng đi ngҳn nhҩt trong đӗ thӏ có trӑng sӕ G
=(V,E) tӯ đӍnh đӃn đӍnh y cho trưӟc.
3 Ý tưӣng giҧi thuұt l :
± ta sӁ lҫn lưӧt duyӋt v ác đӏnh đӝ d i cӫa đưӡng đi
ngҳn nhҩt tӯ đӍnh đӃn các đӍnh lân cұn, cho đӃn khi
đӍnh đích y đưӧc duyӋt.
± Ӣ mӛi bưӟc duyӋt, mӛi đӍnh v sӁ đưӧc gҳn nhãn, l
cһp (l(v);t(v)) trong đó:
3 l(v) l đӝ d i cӫa đưӡng đi tìm đưӧc tӯ đӍnh đҫu đӃn
đӍnh v cho đӃn thӡi điӇm đang ét;
3 t(v) l đӍnh trưӟc đӍnh v trong đưӡng đi đó.

14-Feb-11 chҩt 198/222
3 Tӯ đó ta có thuұt toán sau đây Dijkstra (H lan-1930-2002):
± Bưӟc khӣi đҫu:
Vӟi mӑi đӍnh v V,
l(v):= ?; t(v):= ¶;
>():=0; {đӝ d i đưӡng đi tӯ đӃn bҵng 0}
S:=:; {S l tұp đӍnh đã đưӧc duyӋt}
± Bưӟc lһp:
Khi y.S thӵc hiӋn:
Tìm u trong tұp các đӍnh chưa đưӧc duyӋt (uV\S) sao cho l(u) bé nhҩt;
S:=SZ{u};
Vӟi mӑi đӍnh v thuӝc tұp các đӍnh chưa đưӧc duyӋt v có cҥnh (cung) tӯ u
đӃn v, thӵc hiӋn
NӃu l(u) + wuv < l(v) thì
l(v):= l(u) + wuv ;
t(v):=u;

14-Feb-11 chҩt 199/222
3 Ví dө: Bưӟc
khӣi đҫu
A1 A2 A3 A4 A5 A6
Tìm đưӡng đi ngҳn 0 ? ? ? ? ?
nhҩt tӯ A1 đӃn A4
Bưӟc 1
0 15,A1 20,A1 ? 20,A1 14,A1
chӑn A1
Bưӟc 2
0 15,A1 20,A1 35,A6 20,A1 14,A1
chӑn A6
Bưӟc 3 33,A2 20,A1

0 15,A1 20,A1 14,A1
chӑn A2
Bưӟc 4
0 15,A1 20,A1 33,A2 20,A1 14,A1
chӑn A3
Bưӟc 5
chӑn A5 0 15,A1 20,A1 33,A2 20,A1 14,A1
Bưӟc 6
chӑn A4 0 15,A1 20,A1 33,A2 20,A1 14,A1
14-Feb-11 chҩt 200/222
3 Giӟi thiӋu chương trình
2

6


14-Feb-11 chҩt 201/222
3 Edsger Wybe Dijkstra
± (sinh ng y 11 tháng 5, 1930 tҥi
Rotterdam ± mҩt ng y 6 tháng 8,
2002 tҥi Nuenen).
± > nh khoa hӑc máy tính H >an.
± Ông đưӧc nhұn giҧi thưӣng Turing
cho các đóng góp có tính chҩt nӅn
tҧng trong lĩnh vӵc ngôn ngӳ lұp
trình.
± Không lâu trưӟc khi chӃt, ông đã
đưӧc nhұn giҧi B i báo ҧnh hưӣng
lӟn trong lĩnh vӵc tính toán phân tán
cӫa ACM d nh cho b i báo đã khӣi
đҫu cho ng nh con Self-stabilization. ðdsger Dijkstra
± Sau khi ông qua đӡi, giҧi thưӣng ҧnh cӫa rian @andell
thưӡng niên n y đã đưӧc đәi tên
th nh giҧi thưӣng ACM Edsger W.
Dijkstra.

14-Feb-11 chҩt 202/222
3.4. Đӗ thӏ phҷng v b i
toán tô m u
3.4.1. Đӏnh nghiã đӗ thӏ phҷng v ví dө

3.4.2. Các tính chҩt cӫa đӗ thӏ phҷng
3.4.3. Tô m u đӗ thӏ
3.4.4. Mӝt sӕ ӭng dөng b i toán tô m u

14-Feb-11 chҩt 203/222
3.4. Đӗ thӏ phҷng v b i toán tô m u
3 BiӇu diӉn phҷng
± Mӝt biӇu diӉn bҵng hình
vӁ cӫa đӗ thӏ đưӧc gӑi l
biӇu diӉn phҷng nӃu
bi¡u di n phng ca
không có hai cҥnh n o
cҳt nhau ӣ mӝt vӏ trí đ th phng
không phҧi l đӍnh cӫa
đӗ thӏ đó.
3 Đӗ thӏ phҷng
± Mӝt đӗ thӏ đưӧc gӑi l đӗ
thӏ phҷng nӃu nó có mӝt bi¡u di n không phng
biӇu diӉn phҷng
ca đ th phng
3 Ví dө 1.
14-Feb-11 chҩt 204/222
3 Ví dө 2.
3 Ví dө 3.

14-Feb-11 chҩt 205/222
3 Đӏnh lý Euler:
Trong mӝt biӇu diӉn phҷng cӫa đӗ thӏ, sӕ miӅn
phҷng=sӕ cҥnh-sӕ đӍnh+2
3 HӋ quҧ 1:
NӃu G=(V,E) l đơn đӗ thӏ phҷng, liên thông có m đӍnh
(m3) v n cҥnh. Khi đó n 3m-6
Ví dө 4: Chӭng minh K5 không phҷng
Thұt vұy, nӃu K5 l đӗ thӏ phҷng thì K5 thӓa mãn các
giҧ thiӃt cӫa hӋ quҧ 1, do đó sӕ đӍnh m=5, sӕ cҥnh
n=10 thӓa mãn kӃt luұn cӫa hӋ quҧ l
10 3×5-6=9, vô lý.
Vұy K5 không phҷng
14-Feb-11 chҩt 206/222
3 HӋ quҧ 2:
NӃu G=(V,E) l đơn đӗ thӏ phҷng, liên thông có m đӍnh
(m3) v n cҥnh, không có chu trình đӝ d i 3. Khi đó n
2m-4
Ví dө 5: Chӭng minh K3,3 không phҷng
Thұt vұy, nӃu K3,3 l đӗ thӏ phҷng thì K3,3 thӓa mãn các giҧ
thiӃt cӫa hӋ quҧ 2, do đó sӕ đӍnh m=6, sӕ cҥnh n=9 thӓa
mãn kӃt luұn cӫa hӋ quҧ l
9 2×6-4=8, vô lý.
Vұy K3,3 không phҷng.
3 Chú ý: Khi cҫn chӭng minh mӝt đӗ thӏ n o đó l đӗ thӏ
phҷng, ta không thӇ s dөng công thӭc Euler hoһc các hӋ
quҧ cӫa nó vì công thӭc Euler v các hӋ quҧ chӍ l các
điӅu kiӋn cҫn.
14-Feb-11 chҩt 207/222
3 Phép phân chia sơ cҩp

± Tӯ mӝt đӗ thӏ phҷng G=(V,E),
nӃu bӓ đi mӝt cҥnh v thêm v o
mӝt đӍnh cùng vӟi hai cҥnh nӕi
đӍnh vӯa thêm vӟi các đӍnh kӅ
cӫa cҥnh vӯa bӓ đi thi ta nói đã
thӵc hiӋn mӝt phép phân chia
sơ cҩp đӗ thӏ G.
3 Đӗ thӏ đӗng phôi
± Hai đӗ thӏ G1 v G2 đưӧc gӑi l
đӗng phôi nӃu chúng cùng thu
đưӧc tӯ mӝt đӗ thӏ bҵng mӝt sӕ
hӳu hҥn các phép phân chia sơ
cҩp.

14-Feb-11 chҩt 208/222
a
3 Đӏnh lý Kuratovski
g
e
Mӝt đӗ thӏ không phҷng khi v f h b
chӍ khi nó chӭa mӝt đӗ thӏ
con đӗng phôi vӟi K3,3 hoһc k i
K5. c
d
Ví dө: 4
± Đӗ thӏ Petersen
a f c
không l đӗ thӏ phҷng h
g
vì nó chӭa mӝt đӗ thӏ con
đӗng phôi vӟi K3,3 d
e i b
14-Feb-11 chҩt 209/222
± Đӗ thӏ Kn phҷng khi n o?

Ta thҩy đӗ thi K5 không phҷng!
Do đó Kn vӟi n>5 cũng không phҷng
Các đӗ thӏ K4 ,K3 , K2 , K1 phҷng
do đó
Đӗ thӏ Kn phҷng khi v chӍ khi n 4
± Đӗ thӏ Qn phҷng khi n o?
Ta thҩy Q1, Q2, Q3 phҷng
Q4 không phҷng vì
Qn chӭa Q4 (vӟi n>4) nên cũng không phҷng.
Vұy đӗ thӏ Qn phҷng khi v chӍ khi n 3.
14-Feb-11 chҩt 210/222
3 B i toán tô m u bҧn đӗ
2
2

2
± Cҫn phҧi có ít nhҩt bao nhiêu m u đӇ tô m u mӑi bҧn đӗ,

biӃt rҵng hai miӅn chung biên (có mӝt đoҥn đưӡng biên
chung) cҫn phҧi đưӧc tô bӣi hai m u khác nhau.
± B i toán đưӧc đһt ra bӣi Gatheri (nh h ng hҧi, nh buôn
ngưӡi Anh - 1852).

14-Feb-11 chҩt 211/222
3 Đӗ thӏ đӕi ngүu cӫa mӝt bҧn đӗ.
Mӛi bҧn đӗ trên mһt phҷng có thӇ
đưӧc biӇu diӉn bӣi mӝt đӗ thӏ, 2
trong đó mӛi miӅn cӫa bҧn đӗ

đưӧc biӇu diӉn bӣi mӝt đӍnh; mӛi
đưӡng biên giӟi chung đưӧc biӇu
diӉn bӣi mӝt cҥnh nӕi hai đӍnh
tương ӭng.
Đӗ thӏ đưӧc ây dӵng theo cách trên 2
đưӧc gӑi l đӗ thӏ đӕi ngүu cӫa bҧn
đӗ. 3
3 Ví dө: 1

14-Feb-11 chҩt 212/222
3 Đӗ thӏ đӕi ngүu cӫa mӝt bҧn đӗ l mӝt đӗ thӏ phҷng
3 Tô m u đӗ thӏ
± Đӏnh nghĩa tô m u đӗ thӏ
Tô m u mӝt đӗ thӏ l đһt tương ӭng (gán) cho mӛi đӍnh cӫa đӗ thӏ
vӟi mӝt mҫu n o đó sao cho hai đӍnh kӅ cӫa cùng mӝt cҥnh
phҧi đưӧc gán bӣi hai m u khác nhau.
± Đӏnh nghĩa sӕ m u cӫa đӗ thӏ
Sӕ m u cӫa mӝt đӗ thӏ l sӕ nhӓ nhҩt các m u có thӇ tô m u
đưӧc đӗ thӏ đó.
± Sӕ m u cӫa mӝt đӗ thӏ l duy nhҩt.
± Đӏnh lý 4 m u
Sӕ m u cӫa mӝt đӗ thӏ phҷng l sӕ không vưӧt quá 4.
14-Feb-11 chҩt 213/222
± Các ví dө: 3 Tìm sӕ m u cӫa Qn.
3 Tìm sӕ m u cӫa Kn. Sӕ m u cӫa Qn l 2
Sӕ m u cӫa Kn l n. 3 Tìm sӕ m u cӫa đӗ thӏ
3 Tìm sӕ m u cӫa Cn. phân đôi
Sӕ m u cӫa đӗ thӏ phân đôi
Sӕ m u cӫa Cn l
l 2
2 nӃu n chҹn
Sӕ m u cӫa Km,n cũng l 2.
3 nӃu n lҿ
3 Đӗ thӏ Qn có phҧi l đӗ
3 Tìm sӕ m u cӫa W n.
thӏ phân đôi không?
Sӕ m u cӫa W n l :
3 Chӭng minh rҵng mӝt đӗ
3 nӃu n chҹn
thӏ l đӗ thӏ phân đôi khi
4 nӃu n lҿ v chӍ khi nó có sӕ m u
bҵng 2.

14-Feb-11 chҩt 214/222

14-Feb-11 chҩt 215/222
3 B i toán lұp lӏch thi

Hãy lұp lӏch thi trong mӝt trưӡng hӑc sao cho không có sinh viên
n o thi hai môn cùng mӝt lúc.
ĐӇ giҧi b i toán n y, ta hãy lұp mӝt đӗ thӏ, trong đó coi các đӍnh
l các môn thi, các cҥnh sӁ đưӧc nӕi tӯ đӍnh nӑ đӃn đӍnh kia
nӃu có sinh viên thi cҧ hai môn đó. Như vұy sӕ m u cӫa đӗ thӏ
chính l sӕ ca thi tӕi thiӇu có thӇ thiӃt lұp. ViӋc lұp lӏch thi sӁ
đӗng nghĩa vӟi viӋc tô m u đӗ thӏ n y.
Ví dө: Có 7 môn thi cҫn Ӄp lӏch vӟi các môn đưӧc đánh sӕ tӯ 1
đӃn 7. Giҧ s các cһp môn thi sau có cùng sinh viên dӵ thi: 1
v 2, 1 v 3, 1 v 4, 1 v 7, 2 v 3, 2 v 4, 2 v 5, 2 v 7, 3 v
4, 3 v 7, 4 v 5, 4 v 6, 5 v 6, 5 v 7, 6 v 7. Hãy Ӄp lӏch thi
cho 7 môn thi nói trên.

14-Feb-11 chҩt 216/222
Các đӍnh sӁ đưӧc sҳp thӭ 3 Vұy đӗ thӏ đưӧc tô bӣi

tӵ theo sӵ giҧm dҫn cӫa 4 mҫu, tương ӭng vӟi
bұc: 2,3,4,7,1,5,6
viӋc có thӇ tә chӭc 4 ca
ĐӍnh 2, 6 cùng m u (lam)
thi 1
Còn các đӍnh 3,4,7,1,5 vӟi
2
bұc (theo thӭ tӵ) l giҧm 7
dҫn.
ĐӍnh 3, 5 cùng m u (lөc)
Còn các đӍnh 1,4,7 vӟi bұc 6
3
giҧm dҫn.
ĐӍnh 1 m u khác (đӓ)
5
ĐӍnh 4, 7 cùng m u (nâu) 4
14-Feb-11 chҩt 217/222
3 B i toán phân chia tҫn sӕ

Cҫn tӕi thiӇu bao nhiêu kênh truyӅn hình biӃt rҵng hai đ i
phát sóng cách nhau mӝt khoҧng không quá đӝ d i d
cho trưӟc thì không đưӧc phát chung kênh.
ĐӇ giҧi b i toán n y, ta hãy lұp mӝt đӗ thӏ, trong đó coi các
đӍnh l các đ i, các cҥnh sӁ đưӧc nӕi tӯ đӍnh nӑ đӃn
đӍnh kia nӃu khoҧng cách giӳa hai đӍnh (đ i) không quá
d. Như vұy m u cӫa đӗ thӏ chính l kênh có thӇ thiӃt lұp.
ViӋc phân chia kênh truyӅn sӁ đӗng nghĩa vӟi viӋc tô
m u đӗ thӏ n y.

14-Feb-11 chҩt 218/222
3 Ví dө có 10 đ i phát sóng truyӅn hình, vӟi khoҧng cách

giӳa các đ i phát đưӧc cho bӟi bҧng. Hãy phân chia các
kênh truyӅn sao cho sӕ kênh ít nhҩt.
TN
BG
BN
HN
HD
HB
HY
PL
TB
NĐ

14-Feb-11 chҩt 219/222
HY HB TN HN BN BG HD PL ND TB
HY 0 85 100 55 70 85 50 20 30 35
HB 0 90 59 85 100 110 90 120 150
TN 0 57 50 55 100 120 130 135
HN 0 30 47 90 58 90 100
BN 0 18 45 70 75 65
BG 0 45 100 110 80
HD 0 100 70 55
PL 0 30 45
ND 0 20
TB 0

14-Feb-11 chҩt 220/222
HӃt.
Çm ¬n çc b¹n ®· ch¨m chó

theo dâi!

14-Feb-11 chҩt 221/222
HƯӞNG DҮN ÔN TҰP
3 Chương 1 Quan hӋ (2 điӇm)

± Các b i tұp đã ra trong chương 1.
± Các thuұt toán biӇu diӉn quan hӋ đã cho dưӟi dҥng ma
trұn 0-1 v ngưӧc lҥi.
± Các thuұt toán kiӇm tra các tính chҩt cӫa quan hӋ hai ngôi
trên mӝt tұp.
± Các thuұt toán tính tuyӇn, hӝi, tích boole cӫa các ma trұn
0-1.
± Các thuұt toán tìm các bao đóng cӫa quan hӋ
3 Bao đóng phҧn ҥ
3 Bao đóng đӕi ӭng
3 Bao đóng bҳc cҫu

14-Feb-11 chҩt 222/222
3 Chương 2. >ý thuyӃt tә hӧp (3 điӇm)

± Các nguyên lý cơ bҧn đӇ giҧi các b i toán đӃm.
± Phương pháp chung đӇ ây dӵng công thӭc truy hӗi.
± Các thӫ tөc (h m) đӋ quy v kh đӋ quy đӇ tính các
công thӭc truy hӗi.
± Ӭng dөng nguyên lý Dirichlet đӇ chӭng minh mӝt sӕ
b i toán tӗn tҥi.
± Các thuұt toán sinh các cҩu hình tә hӧp cơ bҧn.
± Ӭng dөng các thuұt toán sinh các cҩu hình tә hӧp cơ
bҧn đӇ ây dӵng các thuұt toán liӋt kê khác.

14-Feb-11 chҩt 223/222
3 Chương 3. >ý thuyӃt đӗ thӏ (5 điӇm)
± Các phương pháp biӇu diӉn đӗ thӏ. Ưu, nhưӧc điӇm cӫa mӛi
phương pháp.
± Phương pháp chӭng minh hai đӗ thӏ l đҷng cҩu hoһc không
đҷng cҩu.
± Phương pháp tính sӕ đưӡng đi đӝ d i n giӳa hai đӍnh cӫa mӝt đӗ
thӏ.
± Các thuұt toán tìm chu trình Euler, đưӡng đi Euler
± Thuұt toán tìm đưӡng đi ngҳn nhҩt
± Phương pháp chӭng minh mӝt đӗ thӏ l đӗ thӏ phҷng.
± Phương pháp chӭng minh mӝt đӗ thӏ không phҧi l đӗ thӏ phҷng.
± Thuұt toán tô m u đӗ thӏ v ӭng dөng b i toán tô m u.
± Các b i toán liên quan đӃn các đơn đӗ thӏ đһc biӋt (sӕ đӍnh, sӕ
cҥnh, sӕ m u, bұc cӫa các đӍnh, tính phҷng cӫa chúng (có hay
không?)

14-Feb-11 chҩt 224/222

Toán R I R C

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Toán R I R C

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TOÁN RӠI RҤC

Ngưӡi thӵc hiӋn: GVC. TS. NguyӉn Trung Hòa

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

2. Toán rӡi rҥc

3. Toán rӡi rҥc ӭng dөng trong tin hӑc

Nhà xuҩt bҧn Khoa hӑc và Kӻ thuұt, Hà nӝi, 1998.

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

3. Cơ sӣ toán trong lұp trình (Toán rӡi rҥc)

4. Hưӟng dүn giҧi bài tұp toán rӡi rҥc

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

3 > lĩnh vӵc toán hӑc nghiên cӭu các đӕi

1.1. Quan hӋ hai ngôi v các tính chҩt

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

3 Trong sӕ các quan hӋ hai ngôi, ta quan tâm đһc biӋt

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

Ví dө 4. Xét tұp các sӕ nguyên Z:

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

Ta sӁ ây dӵng v i phép toán mӟi.

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

3 ; % : Giҧ s R l mӝt quan hӋ hai ngôi tӯ

3 ; &!' (: Giҧ s R l mӝt quan hӋ hai

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

3 Quan hӋ hai ngôi R trên mӝt tұp X đưӧc gӑi l có

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

3 Quan hӋ hai ngôi R trên mӝt tұp X đưӧc gӑi l có

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

14-Feb-11 1.2. BiӇu diӉn quan hӋ 25/222

14-Feb-11 1.2. BiӇu diӉn quan hӋ 27/222

± Quan hӋ R trên A có tính chҩt đӕi ӭng khi v chӍ khi

± Quan hӋ R trên A có tính chҩt phҧn ӭng khi v chӍ

14-Feb-11 1.2. BiӇu diӉn quan hӋ 28/222

14-Feb-11 1.2. BiӇu diӉn quan hӋ 29/222

± tӗn tҥi bk n o đó thuӝc B đӇ aiRbk v bkScj, ng l

± tӗn tҥi k đӇ ri,k=1 v sk,j=1, nghĩa l

(ri,1_s1,j) V V (ri,k_sk,j) V V (ri,n_sn,j)=1, nghĩa l

14-Feb-11 1.2. BiӇu diӉn quan hӋ 30/222

14-Feb-11 1.2. BiӇu diӉn quan hӋ 32/222

14-Feb-11 1.2. BiӇu diӉn quan hӋ 33/222

14-Feb-11 1.2. BiӇu diӉn quan hӋ 35/222

3 BiӇu diӉn quan hӋ bҵng danh sách liên

14-Feb-11 1.2. BiӇu diӉn quan hӋ 36/222

1.3.1. Đӏnh nghĩa bao đóng

14-Feb-11 1.3. Các bao đóng cӫa quan hӋ 37/222

14-Feb-11 1.3. Các bao đóng cӫa quan hӋ 52/222

1.4. Quan hӋ tương đương và quan

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

1.1. Quan hӋ hai ngôi và các tính

3 ; % : Giҧ s R l mӝt quan hӋ hai ngôi tӯ

3 ; &!' (: Giҧ s R l mӝt quan hӋ hai

3 Kh i n-chiÒu Qn lµ ®¬n ® 3 n=1

ph©n ®é dµi n

mét c¹nh khi vµ chØ khi