NHÓM 6

QUҦN LÝ HST
ĐҨT NGҰP NƯӞC
1. NguyӉn ViӃt Thành
2. NguyӉn Như Thuҩn
3. NguyӉn Đình Phúc
4. NguyӉn Thӏ HiӃu
5. NguyӉn Thӏ ViӋt Nga
6. NguyӉn Thӏ Thu Hà
7. Đһng Thӏ ViӋt Hương
8. Đӛ TiӃn Thành
9. Khuҩt Duy Quang |
10. Trҫn Liêm KhiӃt
 QUҦN LÝ Hӊ SINH THÁI ĐҨT NGҰP NƯӞC
NHӲNG NӜI DUNG CHÍNH:
PHҪN I - QUҦN LÝ Hӊ SINH THÁI ĐҨT NGҰP NƯӞC
I. KHÁI QUÁT Vӄ ĐҨT NGҰP NƯӞC
II. CHӬC NĂNG CӪA ĐҨT NGҰP NƯӞC
III. NGUYÊN NHÂN SUY THOÁI ĐҨT NGҰP NƯӞC
IV. QUҦN LÝ ĐҨT NGҰP NƯӞC

PHҪN II - TÌNH HÌNH QUҦN LÝ BҦO Vӊ ĐҨT NGҰP NƯӞC

Ӣ VƯӠN QUӔC GIA TRÀM CHIM
I. GIӞI THIӊU
II. TÀI NGUYÊN CӪA VƯӠN QUӔC GIA TRÀM CHIM
III. TÌNH HÌNH KINH Tӂ XÃ HӜI CӪA CÁC HӜ DÂN CƯ SӔNG QUANH
VƯӠN QUӔC GIA TRÀM CHIM
IV. QUÁ TRÌNH QUҦN LÝ
V. KIӂN NGHӎ
 Š
Š




 


I.1 Đӏnh nghĩa :

Có rҩt nhiӅu đӏnh nghĩa, có thӇ chia làm 2
nhóm: theo nghĩa hҽp và theo nghĩa rӝng.
Ù heo nghĩa rӝng:
Ù á
   

Ù 

  


  á

Ù á    á
! "# $"%
! &' 
% (((

3
 Š 



Ù Công ưӟc Ramsar (Iran), 1971, đӏnh nghĩa đҩt ngұp nưӟc là
³nhӳng vùng đҫm lҫy, sình lҫy, vùng than bùn hoһc vùng nưӟc
dù là tӵ nhiên hay nhân tҥo, thưӡng xuyên hay tҥm thӡi, vӟi
nưӟc đӑng hay nưӟc chҧy, nưӟc ngӑt, nưӟc lӧ hay nưӟc mһn,
bao gӗm cҧ các vùng nưӟc biӇn có đӝ sâu không quá 6 mét
khi thuӹ triӅu thҩp´.

h
 Š 



Ù ›iên đoàn bҧo vӋ thiên nhiên thӃ giӟi IUCN năm

1971 đӏnh nghĩa ³Đҩt ngұp nưӟc là nhӳng vùng
đҩt bão hòa nưӟc hoһc thưӡng xuyên bӏ ngұp
nưӟc, dù là tӵ nhiên, nhân tҥo, ngұp nưӟc
thưӡng xuyên hoһc đӏnh kǤ, dù là nưӟc tĩnh hoһc
nưӟc chҧy, nưӟc ngӑt nưӟc lӧ hoһc nưӟc mһn.
Nhӳng vùng ngұp nưӟc như nhӳng đҫm lҫy,
vũng lҫy, đҫm rӯng, than bùn, cӱa sông, vӏnh
biӇn, eo biӇn, ao hӗ, đҫm phá, sông, hӗ chӭa´.

4
 Š 



Ù Nhӳng đӏnh nghĩa theo nghĩa hҽp, nhìn chung đӅu xem đҩt ngұp
nưӟc như đӟi chuyӇn tiӃp sinh thái (ecotones), nhӳng diӋn tích
chuyӇn tiӃp giӳa nhӳng môi trưӡng trên cҥn và thӫy sinh, nhӳng
nơi mà sӵ ngұp nưӟc cӫa đҩt gây ra sӵ phát triӇn cӫa mӝt hӋ thӵc
vұt đһc trưng (Cowardin et al., 1979; Enny, 1984).

6
 Š 



 
!"
#$

ĐNN có mӝt sӕ các đһc trưng:

Ù ĐNN thưӡng phân bӕ ӣ vùng trung gian giӳa nưӟc sâu và đҩt cao ӣ
phҫn đҩt liӅn và chӏu ҧnh hưӣng cӫa cҧ 2 hӋ thӕng
Ù ĐNN khác nhau vӅ đӝ lӟn, biӃn đәi tӯ nhӳng vũng nhӓ ӣ đӗng cӓ
khoҧng 1 ha đӃn nhӳng vùng ĐNN rӝng hàng trăm km2.
Ù Đӝ sâu và thӡi gian ngұp nưӟc thay đәi nhiӅu giӳa các ĐNN
Ù Sӵ phân bӕ ĐNN cũng biӃn đӝng rҩt lӟn, tӯ ĐNN nӝi đӏa đӃn ĐNN
ven biӇn, tӯ nhӳng vùng nông thôn đӃn thành thӏ,...
Ù ĐiӅu kiӋn cӫa ĐNN hoһc mӭc đӝ tác đӝng nhân sinh cũng thay đәi
lӟn tӯ vùng này đӃn vùng khác và tӯ loҥi ĐNN này đӃn loҥi ĐNN khác.

7
 Š 



 
!"
#$

3 đһc trưng chính:

Ù ĐNN đưӧc phân biӋt bӣi sӵ hiӋn diӋn cӫa nưӟc.
Ù Đҩt ӣ ĐNN là mӝt loҥi đҩt dһc biӋt gӑi là hydric soil
Ù ĐNN thích hӧp cho sӵ hiӋn diӋn cӫa nhӳng thҧm
thӵc vұt thích nghi vӟi nhӳng điӅu kiӋn ҭm ưӟt
( Hydrophytes - thӵc vұt ӣ nưӟc).

8
 ¦ 
 
$
%#&
'()



*+
,
-.
/
!*
/,

*
01
0,(


2*34
5%6
-7
*0809
:;
<=>?

.

!*
@()


 B
CD
-$(
E
'()

2AAA
/;?

 

. F 2"D%0? Ҭm ưӟt, bán ҭm ưӟt 200 2,4

#G ¦
 2¦D08%? Ҭm ưӟt, bán ҭm ưӟt 2448 11,0

! "#G ¦
 Ҭm ưӟt 439 7,3

2H6IID08%? Bán khô hҥn 3h2 h,2
Khô hҥn 136 1,9
! () $( Ҭm ưӟt 1077 17,2
2H*I0D"(%? Bán khô hҥn 629 7,6
Khô hҥn h39 h,4
() $( 20D"(%? Ҭm ưӟt 2317 8,7
Bán khô hҥn 221 1,h
Khô hҥn 100 0,8
E + D7 J ($( 8448 rung bình 6,7 9
 Š 



K
 
!"
#$

,


K
 
!"
#$
*


#L
IL(4

Š   J + K6 M

Š   F -!

Š  > N

10
 Š  
J
+
K6
M

Ù ĐNN thưӡng phân bӕ ӣ khu vӵc trung gian giӳa các

HS trên cҥn và nưӟc sâu còn gӑi là vùng đӋm
(Ecotone), đӗng thӡi ĐNN cũng là trung gian vӅ tәng
lưӧng nưӟc mà chúng lưu giӳ và biӃn đәi.
Ù Nhӳng điӅu kiӋn thuӹ văn có thӇ trӵc tiӃp làm thay đәi
các tính chҩt lý, hoá hӑc như tính dӉ tiêu cӫa các chҩt
dinh dưӥng, mӭc đӝ kӷ khí cӫa các chҩt nӅn đáy, đӝ
mһn cӫa đҩt, tính chҩt cӫa các trҫm tích và đӝ pH.
Ù Khi mүu hình thuӹ văn đưӧc duy trì giӕng nhau qua các
năm thì tính chҩt nguyên vҽn vӅ cҩu trúc và chӭc năng
cӫa vùng ĐNN cũng đưӧc bҧo tӗn qua năm tháng.

11
 Š  
F
-!

Ù 5+ O*P QR F -! I(S*  D  -.


J* TAB QD %7 F -! # #$
Ù Các thӵc vұt ӣ ĐNN có thӇ chia thành nhiӅu loҥi
tùy thuӝc vào khҧ năng phát triӇn trong nưӟc, tuy
nhiên có thӇ chia thành các dҥng chính sau:
Ù Các cây to và cây bөi (rees and Shrubs)
Ù Các thӵc vұt nәi (Emergent Plants)
Ù Các thӵc vұt chìm trong nưӟc (Submerged Plants)
Ù Các loài sӕng bám nәi trên nưӟc (Floating Attached)
Ù Các loài trôi nәi tӵ do (Free Floating)
12
 Š  >
N



Ù Đҩt ӣ ĐNN là mӝt loҥi đҩt đһc biӋt gӑi là hydric

soil.
Ù Đҩt này theo cơ quan Dӏch vө Bҧo tӗn ĐNN
cӫa Mӻ đưӧc gӑi là "đҩt no ҭm"
Ù Đây là loҥi đҩt ҭm ưӟt đӫ dài trong suӕt mùa
sinh trưӣng và ӣ trong điӅu kiӋn thiӃu ôxy trong
đó các loài thӵc vұt ưa nưӟc phát triӇn.
Ù Đҩt no ҭm đưӧc chia làm 2 loҥi: đҩt khoáng và
đҩt hӳu cơ (hay đҩt than bùn /histosol).
13
 ŠŠ
U
V
WX


 


II.1. KiӇm soát lũ

x á)*
))+
),))
-).'
)
/
)

)01) )%2)%34)%))
5
),))6
) 7)8'9)
))%2()
x á)*
)):);)
)
)/)1
)<)
)87=)+)1)9)>)

)))
),))?)?))
'@
)
)A )
) )'<)
)
)

6))
)%2()|)
" )+)1);)
B)|)x | C)
')%%
)
)%2()
II.2. Bә sung nưӟc ngҫm
x D=)
)
64áE)
F
)
<)8'9)
)0)
)!)'<1
)?)*
)9)

G=)
)8'7
)6
)
G)
)

)%-
)9()
x )
)
64)áE)
F
)
<)8'9)
)0)
);)%2<)

)%-
)9)
!)'<1
)%
),)*
)9)
G=)
))
H)
)
)A(
1h
 ŠŠ
U
V
WX


 


II.3. Làm sҥch nưӟc

x á .' 
I
 8<
 

   @  .' 
I
 G %; + / 

 / J 
 G K GL(
x
').')%) D)
)=3)',))A);
)9) )M)1 )G
)7
)%')%:
)!-
)((())
x ,) 7)*
))+
))
-).'
)
/
)

))%D)N))0)%D
0N))
'@
)


II.4. Lưu trӳ chҩt dinh dưӥng, trҫm tích

x á)*
))!/))
)
 ) '7 ))*
)9)
2
))0')K)
"
)1
)%))*
)B)
)%))G
)7))!-
)< )
9).'


/
)

))%D)N)
6);)0N)!-
)
)A))<)
O'()
x K)%P
)/
)
6);)H))*<)',))G
)7)!-
)< )),)%2)
%3 )!
);)K)G)*
)))5)
)
)%')%D)

)*
))
14
x á)9)!
)!Q
)5
)0):=))
6);))%P
)/
)*
),)%>(
 ŠŠ
U
V
WX


 


II.5. Bҧo tӗn đa dҥng sinh hӑc

- Các vùng ĐNN là nơi hӛ trӧ cho sӵ tұp trung mӝt sӕ lưӧng lӟn các đӝng
vұt hoang dã phө thuӝc vào đó. Đây là nhà cӫa rҩt nhiӅu loài đӝng thӵc vұt
x NhiӅu loài thӵc vұt, côn trùng, lưӥng cư, bò sát, chim, cá và các loài thú
khác nhau phө thuӝc vào các vùng ĐNN đӇ tìm thӭc ăn, nơi ӣ hay nơi trú
ngө tҥm thӡi
x Các vùng ĐNN cӱa sông và ven biӇn cung cҩp thӭc ăn và nơi ӣ cho các
loài cá, đӝng vұt có vӓ, các loҥi chim và thú vùng cӱa sông và ven biӇn.
x Cá mòi, cá bơn, cá hӗi, cá vưӧt là mӝt trong sӕ các loài cá phә biӃn mà
suӕt vòng đӡi cӫa chúng phө thuӝc vào các cӱa sông.
x Tôm hùm, hàu, trai, cua và mӝt sӕ các loài tương tӵ khác dӵa vào các
vùng
ĐNN ven biӇn và cӱa sông vӅ thӭc ăn và nơi ӣ.
x Đҩt ngұp nưӟc cũng đóng mӝt vai trò vô cùng quan trӑng trong sӵ sӕng
còn cӫa các loài chim. 16
ŠŠŠ
 YZ
[
HY
\Š


 

ŠŠŠ
 YZ
[
HY
\Š


 

III.1. Tác đӝng cӫa chӃ đӝ thӫy hӑc
Sӵ thay đәi chӃ đӝ thӫy hӑc trong ĐNN có thӇ làm thay đәi tính
chҩt hóa hӑc cӫa đҩt và các quҫn xã đӝng thӵc vұt. Sӵ tăng hay giҧm
lưӧng nưӟc vào mӝt vùng ĐNN hoһc thӡi gian bão hòa hay ngұp lөt
có thӇ làm HS thay đәi thành mӝt vùng đҩt cao hay ngưӧc lҥi, thành
mӝt vùng ven sông hay ven hӗ. Các biӇu hiӋn cӫa nguyên nhân này
bao gӗm:
Sӵ chia cҳt manh mún và sӵ mҩt nơi sӕng
Các công trình làm lӋch dòng chҧy
Sӵ ngăn dòng chҧy

III.2. Đô thӏ hóa

 M + R % 9 , !
; %
(
 '<   *
 9
<(
S
 H
   R 
%9=

S
 H
    %
D %
S
 H
    T
 
I
 01  'U
ŠŠŠ
 YZ
[
HY
\Š


 

ŠŠŠ > D] + ^ ()"

Các tác đӝng bҩt lӧi cӫa hoҥt đӝng công nghiӋp lên các vùng ĐNN
bao gӗm:
- Sӵ suy giҧm diӋn tích ĐNN
- ›àm thay đәi chӃ đӝ thӫy hӑc do phҧi sӱ dөng mӝt lưӧng nưӟc
lӟn và thҧi ra nưӟc thҧi
- Các hӧp chҩt đӝc hҥi, các acid, phóng xҥ, nӗng đӝ cao cӫa các
kim loҥi trong chҩt thҧi công nghiӋp là mӝt hiӇm hӑa sinh thái lӟn đӕi
vӟi các đӝng thӵc vұt vùng ĐNN.
- Các hoҥt đӝng vұn tҧi biӇn và tràn dҫu
ŠŠŠ
 YZ
[
HY
\Š


 

III.4. Hoҥt đӝng nông nghiӋp

x <)V)<)F
)
x S
)H
)9)%:
)

x S
)H
)))%)
' )
@

x á)9)WX X
x áF
)4
x ))%)6)
' ) ).'
)

Š
_
`a


 


21
 Š
_
`a


 


Mӝt sӕ đӏnh hưӟng vӅ nguyên tҳc bҧo tӗn ĐNN có thӇ nêu như sau

1 - Khai thác sӱ dөng ĐNN mӝt cách khôn khéo có nghĩa là không
làm biӃn đәi các chӭc năng, dӏch vө và quá trình sinh thái cӫa chúng;
2 - TiӃn hành quҧn lý tәng hӧp, nhҩt là quҧn lý tài nguyên thiên nhiên
dӵa vào cӝng đӗng;
3 - Xây dӵng thӇ chӃ, chính sách, quy hoҥch, căn cӭ pháp lý cũng như
cơ sӣ khoa hӑc đӇ sӱ dөng khôn khéo, có hiӋu quҧ và bӅn vӳng các
vùng ĐNN;
4 - Quy hoҥch và triӇn khai các hoҥt đӝng bҧo vӋ các vùng ĐNN quan
trӑng và các HST ĐNN là điӇm nóng cҫn đưӧc bҧo tӗn;
22
 Š
_
`a


 


Mӝt sӕ đӏnh hưӟng vӅ nguyên tҳc bҧo tӗn ĐNN có thӇ nêu như sau

T b `3 c" O*  %d
 -7D /J D] ", 0(S /( J  "#G9
 %7 " ( Q8;
 %7 ;+ 0D e 7( *61 O*f (
"g -g D ", 0(Sh

i b
7D ]D +( j , I+ k 0l + -N (1 m*9 I D 3 -7 Cn 'g
/^ /cD , H
 01 G CL I D 3 S ", 0(S IN -eh

o b ]D e * !" 6 J (p" + 3 ( ; Cm c" %1


 D] + ", 0(S /( J -$( I D 3
h

= b
q6 ;] ^ , 0*6N ^9 (,D 'g ;^( 0#r s D
! m -N
 k( 0(1 -7 ;^( 0#r k( *

23
 Š
_
`a


 


Quan điӇm chung vӅ quҧn lý ĐNN

1 - Quҧn lý ĐNN có nhiӅu cách thӭc khác nhau phө thuӝc vào mөc
đích cӫa các nhà quҧn lý (Mitsch and Gosselink, 1993; Keddy, 2000)
2 - Quҧn lý ĐNN còn phө thuӝc vào các thӇ chӃ, chính sách liên
quan đӃn bҧo tӗn ĐNN.
3 - Quҧn lý ĐNN theo mөc tiêu - dӵa trên các chӭc năng cӫa các
vùng ĐNN mà lӵa chӑn các mөc tiêu đӇ quҧn lý là mӝt trong nhӳng
cách đưӧc áp dөng khá rӝng rãi (Isozaki và cs (ed.), 1992).

2h
 Š
_
`a


 


Công tác quҧn lý HST ĐNN bao gӗm các nӝi dung:

1- Quҧn lý sӱ dөng bӅn vӳng tài nguyên đҩt ngұp nưӟc

2- Phөc hӗi ĐNN

3- Xây dӵng các vùng đҩt ngұp nưӟc

4- Quan trҳc HST ĐNN

24
 Š
_
`a


 


IV.1. Quҧn lý sӱ dөng bӅn vӳng tài nguyên đҩt ngұp nưӟc

26
 Š
_
`a


 


IV.1. Quҧn lý sӱ dөng bӅn vӳng tài nguyên đҩt ngұp nưӟc
ViӋc sӱ dөng bӅn vӳng tài nguyên ĐNN là mӝt trong nhӳng phương pháp
quҧn lý, bҧo tӗn HST ĐNN hiӋu quҧ và khҧ thi nhҩt; thӓa mãn cҧ nhӳng
nhu cҫu phát triӇn và mөc tiêu bҧo vӋ bӅn vӳng HST ĐNN.
Theo đó, tùy theo tӯng loҥi hình ĐNN mà ta đưa ra nhӳng cách thӭc
quҧn lý phù hӧp. Ví dө:
Vӟi vùng đҫm lҫy ngұp mһn, RNM
x Duy trì các điӅu kiӋn thuұn lӧi đӇ RNM có thӇ tái sinh tӵ nhiên, nhҩt là ӣ
nhӳng vùng bãi triӅu lҫy mӟi và đang bӗi. Trӗng rӯng ven biӇn bҧo vӋ bӡ
sông, bӡ biӇn khӓi sҥt lӣ, ngăn bӟt gió bão.
x Kiên quyӃt ngăn chһn viӋc phá RNM đӇ trӗng cây nông nghiӋp trong điӅu
kiӋn không có đӫ nưӟc ngӑt đӇ canh tác cҧ năm.
- Ngăn cҩm phá RNM đӇ làm ruӝng muӕi
27
- Khôi phөc lҥi các HST ĐNN đang bӏ suy thoái nghiêm trӑng.
 Š
_
`a


 


IV.1. Quҧn lý sӱ dөng bӅn vӳng tài nguyên đҩt ngұp nưӟc
ViӋc sӱ dөng bӅn vӳng tài nguyên ĐNN là mӝt trong nhӳng phương pháp
quҧn lý, bҧo tӗn HST ĐNN hiӋu quҧ và khҧ thi nhҩt; thӓa mãn cҧ nhӳng
nhu cҫu phát triӇn và nhӳng mөc tiêu bҧo vӋ bӅn vӳng HST ĐNN.
Theo đó, tùy theo tӯng loҥi hình ĐNN mà ta đưa ra nhӳng cách thӭc
quҧn lý phù hӧp. Ví dө:
Nhӳng đҫm phá ven biӇn là nưӟc mһn hay nưӟc lӧ
- Mӛi đҫm phá trong hӋ thӕng đҫm phá ven biӇn cӫa ViӋt Nam có đһc
điӇm riêng, rҩt nhҥy cҧm vӅ môi trưӡng, giàu vӅ tài nguyên sinh vұt, do đó
cҫn có chӃ đӝ quҧn lý, khai thác hӧp lý đӇ nguӗn lӧi sinh vұt tӵ tái sinh kӃt
hӧp nuôi trӗng các loài thӫy sҧn có giá trӏ kinh tӃ cao.
- Chӕng ô nhiӉm trong HST đҫm phá.
- Không chuyӇn đәi mөc đích sӱ dөng đҫm phá mӝt cách tùy tiӋn. 28
 Š
_
`a


 


IV.2. Phөc hӗi ĐNN

29
 Š
_
`a


 


IV.2. Phөc hӗi ĐNN

Mөc đích cӫa viӋc phөc hӗi ĐNN là khôi phөc lҥi các chӭc năng và giá
trӏ cӫa các HST ĐNN đã bӏ thay đәi do chuyӇn đәi mөc đích sӱ dөng thông
qua viӋc khôi phөc lҥi chӃ đӝ thӫy văn và thҧm thӵc vұt trӣ vӅ như lúc ban
đҫu.
Thích hӧp nhҩt khi khu vӵc bӏ suy thoái vүn còn giӳ lҥi các đһc điӇm cơ
bҧn cӫa ĐNN và nguyên nhân gây suy thoái là mӝt hoҥt đӝng có thӇ ngăn
chһn lҥi đưӧc hoһc các mөc tiêu không thӇ đҥt đưӧc bҵng cách khác

Các hoҥt đӝng chӫ đҥo hưӟng tӟi viӋc phөc hӗi:
- Loҥi bӓ các nhân tӕ gây mҩt mát hay suy thoái ĐNN và đӇ tӵ nhiên
làm công viӋc phөc hӗi.
- Tҥo điӅu kiӋn cho sӵ tái sinh tӵ nhiên cӫa các quҫn xã thӵc vұt ĐNN,
tái thiӃt lұp nơi ӣ mӝt cách tӵ nhiên cӫa các đӝng vұt, và khôi phөc lҥi thӫy
30
văn và nӅn đҩt cӫa ĐNN.
 Š
_
`a


 


IV.3. Xây dӵng các vùng đҩt ngұp nưӟc:

31
 Š
_
`a


 


IV.3. Xây dӵng các vùng đҩt ngұp nưӟc:

- Xây dӵng các vùng đҩt ngұp nưӟc là viӋc tҥo ra mӝt vùng
ĐNN ӣ nơi mà trưӟc đó nó chưa tӯng tӗn tҥi ± thưӡng là mӝt
viӋc khó khăn.

-Thách thӭc lӟn nhҩt trong dӵ án xây dӵng các vùng đҩt
ngұp nưӟc là đem nưӟc tӟi vӏ trí mà nó chưa tӯng có và thiӃt
lұp mӝt hӋ thӵc vұt trên nӅn đҩt mà không phҧi là đҩt no ҭm
(hydric).

-ViӋc xây dӵng các vùng ĐNN nhân tҥo là phương pháp ngày
32
càng phә biӃn đӇ xӱ lý tҩt cҧ các loҥi nưӟc thҧi
 Š
_
`a


 


IV.3. Xây dӵng các vùng đҩt ngұp nưӟc:

Các yӃu tӕ cӫa viӋc thiӃt kӃ mӝt dӵ án phөc hӗi hay xây dӵng các vùng
ĐNN thông thưӡng là:
- Các tiêu chí đӇ lӵa chӑn đӏa điӇm (site-selection criteria),
- Phân tích thӫy văn (hydrologic analysis),
- Nguӗn nưӟc và chҩt lưӧng nưӟc (water source and quality),
- Sӵ thêm vào các chҩt nӅn (substrate augmentation and handling),
- Chӑn giӕng cây trӗng (plant material selection and handling),
- Sӵ sҳp đһt các vùng đӋm (buffer zones placement),
- Quҧn lý trong thӡi gian dài (long-term management).

33
 Š
_
`a


 


IV.4. Quan trҳc - Wetland Monitoring

3h
 Š
_
`a


 


IV.4. Quan trҳc - Wetland Monitoring

Cũng giӕng như hҫu hӃt các HST, các vùng ĐNN thay đәi qua nhiӅu năm. Vì
vұy, công tác quan trҳc, đánh giá sӵ biӃn đӝng cӫa các HST ĐNN là mӝt trong
nhӳng nhiӋm vө quan trӑng cӫa công tác quҧn lý.
x Các dӳ liӋu quan trҳc là rҩt cҫn thiӃt đӇ xác đӏnh liӋu các mөc tiêu cӫa dӵ án
có thӇ đҥt đưӧc hay không.
x Các dӳ liӋu quan trҳc có thӇ đưӧc sӱ dөng đӇ xác đӏnh xem các tiêu chuҭn
hưӟng tӟi có phҧi là các thưӟc đo tӕt mà các mөc đích cӫa dӵ án hy vӑng đҥt
đӃn hay không.
x Sӱ dөng các quan trҳc trong thӡi gian dài đӇ trӧ giúp trong viӋc duy trì các
công trình và quҧn lý các khu vӵc đӇ giӳ cho nó vұn hành theo đúng chӭc
năng.
34
- Sӱ dөng các dӳ liӋu quan trҳc đӇ thông báo cho nhӳng ngưӡi khác
t
ŠŠ

b u
u
_
`a
¦_\
v


 


w
x
y
ŠX
z{5
Š5

36
 t
ŠŠ

b u
u
_
`a
¦_\
v


 


w
x
y
ŠX
z{5
Š5

I. GIӞI THIӊU
Vưӡn Quӕc gia Tràm Chim nҵm ӣ hҥ lưu sông Mêkông và Trung
tâm Đӗng Tháp Mưӡi thuӝc huyӋn Tam Nông, giáp 05 xã Phú HiӋp,
Phú Đӭc, Phú Thành B, Phú Thӑ, Tân Công Sính và thӏ trҩn Tràm
Chim ± tӍnh Đӗng Tháp.

V
)!
);)K)

)%4)YCZZ)()


)+4
[)\
)0')))
 )
A4)](Z^_(
[)\
)0')=3)@) 
)4)]C`)(
[)\
)0')
)
)!M)3)x !')%M4)a](
X5
)b'7))
)á)+)) 
))9)
G=)
)1)I
))
*
)D)%')
) 0
))*
)
))c ),)) 
))');
)
)!D
) 
)/)):)á;
)=)
)
G
)%)X5
).'7))").'<)
M
) 7)dC`e  )
<)d_e|de|__Z() 37
 t
ŠŠ

b u
u
_
`a
¦_\
v


 


w
x
y
ŠX
z{5
Š5

II. TÀI NGUYÊN CӪA VƯӠN QUӔC GIA TRÀM CHIM

II.1. Thӵc vұt

Có hơn 130 loài thӵc vұt bҧn đӏa vӟi 06 kiӇu quҫn xã thӵc vұt đһc trưng:
‡ Quҫn xã sen
‡ Quҫn xã lúa ma
‡ Quҫn xã cӓ ӕng
‡ Quҫn xã năn
‡ Quҫn xã mӗm mӕc
‡ Quҫn xã rӯng tràm

38
 t
ŠŠ

b u
u
_
`a
¦_\
v


 


w
x
y
ŠX
z{5
Š5

II. TÀI NGUYÊN CӪA VƯӠN QUӔC GIA TRÀM CHIM

II.2. Đӝng vұt

Có 198 loài chim, thuӝc 25 chi, 49 hӑ, trong đó 88% đưӧc tìm thҩy
vào mùa khô. Sӕ lưӧng các loài chim ӣ đây chiӃm ¼ tәng sӕ các loài
chim tìm thҩy ӣ ViӋt Nam. Trong sӕ 198 loài chim có 16 loài quí hiӃm
đưӧc ghi vào sách đӓ thӃ giӟi (tiêu biӇu là loài sӃu đҫu đӓ và chim công
đҩt (ô tác)« đang bӏ đe doҥ tuyӋt chӫng ӣ qui mô toàn cҫu).

- VӅ môi trưӡng sӕng có:

‡ 42% loài sӱ dөng đҫm lҫy nưӟc ngӑt
‡ 10% sӱ dөng các đӗng cӓ
‡ 8% sӱ dөng rӯng ngұp nưӟc
‡ 2% sӱ dөng các con kênh có cây bөi, cây gӛ
‡ 38 % còn lҥi sӱ dөng tәng hӧp các môi trưӡng sӕng nói trên. 39
 t
ŠŠ

b u
u
_
`a
¦_\
v


 


w
x
y
ŠX
z{5
Š5

II. TÀI NGUYÊN CӪA VƯӠN QUӔC GIA TRÀM CHIM

II.2. Đӝng vұt

huͽ s̫n có hơn 55 loài cá đã đưͫc th͙ng kê. rong đó:
‡ 12 loài cá nưӟc tĩnh (thưӡng gӑi là cá đӗng)
‡ Hơn 40 loài cá ưa nưӟc chҧy (thưӡng gӑi là cá sông).
huͽ sinh v̵t có:
‡ 185 loài thӵc vұt nәi
‡ 93 loài đӝng vұt nәi
‡ 90 loài đӝng vұt đáy.

II.3. Tài nguyên đҩt

Có 02 nhóm đҩt chính.
‡ Nhóm đҩt xám trên nӅn phù sa cә.
‡ Nhóm đҩt phèn: Đҩt phèn tìm tàng và phèn hoҥt đӝng. h0
 t
ŠŠ

b u
u
_
`a
¦_\
v


 


w
x
y
ŠX
z{5
Š5

III. TÌNH HÌNH KINH Tӂ XÃ HӜI CӪA CÁC HӜ DÂN CƯ SӔNG

QUANH VƯӠN QUӔC GIA TRÀM CHIM

h1
 ŠŠŠ
u
u
Š
|
}~
Š
WX


@[


Hy
X
x
y
ŠX
z{5
Š5

Tәng sӕ dân thuӝc 5 xã và thӏ trҩn sӕng xung quanh vùng đӋm là:
39.376 ngưӡi, bao gӗm 7950 hӝ. So vӟi sӕ dân toàn huyӋn Tam Nông
là: 92.621 ngưӡi, ChiӃm 42,5%.
rong đó:
‡ Hӝ nghèo, khó chiӃm 20%.
‡ Hӝ không có viӋc làm hoһc đӡi sӕng không әn đӏnh chiӃm 18%.
TӍ lӋ gia tăng dân sӕ tӵ nhiên khoҧng 1,6% làm cho tình trҥng nghèo
đói gia tăng do:
‡ Dư thӯa lao đӝng.
‡ ThiӃu vӕn sҧn xuҩt.
‡ Ngưӡi dân càng có ít công ăn viӋc làm.
‡ Nhұn thӭc kém.
‡ Nguӗn tài nguyên thiên nhiên như: nguӗn lӧi thuӹ sҧn bӏ cҥn kiӋt
(do đánh bҳt vô tӝi vҥ), rӯng tràm bӏ đӕn «
h2
 ŠŠŠ
u
u
Š
|
}~
Š
WX


@[


Hy
X
x
y
ŠX
z{5
Š5

Trưӟc đây, tӯ năm 1999 trӣ vӅ trưӟc, hàng ngày có tӯ 100 - 150 ngưӡi xâm
phҥm trái phép vào Vưӡn Quӕc gia. Tәng sӕ đӕi tưӧng vi phҥm bӏ bҳt quҧ
tang là 500 đương sӵ.

Thӕng kê năm 2000 cho thҩy có 550 vө vào vưӡn trái phép:
‡ Xӱ phҥt hành chánh 15 vө.
‡ Cҧnh cáo 13 vө.
‡ Khӣi tӕ 04 vө.
‡ Sӕ còn lҥi giao chính quyӅn đӏa phương giáo dөc.

h3
Š

zu
_
`a

hh
 Š

zu
_
`a

IV.1 Quҧn lý tài nguyên thӵc vұt

h4
 Š

zu
_
`a

IV.1 Quҧn lý tài nguyên thӵc vұt

(S* O*P QR DiӋn tích năm 1997 DiӋn tích năm 2000
(ha) (ha)
*P QR C8 63,8 230

*P QR %p ; 678,h 680

*P QR : 898,8 400

*P QR ;3; ;f 304,1 341

*P QR € f 1964,9 2000

*P QR 0 07; 3018,9 3100 h6

 Š

zu
_
`a

IV.2 Quҧn lý tài nguyên đӝng vұt

h7
 Š

zu
_
`a

IV.2 Quҧn lý tài nguyên đӝng vұt

IV.2.1. Tài nguyên chim nưӟc:
Đӕi vӟi chim nưӟc sinh sӕng trong Vưӡn Quӕc gia.
Hàng năm cán bӝ chuyên môn cùng vӟi nhân viên bҧo vӋ tiӃn hành giám
sát, quҧn lý và thӕng kê chim nưӟc Vưӡn Quӕc gia như sau:
Cán bӝ chuyên môn:
‡ Quҧn lý, theo dõi tұp tính sinh trưӣng, sinh sҧn các loài chim.
‡ Tә chӭc, hưӟng dүn, tәng hӧp và điӅu tra tҩt cҧ các loài chim
đang sinh sӕng ӣ Tràm Chim.
‡ Cuӕi tháng thӕng kê mӝt lҫn và báo cáo các ngành hӳu quan.
Nhân viên bҧo vӋ:
‡ Cùng cán bӝ kӻ thuұt thӕng kê mӝt sӕ loài chim hàng ngày như:
SӃu, già đҭy, cò trҳng, giang sen, điên điӇn, còng cӑc, nhҥn, ô tác
(công đҩt), diӋc (lӱa, xám). h8
 Š

zu
_
`a

IV.2 Quҧn lý tài nguyên đӝng vұt

IV.2.1. Tài nguyên chim nưӟc:
Đӕi vӟi chim nưӟc sinh sӕng ngoài Vưӡn Quӕc gia:

- ĐiӅu tra các bãi ăn khác cӫa chim nưӟc, đһc biӋt là sӃu cә trөi, công đҩt
tҥi các điӇm ngoài Vưӡn Quӕc gia Tràm Chim như: Kiên Giang, Long
An« Khu vӵc đӗng bҵng sông Cӱu Long.
- Thӡi gian điӅu tra tӯ tháng 1 đӃn tháng 12 hàng năm sӁ có khoҧng 12 đӧt
đi điӅu tra.
- Báo cáo kӃt quҧ sau mӛi đӧt điӅu tra.

h9
 Š

zu
_
`a

IV.2 Quҧn lý tài nguyên đӝng vұt

IV.2.2. Các loài đӝng vұt thuӝc 2 lӟp bò sát và lưӥng cư
Bao gӗm các loҥi như: rҳn, Ӄch, nhái, rái cá«
xBưӟc đҫu tìm hiӇu vӅ tính đa dҥng loài sinh cҧnh, chӭc năng cӫa các loài
bò sát và lưӥng cư trong hӋ sinh thái.
- Thu thұp sӕ liӋu khҧo sát, thu mүu cá thӇ điӇn hình cӫa các loài tiӃp cұn
cӕ đӏnh mүu formol trong lӑ thuӹ tinh, bҵng hình ҧnh.

40
 Š

zu
_
`a

IV.3 Quҧn lý tài nguyên thӫy sҧn

Quҧn lý nguӗn tài nguyên thuӹ sҧn nhҵm mөc tiêu:

‡ Tái tҥo và bҧo tӗn tính đa dҥng sinh hӑc cӫa khu hӋ thuӹ sinh
vұt.
‡ Đa dҥng hoá, nâng cao và duy trì năng suҩt nguӗn lӧi thuӹ sҧn.
Sҧn lưӧng cá hàng năm khoҧng 195-210 tҩn, trong đó:
‡ Cá sông ưӟc chiӃm 60% tәng sҧn lưӧng cá trong Vưӡn Quӕc gia.
‡ Cá Đӗng ưӟc chiӃm 40% tәng sҧn lưӧng cá trong Vưӡn Quӕc gia.

41
 Š

zu
_
`a

IV.3 Quҧn lý tài nguyên thӫy sҧn

So vӟi nhӳng năm trưӟc thì sҧn lưӧng cá năm 2001 giҧm khoҧng 1/3 (điӅu
tra thӵc tӃ). Nguyên nhân:
‡ ĐiӅu tiӃt nưӟc đӇ phөc hӗi thҧm thӵc vұt và cho tràm phát
triӇn«
‡ Nưӟc nhiӉm phèn nһng.
‡ Nưӟc lũ năm 2000 làm cho thuӹ sҧn trong vưӡn ra ngoài sông
dân đánh bҳt.
Năm 2000 Vưӡn Quӕc gia Tràm Chim thӵc hiӋn mô hình nuôi cá sһc rҵn,
thҧ bә sung vào vưӡn hơn 20kg cá giӕng.

42
 Š

zu
_
`a

IV.4. Tài nguyên nưӟc:

Mөc tiêu cӫa quҧn lý nưӟc là:

‡ Duy trì và tái tҥo nhӳng đһc điӇm đӏa mҥo thuӹ văn và cҧnh quan
thiên nhiên.
‡ ĐiӅu tiӃt nưӟc và chҩt lưӧng nưӟc cho phù hӧp vӟi điӅu kiӋn sinh
sӕng
cӫa các quҫn xã thӵc vұt.
Cao trình mһt đҩt khu Tràm Chim < 1,20m > 2,20m.
Cao đӝ trung bình toàn vùng khoҧng 1,5m. Trong đó:
‡ Khu C: 1,4-1,6m
‡ Nơi cao nhҩt: trên 2,0m.
‡ Nơi thҩp nhҩt:1,2-1,3m.
Mӵc nưӟc cao nhҩt năm 2000 tҥi Tràm Chim: 4,61m (ngày 25-09-2000).
Mӵc nưӟc cao nhҩt năm 2001 tҥi Tràm Chim: 4,27m (ngày 22-09-2001). 43
 Š

zu
_
`a

IV.5. Công tác trӗng rӯng và phòng chӕng cháy rӯng:

xHàng năm Vưӡn Quӕc gia đӅu tә chӭc trӗng rӯng và cây phân tán ven các
tuyӃn đê bao (chương trình 5 triӋu ha rӯng).
xXây dӵng đưӧc lӵc lưӧng phòng chӕng cháy rӯng các xã, thӏ trҩn đưӧc
180 ngưӡi, thưӡng xuyên tұp huҩn hàng năm.
xVӋ sinh rӯng, chăm sóc tӍa thưa rӯng.
xĐӕt cӓ chӫ đӝng vào mùa khô (ӣ nhӳng điӇm dӉ cháy).
- KӃt hӧp vӟi chính quyӅn đӏa phương xây dӵng kӃ hoҥch tuҫn tra quҧn lý
và phӕi hӧp thӵc hiӋn.

4h
 Š

zu
_
`a

IV.6. Công tác tuyên truyӅn giáo dөc và nâng cao đӡi sӕng nhân dân.
- Thưӡng xuyên cӱ cán bӝ chuyên trách kӃt hӧp cùng các ngành chӭc năng
tӍnh, huyӋn, xã đi tұp huҩn trong nhân dân đӇ mӑi ngưӡi hiӇu đưӧc vai trò,
chӭc năng cӫa Vưӡn Quӕc gia trong viӋc bҧo vӋ tài nguyên thiên nhiên, bҧo
vӋ môi trưӡng.
- Vưӡn Quӕc gia Tràm Chim phӕi hӧp cùng Hӝi Liên HiӋp Phө Nӳ huyӋn
Tam Nông, trưӡng Đҥi hӑc Cҫn Thơ cho vay vӕn ӣ hai xã: Phú Đӭc, Phú
HiӋp, thӵc hiӋn mô hình Lâm-Ngư do tә chӭc Oxfam tài trӧ (39.000USD).
Tә chӭc nhân đҥo cӫa Pháp tài trӧ cho Vưӡn Quӕc gia 9.000.000 đӗng đӇ
làm tranh ҧnh tuyên truyӅn.

44
 Š

zu
_
`a

IV.6. Công tác tuyên truyӅn giáo dөc và nâng cao đӡi sӕng nhân dân.
- Tә chӭc nhân đҥo cӫa Pháp tài trӧ cho Vưӡn Quӕc gia 9.000.000 đӗng đӇ
làm tranh ҧnh tuyên truyӅn.
- Vưӡn Quӕc gia Tràm Chim cùng vӟi Hӝi các ngành sinh hӑc ViӋt Nam và
chương trình tài trӧ các dӵ án nhӓ cӫa Quӻ môi trưӡng toàn cҫu tә chӭc
chiӃn dӏch truyӅn thông môi trưӡng cӝng đӗng kӹ niӋm ngày lâm nghiӋp
ViӋt Nam 28-11 tҥi xã Phú Đӭc.
- Ngoài ra còn có sӵ tài trӧ (500.000.000 đӗng, vӕn quay vòng) cӫa Đҥi sӭ
quán Anh, Đҥi sӭ quán Đan Mҥch cho nhân dân các xã Phú Thӑ, xã Tân
Công Sính« vay tӯ năm 1996 đӃn nay.

46
 Š

zu
_
`a

IV.7. Công tác nghiên cӭu khoa hӑc:

Đơn vӏ thưӡng xuyên cӱ cán bӝ theo dõi sӵ biӃn đӝng cӫa các loài thӵc vұt
như: Sen, lúa trӡi, năn.. . Quҧn lý điӅu tiӃt nưӟc đӇ có giҧi pháp hӳu hiӋu
phát triӇn và bҧo tӗn các loài trên.
Trong nhӳng năm vӯa qua đã và đang tiӃn hành mӝt sӕ đӅ tài nghiên cӭu
khoa hӑc như:
‡ Nghiên cӭu mӝt sӕ giҧi pháp diӋt trӯ cây mai dương.
‡ Nghiên cӭu ҧnh hưӣng cӫa nưӟc và lӱa lên sӵ đa dҥng sinh hӑc.
‡ Mô hình nuôi cá sһc rҵn.

47
 
Š|
 ‚

Bên cҥnh nhӳng thành quҧ đҥt đưӧc trong quá trình quҧn lý
hӋ sinh thái Vưӡn Quӕc gia Tràm Chim, chúng tôi nhұn thҩy
còn mӝt sӕ điӇm hҥn chӃ. Do đó nhóm chúng tôi xin kiӃn nghӏ
mӝt sӕ ý kiӃn như sau:
xSӵ xâm lҩn cӫa loài ngoҥi lai (mai dương) mà chưa có cách
phòng trӯ hӳu hiӋu, cҫn sӵ can thiӋp cӫa các nhà khoa hӑc,
các trưӡng Đҥi hӑc. . .
- Cҫn phát triӇn dӵ án vùng đӋm gҳn vӟi phát triӇn du lӏch
sinh thái, có sӵ tham gia cӫa cӝng đӗng dân cư sӕng quanh
Vưӡn Quӕc gia. Vì đӡi sӕng nhân dân әn đӏnh, thì áp lӵc đӕi
vӟi Vưӡn Quӕc gia mӟi giҧm và phát triӇn bӅn vӳng. 48
 
Š|
 ‚

xTә chӭc nghiên cӭu thưӡng xuyên và lâu dài vӅ chӃ đӝ thuӹ
văn cӫa khu vӵc Vưӡn Quӕc gia Tràm Chim và các vùng lân
cұn trong mӕi quan hӋ vӟi viӋc bҧo tӗn nguӗn gien và bҧo tӗn
đa dҥng sinh hӑc. HiӋn nay Vưӡn Quӕc gia Tràm Chim đang
thiӃu cán bӝ chuyên môn và trang thiӃt bӏ kӻ thuұt đӇ thӵc
hiӋn công viӋc này.
- Vưӡn Quӕc gia Tràm Chim mӟi đӏnh hình nên còn nhiӅu khó
khăn. Tӯ thӵc tӃ này Vưӡn Quӕc gia Tràm Chim đӅ nghӏ các
ViӋn, các trưӡng Đҥi hӑc và các tә chӭc quӕc tӃ quan tâm giúp
đӥ đӇ Vưӡn Quӕc gia Tràm Chim có điӅu kiӋn quҧn lý, thӵc
hiӋn tӕt nhiӋm vө.
49