• TOÅ HOÙA

SINH
 I / LYÙ DO :
•- Giaùo duïc ñoùng moät vai troø raát quan troïng trong chieán löôïc phaùt trieån cuûa moãi
Quoác gia. Nghò quyeát trung öông 2 khoùa VIII cuûa Ñaûng cuõng ñaõ xem giaùo duïc laø
quoác saùch haøng ñaàu.
•- Phaûi chuù troïng ñeán chaát löôïng daïy vaø hoïc ñaëc bieät laø chaát löôïng cuûa hoïc
sinh.
•- Laõnh ñaïo Phoøng giaùo duïc huyeän Taây Hoøa raát quan taâm ñeán chaát löôïng
giaùo vieân gioûi  hoïc sinh gioûi.
•- Xaõ hoäi quan taâm ñeán chaát löôïng hoïc sinh  ñaïo taïo nhöõng con ngöôøi phuø
hôïp cho quaù trình phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc phuø hôïp vôùi hieän ñaïi hoùa vaø
coâng nghieäp hoùa.
•- Töø nhöõng nguyeân nhaân chuû quan vaø khaùch quan treân, vaán ñeà boài döôõng nhaân
toá con ngöôøi môùi laø vaán ñeà heát söùc caàn thieát, ñaëc bieät trong giaùo duïc vaán ñeà
chaát löôïng hoïc sinh gioûi laø ñieàu kieän tieân quyeát ñeå ñaùnh giaù saûn phaåm cuûa
ngöôøi thaày.

• Toâi xin trình baøy quyù thaày, coâ giaùo moät vaøi
kinh nghieäm trong coâng taùc boài döôõng hoïc sinh
gioûi boä moân Hoùa hoïc.
   Hoïc sinh :
• - Choïn nhöõng hoïc sinh coù kieán thöùc vöõng vaøng
- Choïn nhöõng hoïc sinh thaät söï yeâu thích boä moân
hoùa
hoïc
- Boài döôõng ngay
  Giaùo vieân töø lôùp 8
• - Choïn nhöõng giaùo vieân coù naêng löïc sö phaïm
vöõng
- Giaùo vieân thaät söï yeâu ngheà , quan taâm ñeán chaát
löôïng
hoïc sinh
- Giaùo vieân boài döôõng laáy keát quaû hoïc sinh ñaït
laø nieàm
• Daïng 1: Caâu hoûi trình baøy ,so saùnh, giaûi thích caùc
• hieän töôïng hoùa hoïc
• Ví duï : X,Y,T,Z,Q laø 5 chaát khí bieát Mx =2, My = 44, Mz= 64 ,MT = 28 ,MQ = 32
• Cho boät A tan trong H2SO4 (l) taïo khí Y
• Cho boät B tan trong H2O taïo khí Q
• Khi ñun noùng boät D maøu ñen trong khí Y taïo khí T
• Khi ñun noùng boät E maøu ñen trong khí T taïo khi Y
• Khi ñun noùng boät G ,hoaëc boät H hay hoøa tan G vaø H trong HNO3 taïo khí Z (
G vaø H ñeàu chöùa cuøng moät kim loaïi )
• Tìm A,B,C,D, E, G,H, X,Y,Z,T. Vieát phöông trình minh hoïa.
•

• Ñaùp aùn :
• X laø H2 A laø muoái cacbo nat ( Na2CO3)
• Y laø CO2 B laø kim loaïi maïnh ( K , Na )
• Z laø SO2 C laø pe roâ xit ( BaO2)
• T laø CO D laø cacbon
• Q laø O2 E laø CuO
• G vaø H laø muoái sun fit khoâng tan
 •
• +Tìm caùc chaát coù kyù hieäu
Ví duï : baèng chöõ caùi vaø hoaøn
thaønh sô ñoà phaûn öùng sau:
•
• + X , t0
• A
• + Y , t0 • +B • +C
• A Fe D • G
• + Z , t0
• A

• Bieát ( A + HCl  D + G + H2O )

+ Ñieàn chaát vaø hoaøn thaønh phaûn
öùng
• Ví duï
• Ca (HCO3)2 CaCO3 + ? + ?
FeS2 + O2 A+B
A + O2 C
C+D Axit E
E + Cu F+A+D
A+D A xít G
 • + Ñieàu cheá caùc chaát
• VD: Vieát phöông trình ñieàu cheá phaân ñaïm
• NH4NO3 töø khoâng khí, nöôùc, ñaù voâi

•A. Nhaän bieát baèng thuoác thöû töï choïn

•B. Nhaän bieát baèng thuoác thöû chæ ñònh
• VD: Nhaän bieát caùc dung dòch sau chæ duøng
quì
• tím H2SO4 , HCl , BaCl2
• C. Nhaän bieát khoâng coù thuoác thöû khaùc
• Tieán haønh :
• Choïn chaát X chæ taùc duïng vôùi A
Böôùc 1: maø khoâng taùc duïng vôùi B
(chuyeån A thaønh A1 , ôû daïng keát
tuûa, bay hôi, hoøa tan ….. Taùch ra
• khoûi B )
Böôùc 2: Ñieàu cheá laïi A töø A1

• +X • B
• SÔ ÑOÀ : A,B
• • +Y
• A1(chaát keát tuûa, bay hôi, tan)
A
 Ví dụ:Bằng phương pháp hóa học hãy trình bày
cách tách riêng từng kim loại ra khỏi hỗn hợp gồm
3 kim loại : Al,Fe,Cu
• Hướng dẫn:
Cho hỗn hợp trên tác dụng với NaOH thì nhôm tan
2Al + 2NaOH + 2H2O 2NaAlO2 + 3H2
Lọc tách Fe và Cu, phần dung dịch thu được cho
tác dụng với HCl đủ tạo kết tủa keo trắng
Na AlO2 + HCl + H2O Al(OH)3 + NaCl
Lấy kết tủa,nung nóng và điện phân nóng chảy
2Al(OH)3 Al2O3 + 3 H2O
2 Al2O3 4Al + 3 O2
Sau đó cho dung dịch HCl vào hỗn hợp Fe và
Cu.Thì Cu không tác dụng tách được Cu
Fe + 2HCl FeCl2 + H2
Cho dung dịch NaOH vào lọc lấy kết tủa
FeCl2 + 2NaOH Fe(OH)2 + 2NaCl
Nung ở nhiệt độ cao ta thu được FeO
Fe(OH)2 FeO + H2O
Dùng khí H2 khử ta thu được Fe
FeO + H2 Fe + H2O
A. BAØI TAÄP VEÀ COÂNG THÖÙC HOÙA HOÏC
I . Tính theo coâng thöùc hoùa hoïc : A xByCz
1. Töø löôïng chaát tính löôïng nguyeân toá :
VD: Tính löôïng Fe vaø löôïng oxy coù trong 20 gam FeSO 4

2. Töø löôïng nguyeân toá tính löôïng chaát :

VD: Caàn bao nhieâu kg URe (NH2)2 CO ñeå coù moät löôïng ñaïm (N)
baèng 5,6 Kg
3. Töø löôïng nguyeân toá naøy tính löôïng nguyeân toá kia :
VD: Coù bao nhieâu kg canxi öùng vôùi 49,6 kg phoát pho coù trong
Canxiñihyñrophotáphaùt Ca(H2PO4)2
4. Tính % caùc nguyeân toá trong hôïp chaát :
VD: Tính % caùc nguyeân toá coù trong Nhoâmsunfat Al 2(SO4)3
• II. Tìm nguyeân toá :
• VD: Nguyeân toá X coù o xít cao nhaát daïng X2O5. Hôïp
chaát khí vôùi hydroâ cuûa X chieám 8,82% löôïng
Hyñroâ .X laø nguyeân toá naøo.
III. Laäp coâng thöùc hoùa hoïc hôïp chaát
• 1. Laäp coâng thöùc baèng phaân töû khoái :
• VD: Moät oxít cuûa kim loaïi hoùa trò III coù khoái
löôïng laø
• 32gam taùc duïng vôùi 400ml dung dòch HCl 3M .
• Tìm coâng thöùc hoùa hoïc cuûa o xít treân
• R2O3 + 6HCl  2 RCl3 + 3 H2O
• Tính ra ñöôïc R = 56 vaäy coâng thöùc Fe2 O3
• 2. Laäp coâng thöùc baèng tyû leä phaàn traêm :
• VD. Tìm coâng thöùc hoùa hoïc cuûa moät
hyñroâcaùcbon bieát
 3.Laäp coâng thöùc hoùa hoïc baèng toaùn bieän
luaän
Baøi taäp: Hoøa tan hoaøn toaøn 8,9g hoãn hôïp 2 kim loaïi A vaø
B coù cuøng hoùa trò II vaø coù tyû leä mol laø 1:1 baèng dung
dòch HCl ta thu ñöôïc 4,48 lít H2 ôû ñktc.HoûiA , B laø caùc
kim loaïinaøo trong caùc kim loaïi sau :Mg , Ca , Ba , Fe , Zn
Höôùng daãn :
Goïi a laø soá mol cuûa moãi kim loaïi
MA vaø MB laàn löôït laø khoái löôïng mol cuûa A vaø B
PT: A + 2HCl  ACl2 + H2
a a
B + 2HCl  BCl2 + H2
a a
• ta coù heä phöông trình a.MA + a.MB = 8,9
• a + a = 4,48 : 22,4 = 0,2mol
• Suy ra: a(MA + MB) = 8,9
• a = 0,1mol
• Ta coù MA + MB = 8,9 : 0,1 = 89 g
• Ta laäp baûng ñeå xeùt
MA 24 40 56 65
• MB 65 49 33 24
MA+MB 89 89 89 89
5.DAÏNG BAØI TOAÙN PHA TROÄN DUNG
DÒCH COÙ NOÀNG ÑOÄ KHAÙC NHAU
• Ta coù theå söû duïng phöông phaùp sô ñoà
cheùo
• C1% C2 – C

• C

• C2 C – C1
• m1 | C2 – C|
• =
• m2 | C – C1 |
• VD:Caàn bao nhieâu gam dung dòch NaCl 20%ñeå
cho vaøo 400 gam dung dòch NaCl 15% ñeå ñöôïc
dung dòch NaCl 16%
• HÖÔÙNG DAÃN
• AÙp duïngphöông phaùp ñöôøng cheùo
• 20 16 -15= 1

• 16

• 15 20 – 16 =4
• m1 : m2 = 1 : 4
• m1 = (400.1) : 4 = 100g
• 4. Laäp coâng thöùc baèng söï ñoát chaùy :
• VD: Ñoát chaùy hoaøn toaøn 3gam hôïp chaát höõu cô A
coù
• chöùa C,H,O ta thu ñöôïc 6,6 gam CO2 vaø 3,6 gam
• H2O . Bieát 1 lít hôi A ôû ñieàu kieän tieâu chuaån
naëng
• HÖÔÙNG DAÃN:
2,679 gam . Tìm coâng thöùc hôïp chaát A.

• Tinh phaân töû khoái cuûa hôïp chaát A : = 60

• Tính soá mol cuûa CO2 suy ra soá mol cuûa C
• Tính soá mol cuûa H2O suy ra soá mol cuûa H
• Tính khoái löôïng cuûa C, tính khoái löôïng cuûa H töø ñoù
suy ra
• khoái löôïng cuûa nguyeân toá O
• Laäp tæ leä x: y : z tìm ñöôïc coâng thöùc . C3H8O
 1. BAØI TAÄP HOÃN HÔÏP :
• VD: Hoãn hôïp goàm 3 kim loaïi Cu ,Fe, Mg naëng 20 gam ñöôïc hoøa tan heát
baèng H2SO4 loaõng, sau phaûn öùng thoaùt ra moät khí A,vaø moät dung dòch B
vaø moät chaát raén D. Theâm dung dòch KOH dö vaøo dung dòch B roài suïc
khoâng khí ñeå phaûn öùng xaûy ra hoaøn toaøn .Loïc keát tuûa vaø nung ñeán
khoái löôïng khoâng ñoåi caân naëng 24 gam .Chaát raén D cuõng ñöôïc nung trong
khoâng khí ñeán khoái löôïng khoâng ñoåi caân naëng 5 gam.Tính phaàn traêm veà
khoái löôïng cuûa moãi kim loaïi ban ñaàu
• HÖÔÙNG DAÃN :Ñoàng khoâng tan trong a xít H2SO4 chính laø chaát raén D
bò nung trong khoâng khí . 2 Cu + O2  2 CuO
• Ta tính ñöôïc löôïng ñoàng : (5: 80) .64 =4g
• Fe + H2SO4  FeSO4 + H2
• Mg + H2SO4  MgSO4 + H2
• FeSO4 + 2KOH  Fe(OH)2 + K2SO4
• MgSO4 + 2KOH  Mg(OH)2 + K2SO4
• 4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O  4Fe(OH)3
• 2Fe(OH)3  Fe2O3 + 3H2O
• • Döïa vaøo caùcMg(OH)
phöông
2 trình taMgO + H2phöông
laäp heä O trình giaûi baøi toaùn
• Khoái löôïng cuûa Fe = 11,2 g Mg = 4,8 g
 *Daïng xaùc ñònh theo tyû leä mol cacù chaát tham
giataïo saûn phaåm
Baøi taäp: Ñeå haáp thu hoaøn toaøn 22,4lít CO2 (ñktc) caàn
150g dung dòch NaOH 40% ( D = 1,25g/ml).Tính noàng ñoä
mol caùc chaát coù trong dung dòch ( giaû söû söï hoøa tan
khoâng thay ñoåi theå tích dung dòch )
Höôùng daãn:
Tính soá mol CO2 = 1mol
Tính soá mol NaOH = 1,5 mol
Tyû leä soá mol cuûa CO2 : NaOH = 1:1,5 nhö vaäy muoái taïo
thaønh goàm 2 loaïi laø NaHCO3 vaø Na2CO3
3NaOH + 2CO2  NaHCO3 + Na2CO3 + H2O
1,5 1  0,5 0,5
Döïa vaøo phöông trình tính noàng ñoä mol cuûa caùc muoái
 2. BAØI TOAÙN VEÀ LÖÔÏNG CHAÁT DÖ:
VD: Hoøa tan 2,4 gam Mg vaø 11,2 g Fe vaøo 100 ml dung dòch CuSO4
2M thì taùch ra moät chaát raén A vaø nhaän ñöôïc dung dòch B. Theâm
NaOH dö vaøo dung dòch B roài loïc keát tuûa taùch ra nung ñeán khoái
löôïng khoâng ñoåi trong khoâng khí thu ñöôïc a gam chaát D.
a. Viết phương trình hóa học
b. Tính khối lượng chất rắn A và lượng chất rắn D
HƯỚNG DẪN :
Tính số mol Mg = 0,1 , Fe = 0,2 , CuSO4 = 0,2
Mg + Cu SO4  MgSO4 + Cu
Fe + Cu SO4  FeSO4 + Cu
MgSO4 + 2 NaOH  Mg(OH)2 + Na2SO4
FeSO4 + 2 NaOH  Fe(OH)2 + Na2SO4
Mg (OH)2  MgO + H2O
4Fe(OH)2 + O2  2Fe2O3 + 4H2O
Chất rắn A là ( Cu , Fe) dư
Chất rắn D là ( MgO , Fe2O3)
Lập phương trình và tính được A = 12,8g Cu + 5,6g Fe = 18,4 gam
D = 4g MgO + 8 g Fe2O3
 3. BÀI TOÁN CÓ HIỆU SUẤT PHẢN ỨNG

VD: Ngöôøi ta ñieàu cheá C2H2 töø than vaø ñaù voâi theo sô ñoà
phaûn öùng nhö sau:

• 95%
CaCO3 CaO CaC2 C• 2H80%
2
• 90%

Vôùi hieäu suaát cuûa moãi phaûn öùng ghi treân sô ñoà.
a. Vieát phöông trinh hoùa hoïc
b. Tính löôïng ñaù voâi coù chöùa 75% CaCO3 ñeå ñieàu cheá ñöôïc
2,24 m3 C2H2 ôû ñieàu kieän tieâu chuaån

HÖÔÙNG DAÃN:
- Hieäu suaát caû quaù trình laø: 0,95 x 0,8 x 0,9 = 68,4 %
Töø ñoù ta tính ñöôïc löôïng ñaù voâi caàn duøng coù chöùa 75%.
 4. BAØI TOAÙN VEÀ TAÊNG GIAÛM KHOÁI
LÖÔÏNG
VD: Ngaâm moät vaät baèng ñoàng coù khoái löôïng laø 5 gam trong 500 gam dung
dòch AgNO3 4%. Sau khi phaûn öùng ngöôøi ta laáy vaät ra vaø thaáy khoái
löôïng AgNO3 trong dung dòch giaûm 85%.
a. Tính khoái löôïng cuûa vaät laáy ra sau khi laøm khoâ.
b. Tính noàng ñoä % cuûa caùc chaát trong dung dòch sau khi laáy vaät ra khoûi dung
dòch.
• HÖÔÙNG DAÃN:
Loaïi baøi toaùn duøng kim loaïi maïnh ñaåy kim loaïi yeáu ra khoûi dung
dòch muoái. Neáu ñeà baøi cho khoái löôïng taêng hoaëc giaûm so vôùi khoái löôïng
ban ñaàu ta thieát laäp moái lieân quan cuûa aån soá vôùi giaû thieát baøi toaùn
ñaõ cho.
* Neáu ñeà baøi cho khoái löôïng thanh kim loaïi taêng thì ta laäp phöông trình ñaïi soá.

m kim loaïi taêng = m kim loaïi giaûi phoùng - m kim loaïi tan
* Neáu ñeà baøi cho khoái löôïng thanh kim loaïi giaûm thì ta laäp phöông trình ñaïi soá.
m kim loaïi giaûm = m kim loaïi tan - m kim loaïi giaûi phoùng.
 5. BAØI TOAÙN BIEÄN LUAÄN
1. Bieän luaän hoùa trò:
VD: Hoøa tan a gam kim loaïi chöa bieát baèng 500 ml dung dòch
HCl sau phaûn öùng thu ñöôïc 11,2 lít H 2 (ñktc). Hoûi phaûi
trung hoøa axít dö trong dung dòch thu ñöôïc baèng 100 ml
Ca(OH)2 1M. Sau ñoùùâ coâ caïn dung dòch coøn laïi 55,6
gam muoái khan. Tính noàng ñoä mol cuûa dung dòch axít ñaõ
duøng, tính a vaø xaùc ñònh kim loaïi bò hoøa tan.
HÖÔÙNG DAÃN:
Tính soá mol cuûa Ca(OH)2 = 0,1 , soá mol H2 = 0,5
2R + 2x HCl  2RClx + xH2
Ca(OH)2 + 2 HCl  CaCl2 + 2H2O
Giaûi ta ñöôïc R
0,5.2 1

suy ra MR = 9x
x x

Bieän luaän x = 1  R = 9 (loaïi )

Bieän luaän x = 2  R = 12 (loaïi )
Bieän luaän x = 3  R = 27 (laáy ) vaäy kim loaïi ñoù laø n
 2. Bieän luaän so saùnh
VD: Moät hoãn hôïp naëng 16,2 gam goàm moät kim loaïi
kieàm A vaø Oxít cuûa noù tan trong nöôùc ta thu ñöôïc
moät dung dòch B ta trung hoøa heát 1/10 dung dòch
B caàn 200 ml H2SO4 0,15 M. Hoûi A laø nguyeân toá naøo ?
Khoái löôïng rieâng phaàn cuûa moãi chaát ban ñaàu
coù trong hoãn hôïp laø bao nhieâu.?

HÖÔÙNG DAÃN:
- Vieát phöông trình dieãn bieán hoùa hoïc
- Laäp heä phöông trình.
- Giaûi ta ñöôïc : Na = 6,9 gam vaø Na2O = 9,3 gam
 III.NHÖÕNG KEÁT QUAÛ ÑAÏT ÑÖÔÏC VAØ BAØI HOÏC KINH
NGHIEÄM

• Qua quaù trình boài döôõng cuûa thaày vaø töï hoïc cuûa hoïc
sinh trong 5 naêm qua ñôn vò Nguyeãn Thò Ñònh ñaõ ñaït
ñöôïc moät soá thaønh tích nhö sau :
: • Soá lieäu veà hoïc sinh gioûi caùc caáp nhö sau:
• HOÏC SINH GIOÛI CAÁP HUYEÄN
• Naêm hoïc : 2002 - 2003 4/4
• Naêm hoïc : 2003 - 2004 6/6
• Naêm hoïc : 2004 – 2005 7/8
• Naêm hoïc : 2005- 2006 12 / 20
• Naêm hoïc : 2006- 2007 17 / 19
 HOÏC SINH GIOÛI CAÁP TÆNH
• Naêm hoïc 2002 -2003 : 3 giaûi ba ,1 giaûi khuyeán khích
• Naêm hoïc 2003 -2004 : 2 giaûi khuyeán khích
• Naêm hoïc 2004 – 2005: 7 giaûi ( trong ñoù )
• Lyù thuyeát : 2 giaûi ba , 2 giaûi nhì
• Thöïc haønh: 1 giaûi nhì , 2 giaûi ba
• Naêm hoïc 2005-2006: øcoù 7 giaûi trong 2 giaûi nhì ,3 giaûi ba ,2 giải KK
• Năm học 2006 -2007: 2 giaûi nhì , 2 giaûi 3
• Treân ñaây chæ laø nhöõng keát quaû heát söùc khieâm toán nhöng baûn thaân toâi
ñaõ coá gaéng hoaøn thaønh traùch nhieäm
• * BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM
• -Töø nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc moät phaàn naøo ñaõ laøm thay ñoåi nhaän thöùc
cuûa moät boä phaän giaùo vieân vaø hoïc sinh trong toøan nhaø tröôøng
• -Ñaõ daáy leân phong traøo hoïc sinh gioûi cuûa ñôn vò trong nhöõng naêm qua
• -Hoïc sinh töøng böôùc tieáp thu toát , naâng cao chaát boä moân , loøng say meâ
ham hoïc hoûi vôùi boä moân hoùa hoïc
• -Caàn choïn nhöõng hoïc sinh say meâ vaø ham hoïc vôùi boä moân hoùa hoïc
• Treân ñaây laø nhöõng kinh nghieâm nhoû cuûa baûn thaân toâi trong quaù trình thöïc
hieän ñaõ ruùt ra , chaéc chaén coøn nhieàu khieám khuyeát . Kính mong quí thaày coâ
giaùo vaø caùc baïn ñoàng nghieäp cuøng xaây döïng vaø goùp yù cho chuyeân ñeà
ñöôïc ñaày ñuû hôn
• Cuoái cuøng toâi xin kính chuùc quí thaày coâ giaùo cuøng caùc baïn ñoàng nghieäp söùc
khoûe vaø haïnh phuùc
•