Bµi 38

C©n b»ng hãa häc

Ng­êi thùc hiÖn: Ph¹m Thu H­êng

Tæ : V« c¬
 I. Phản ứng một chiều, phản ứng
thuận nghịch và cân bằng hóa học.
 Ph¶n øng chØ x¶y ra theo mét chiÒu x¸c
®Þnh ®­îc gäi lµ ph¶n øng mét chiÒu.
to
KClO3 MnO KCl + O2
2

 Trong cïng ®iÒu kiÖn, ph¶n øng cã thÓ x¶y

ra theo hai chiÒu tr¸i ng­îc nhau gäi lµ ph¶n
øng thuËn nghÞch.
Cl2 + H2O HCl + HClO
 Cân bằng hóa học:
Xét phản ứng thuận nghịch:
H2(k) + I2(k) 2HI(k)
v
 Cân bằng hóa học là
trạng thái của phản ứng
thuận nghịch khi tốc độ
vt phản ứng thuận bằng tốc
vt=vn
độ phản ứng nghịch.
 Cân bằng hóa học là
vn cân bằng động.
t
 II. Sự chuyển dịch cân bằng hóa học

Sù chuyÓn dÞch c©n b»ng hãa häc lµ sù di

chuyÓn tõ tr¹ng th¸i c©n b»ng nµy sang tr¹ng
th¸i c©n b»ng kh¸c do t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè
tõ bªn ngoµi lªn c©n b»ng.
 Nh÷ng yÕu tè lµm chuyÓn dÞch c©n b»ng lµ
nång ®é, ¸p suÊt vµ nhiÖt ®é. Chóng ®­îc gäi
lµ c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn c©n b»ng hãa häc.
 III. Các yếu tố ảnh hưởng đến cân
bằng hóa học.
1. Ảnh hưởng của nồng độ.
Xét cân bằng: C(r) + CO2(k) 2CO (k) (1)
KẾT
Thªm LUẬN:
CO2, c©n b»ng
KhichuyÓn dÞch theogi¶m
t¨ng hoÆc chiÒunång
thuËn. ®é
 Bít CO, c©n b»ng chuyÓn dÞch theo chiÒu thuËn.
cña mét chÊt trong c©n b»ng, th× c©n
 Bít CO2 hoÆc thªm CO, c©n b»ng chuyÓn dÞch theo chiÒu
b»ng
nghÞch.
bao giê còng chuyÓn dÞch theo
chiÒu lµm gi¶m t¸c dông cña viÖc t¨ng
hoÆc gi¶m nång ®é cña chÊt ®ã.
 2. Ảnh hưởng của áp suất
N2O4 (khÝ kh«ngmµu ) 2NO2(khÝ mµu n©u ®á) (2)
 T¨ng ¸p suÊt, c©n b»ng chuyÓn dÞch theo chiÒu
nghÞch (lµm gi¶m sè mol khÝ).
 Gi¶m ¸p suÊt, c©n b»ng chuyÓn dÞch theo chiÒu
thuËn (lµm t¨ng sè mol khÝ).
KÕt luËn: Khi t¨ng hoÆc gi¶m ¸p suÊt
chung cña hÖ c©n b»ng, th× c©n b»ng bao
giê còng chuyÓn dÞch theo chiÒu lµm gi¶m
t¸c dông cña viÖc t¨ng hoÆc gi¶m ¸p suÊt
®ã.
 3. Ảnh hưởng của nhiệt độ.
 Ph¶n øng táa nhiÖt: Lµ ph¶n øng hãa häc cã kÌm
theo gi¶i phãng n¨ng l­îng d­íi d¹ng nhiÖt.
 Ph¶n øng thu nhiÖt: Lµ ph¶n øng hãa häc cÇn ®­
îc cung cÊp n¨ng l­îng d­íi d¹ng nhiÖt ®Ó cã thÓ
x¶y ra.
§Ó chØ l­îng nhiÖt kÌm theo mét ph¶n øng hãa
häc, ng­êi ta dïng ®¹i l­îng nhiÖt ph¶n øng, kÝ
hiÖu lµ H.
 Dấu của H:
 Ph¶n øng táa nhiÖt cã H < 0.
CaO + H2O  Ca(OH)2
H =  65 kJ.
 Ph¶n øng thu nhiÖt cã H > 0.
CaCO3  CaO + CO2
H = + 178 kJ.
 Xét lại cân bằng:
N2O4 (khÝ kh«ng mµu) 2NO2 (khÝ mµu n©u ®á)  =+58kJ.

 T¨ng nhiÖt ®é, c©n b»ng chuyÓn dÞch theo

chiÒu thuËn (chiÒu ph¶n øng thu nhiÖt).
 Gi¶m nhiÖt ®é, c©n b»ng chuyÓn dÞch theo
chiÒu nghÞch (chiÒu ph¶n øng táa nhiÖt).

KÕt luËn: Khi thay ®æi nhiÖt ®é cña mét hÖ c©n

b»ng, c©n b»ng chuyÓn dÞch theo chiÒu lµm
gi¶m t¸c dông cña viÖc thay ®æi nhiÖt ®é ®ã.
 Nguyên lí Lơ Sa-tơ-li-ê:

“Mét ph¶n øng thuËn nghÞch ®ang ë

tr¹ng th¸i c©n b»ng khi chÞu mét t¸c
®éng tõ bªn ngoµi nh­biÕn ®æi nång
®é, ¸p suÊt, nhiÖt ®é th× c©n b»ng
sÏ chuyÓn dÞch theo chiÒu lµm
gi¶m t¸c ®éng bªn ngoµi ®ã.”
 4. Vai trß cña chÊt xóc t¸c
 ChÊt xóc t¸c lµm t¨ng tèc ®é ph¶n øng.
 Trong ph¶n øng thuËn nghÞch, chÊt xóc t¸c
làm tèc ®é ph¶n øng thuËn vµ nghÞch ®Òu
t¨ng nh­nhau.
 ChÊt xóc t¸c kh«ng cã t¸c dông lµm
chuyÓn dÞch c©n b»ng.
 ChÊt xóc t¸c lµm cho ph¶n øng thuËn
nghÞch nhanh chãng ®¹t ®Õn tr¹ng th¸i c©n
b»ng.
IV. Ý nghÜa cña tèc ®é ph¶n øng vµ c©n
b»ng ho¸ häc trong s¶n xuÊt ho¸ häc
Trong c«ng nghiÖp, amoniac ®­îc tæng hîp theo ph¶n
øng:
N2 (k) + 3H2 (k) 2NH3 (k) ;  < 0
Để đạt được hiệu suất tổng hợp cao, ta có thể dùng
những cách nào?
a, T¨ng nhiÖt ®é.
b, T¨ng ¸p suÊt.
c, Hãa láng NH3 ®Ó t¸ch amoniac ra khái hçn hîp.
d, Gi¶m thÓ tÝch cña hçn hîp ph¶n øng.
e, T¨ng nång ®é cña N2 vµ H2.
 to,xt
2N2 + 3H2 2NH3 H = -92 KJ

Điều chế Amoniac

Bµi tËp cñng cè
Ý nào sau đây đúng:
A. Bất cứ phản ứng nào cũng phải đạt đến cân
bằng hóa học.
B. Khi phản ứng thuận nghịch ở trạng thái cân
bằng thì phản ứng dừng lại.
C. Chỉ có những phản ứng thuận nghịch mới có
trạng thái cân bằng hóa học.
D. Ở trạng thái cân bằng, khối lượng các chất ở
hai vế của phương trình hóa học phải bằng
nhau.
Ý nào sau đây đúng:
A. Bất cứ phản ứng nào cũng phải đạt đến cân
bằng hóa học.
B. Khi phản ứng thuận nghịch ở trạng thái cân
bằng thì phản ứng dừng lại.
C. Chỉ có những phản ứng thuận nghịch mới có
trạng thái cân bằng hóa học.
D. Ở trạng thái cân bằng, khối lượng các chất ở
hai vế của phương trình hóa học phải bằng
nhau.
Bµi tËp vÒ nhµ
C¸c bµi tËp tõ 1  8 trong s¸ch gi¸o
khoa vµ c¸c bµi tËp trong s¸ch bµi tËp.