|


 


GVHD: TS. Phan Thӏ Hoàng Oanh

SVTH: Hӗ Văn Kiên
NguyӉn Thӏ Nӳ
Tӕng Thӏ Thu Hҵng
 |

up
 p    p  p

p 

p !
 p
 p 
p
 
 
p

up

 " p
p
K 
 p
  pp
 
 
p 
up


K p 

p 

 
 ӕ

 p   p 
p  #p 
 
 
 p


p K 

 
 ӕ

 
p 
 p  $ % 
 ӕ   

 p

 p
  p
K 
  pp 
   ӕ 

 
p &p
  p
   p


   p 

 K 

 'p
K 
p 
 p  

 p

K  ӕ  p pӣ p
  

 p ' 

KK   p
 


K p

 p  


ӗp( ( 
K   p
 K
   

)

 j
|


|
và m v hy inh có chi u dày  0,15±0,4 mm

h vên b m
 x ng gӕm s . L huӹ inh này hình hành
ong quá ình nung và có ác dng vàm cho b m
 sn
hҭm ӣ nên sí đ
c, nhҹn bóng.


º




1.1. Theo hành hun hóa
hc
- Men có ch a chì:
PbO có ác dng vàm
gim nhi đ nóng
chy ca men. Tuy
nhiên, vo
i này đc h
i
không nhӳng đӕi vi
ngi sn xu mà còn
đӕi vi ngi sӱ dng.
- Men không ch a
chì: vo
i này hng có
nhi nóng chy cao,
hng đc sӱ dng
ong sn xu s c ng.

º




1.2. Theo nhi đ nung
- Men khó chy: và
nhӳng vo
i men có nhi đ
nóng chy cao khong
(1.250-1.450°C), có đ
nh vn và hng và men
ki m hә, men ng
h
ch ho
c men đá vôi.
- Men dӉ chy: và
nhӳng vo
i men có nhi đ
nóng chy h h n
1.250°C.

º




1.3. Theo cách sn xu

- Men sӕng: các nguyên viêu dùng sn xu men (nh đ
sé, cao vanh, ng h
ch... và các ch chy, ngoài a có hӇ
có các oxi mang màu) đc nghi n mӏn.

- Men fi: và vo
i men đã đc nu chy (fi hoá) c đó.

- Men muӕi: và men đc 
o hành do các ch bay h i và

bám vên b m
 sn hҭm 
o nên.

- Men  
o: và men đc 
o hành  hӕi viu x ng

ong quá ình nung  hình hành ên b m
 sn hҭm m
v  ng đӕi nhҹn và bóng.
!
K
 



Công h c Sege ca men:
1,0 R2Op xAv2O3 ySiO2 zB2O3
Tong đó:
- R2On và các oxi baz , hông hng R và các kim vo
i sau:
Pb, K, Na, Ca, Mg, Ba, Li, Zn. Đӕi vi men màu có hӇ và Co,
Ni, Cu, Mn, Fe. Tәng hun mov ca các oxi này vuôn vuôn
bҵng 1.
- Oxi vng ính nҵm xen kӁ giӳa oxi baz và oxi axi,
nhóm này ch yӃu và Av2O3.
- Oxi axi bao gӗm SiO2 và chính, ngoài a có hӇ có hêm
B2O3. Tәng các hun mov ca oxi axi và oxi vng ính
đc ính quy đәi heo әng ca oxi baz vàm chuҭn.

"
 ‰

 




p  

*  
*   
*  p p

* * K* * +K*  *K # K* p*K

,K*- K* #* * .p*

.*K  *K

5
*





4.1. T
ng hái vng
4.1.1. Tính chy vng
Men hi chy vng hoàn oàn ӣ nhi đ mong muӕn.
Tong sn xu hng dùng nhӳng yӃu ӕ sau đӇ đi u chӍnh
s chy vng ca men:
- Gim oxi ki m và cho hêm axi boic hì men sӁ dӉ chy
h n.
- Tăng oxi ki m và gim SiO2 sӁ vàm cho men dӉ chy h n.
- Thay SiO2 bӣi TiO2 ho
c PbO sӁ vàm gim điӇm nóng chy.
- Thay K+ bҵng Na+ ho
c Li+ sӁ vàm cho men dӉ chy h n.
- Thay các anion có hóa ӏ 1 (nh Cv-; F-;B-) bӣi các anion
có hóa ӏ 2 sӁ vàm yӃu cu c men, do đó sӁ vàm gim
nhi đ nóng chy.

c
*





4.1.2. Nhi đ nóng chy
Nhi đ nóng chy ca men h huc vào hành hun
hӕi viu và các oxi có m
 ong men. Nhi đ nóng chy
ca men sӁ hay đәi vn khi m sӕ yӃu ӕ sau hay đәi:
- Thay đәi ӹ v oxi ki m/SiO2 (ӹ v càng vn, nhi đ nóng
chy càng gim).
- Thay đәi hàm vng Av2O3 (ăng Av2O3, nhi đ nung sӁ
ăng).
- Bn ch các oxi ki m.
- Hàm vng các oxi ki m càng vn (nhi đ càng gim).
- Ph huc ӹ v B2O3/SiO2 (ӹ v càng vn, nhi đ càng
gim)
- Ph huc đ nghi n mӏn ca men (men càng mӏn, nhi đ
nóng chy càng gim).
- Ph huc hành hun khoáng ca hӕi viu.
/
 *






4.1.3. Đ nh
- Đ nh ca men sӁ hay đәi heo p
, nhi đ ăng
hì đ nh gim và ngc v
i.
- Đ nh ca men và m ính ch quan ng, nó cho a
biӃ:
+ Giá ӏ ca đ nh ӣ nhi đ nóng chy chӍ  men
nào có kh năng chy àn khi b m
 sn hҭm khi nung
và men nào hì không.
+ Đ nh ong quá ình hình hành men cũng cho biӃ
s hoá khí xy a (do các hn ng hoá hc) có dӉ dàng
hay không ong quá ình nung.

 *





4.1.4. S c căng b m

- S c căng b m
 và ng su căng ác dng vên b m

vng, heo chi u hng hu nh din ích b m
 vng, nӃu
ch vng nҵm  do ong không khí.
- S c căng b m
 hng có khuynh hng hu nh anh
gii iӃ xc ca ha vng. T
i anh gii giӳa ha n-vng-
khí sӁ hình hành s c căng b m
.
- NӃu muӕn áng 2 men chӗng vên nhau và muӕn có anh
gii iӃ xc sc né hì 2 men hi có s c căng b m
 bҵng
nhau.

K
*





4.2. T
ng hái n
4.2.1. H sӕ giãn nӣ nhi
- Ӣ di nhi đ chuyӇn hóa, yӃu ӕ quyӃ đӏnh s nh
hӣng đӃn mӕi quan h giӳa x ng và men và h sӕ giãn nӣ
nhi (a).
- S chênh vch h sӕ giãn nӣ nhi ca x ng (ax) và men
(am) hӇ hin a khi vàm ngui sn hҭm (c x ng và men
cùng co v
i).
- S chênh vch này vi h
m vi hҽ (ax ± am ” 0,5.10-6 K-1)
không gây khuyӃ  vì men có kh năng đàn hӗi ong 1
h
m vi nh đӏnh.


*





4.2.2. Đ c ng
Đây và 1 hông sӕ quan ng ong quá ình sӱ dng
men.
- Đ b n chӕng 
ch: xác đӏnh bҵng kim c ng hay nhӳng
v viu có đ c ng cao xong ӗi đӕi chiӃu vi mүu đã xác
đӏnh c.
- Đ b n vn: đc đo bҵng cách n m vc xác đӏnh bҵng
kim c ng xuӕng b m
 ca men, khi  vên đӇ v
i m v .
Đӕi chiӃu, so sánh vi mүu chuҭn.
- Đ b n chӕng mài mòn: biӇu hӏ bҵng đ hao mòn ng
vng sau khi mài.


*






4.2.3. Tính cách đin

- Kh năng dүn đin ca men gӕm và do
nh hӣng chính ca ki m.
- Hàm vng ki m càng cao càng có đ
dүn đin vn, ng vi s dao đng ca
các ion ki m ong m
ng vi huӹ inh.
- ĐӇ h
n chӃ đi u này có hӇ dùng PbO
vàm gim s dao đng ca các ion ki m.


*





4.2.4. Đ b n hóa
- Men ong quá ình sӱ
dng hi b n vi môi
ng.
- Men sӁ b n hóa nӃu í
ki m.
- PbO và B2O3 cùng vàm
gim đ b n hóa.
- SiO2, Av2O3 vàm ăng đ
b n hóa. Tuy nhiên vng
Av2O3 đa vào không đc
v quá 18% nӃu không
sӁ vàm xu đi các ính ch
khác ca men.
!
 >
 !
"
 
- Tong hi gian nung hng ny
sinh giӳa men và x ng 1 v
ung gian có đ dày 10-50µm.
- S xu hin v ung gian này
h huc vào hành hun hóa,
hành hun h
 ca x ng và men,
vào hi gian và nhi đ nung, vào
đ xӕ ca x ng«
- Tong các nguyên viu đӇ hình
hành v ung gian hì CaO và h
gia ӕ nh.

"
l
#$
!%!




- Phӕi viu men đc nghi n  bҵng máy nghi n bi, qua sàng
10.000 vә/cm2. Sau đó men đc cho chy qua h hӕng 
ng m
nh đӇ khӱ s.
- Men  dӉ bӏ sa vng.
- 1 sӕ bin há chӕng vng cho men:
+ Gim b đ ҭm ca men, vàm cho men đ
c h n.
+ Bә sung hêm nguyên viêu dҿo vào men.
+ Thêm vào 1 í inh b, dexin (C6H10O5)n, keo xenvuvoz ,
keo gvuin vi hàm vng ӕi đa và 2-3%.
+ Thêm vào 1 í axi yӃu, baz yӃu ho
c amoni oxava.
+ Thêm vào 1 í khoáng benoni.

5
l
#$
!%!





- Khi sn xu men ngi a hng sӱ dng men đã fi.

- Khi fi hóa cun ch ý:

+ Cun ính c vng nc kӃ ính ong nguyên viu.
+ Tӹ v mov giӳa oxi baz / SiO2 dao đng  1:1 cho đӃn
1:3.
+ Đӕi vi men fi ki m và SiO2 í nh hi bҵng 1:2,5.
+ Tong hӕi viu men fi, cun đa hêm 1 vng B203.
+ Ngoài a 1 sӕ ng h cun cho hêm Av203.

c
±
"%


- Thng sӱ dng các
h ng há sau:

+ Di men hía ong và

hía ngoài sn hҭm.
+ Nhng men.
+ Phun men.
+ Chy àn

- Ngoài a có hӇ kӃ h các

h ng há ên.

K/
 j


 

Màu sc mà m a cm nhn đc và da

ên 
 ánh sáng. Các bc sóng khác
nhau sӁ 
o a các màu khác nhau. Các v hӇ
di ác đng ca ánh sáng chiӃu vào sӁ hn
x
v
i và đc hӏ giác.
 º
&



'
(
)'
(
*
+

,(
%

'  

' #-
./

'

KK
 K


'

0


- Ch màu cho gӕm s huc h dung dӏch n. Cu
c ch màu không hoàn chӍnh => biӃn d
ng v cu c
vàm hay đәi hông sӕ m
ng vi ca inh hӇ.

- S biӃn d
ng xy a ӣ các di vân cn vàm cho ch
màu có hӇ h h c m di gӗm nhi u bc sóng vì vy
màu nhìn hy không huun khiӃ.

- Ngoài a, màu sc còn do d
ng hù hình ca nguyên ӕ


o nên.

K
 ‰
1
"2


/
0
 



'
] Nhôm oxi: ] ThiӃc oxi:
] Coban oxi: ] Ziconi oxi:
] Niken oxi: ] Tian oxi:
] Đӗng oxi: ] KӁm oxi:
] Côm oxi: ] Canxi oxi:
] Animo oxi: ] Magie oxi:
] S oxi ] Kavi oxi và nai oxi:
] Mangan oxi
K
K
K!
*
)/
0


'
 

34
4.1. Màu xanh vam (xanh da i)

Màu xanh vam ch yӃu đc đi u chӃ  các h ch

ca coban ho
c vanadi.

- Màu xanh vam ên c sӣ avumina (CoAv2O4).

- Ch màu xanh vam ên c sӣ Sivica (Co2SiO4).
- Thành hun 42% Co2O3, 20% Av2O3, 38% SiO2 và ch màu
có cng đ xanh vam ӕi u.
- Khi đa oxi vanadi vào m
ng vi inh hӇ ca zicon có
hӇ 
o hành 2 vo
i ch màu:
Í Màu xanh da i có CTPT: Z4+1-xV5+xV3+xSi4+1-xO4
Í Màu vc có công h c hân ӱ: Z4+1-xV4+x+ySi4+1-yO4

K"
 È







 

 !"
 

% khӕi vng T
Màu
(oC)
5 5‰ ,5* K5‰
5
5‰ ,5K  

Lam - 26,5 - 43,0 - 30,5 - - 1350

Lam hүm - 64,0 - 36,0 - - - - 1250

Lam vc 25, - - 50,0 25, - - - 1250

0 0
Lam 23, - - 69,0 5,0 - 3,0 - 1280
0
Lam 3,7 - - 74,1 - - 18,5 3,7 1300

Lam hүm - 8,0 - 80,1 12, - - - 1300

0
K5
 &
'
!6



'
"
$
7


"813
9
0
#: 

)'

5K , 5K =*5‰ =* &5‰
K5
  K, l
;<
‰


*‰ K >> ‰º> 8 8 8 8 8 >>

4
* ‰º >> 8 ºK> 8 ‰ 8 8 ºº





lº ‰ ‰ 8 8 8 K‰ 8 º> >>
?


lK ‰ºº ‰ 8 8 8 K‰ 8 8 >>
?

> ‰‰ > 8 8 > 8 8 8 >>


l K ±l 8 8 8 8 ** 8 >>
Kc
* K


'
@'
- Ch màu vàng đc әng h  các h ch ch a
animoan, com, ian, vanadi, xeven, cadimi, chì.
Đӕi vi ch màu vàng sáng hì có hӇ әng h  các oxi
chì và animoan (nhi đ hi di 1020oC).

- Chng a có hӇ vàm әn đӏnh ch màu vo
i này bҵng cách
hêm m vng  4-15% CeO2;1-15% Av2O3. Muӕn ăng
hêm đ b n nhi cun đa hêm CaSnO3 vào.

- Ch màu vàng còn có hӇ әng h  các oxi In2O3 ,
Mn2O3, Bi2O3 nung cùng vi h n h ZnO2, SiO2 và NaF.
Cng đ màu h huc vào s xâm nh ca ion sinh
màu vào m
ng inh hӇ ZnSiO4 mi đc 
o hành.

/
 &
'
!6

/
0


'
@'

Phӕi viu % Khӕi vng

Vàng sáng Vàng hүm
Oxi chì 69,33 45,43
Axi boic 5,54 -
Boa - 27,28
Oxi animoan 4,95 9,11
Oxi kӁm 5,44 2,56
Oxi s - 2,56
Cá h
ch anh 12,92 11,37
Kavi nia 1,92 1,69

* ‰


'

4

;
%
<
- Nguyên viu ch yӃu và oxi com, vanadi, coban, niken,
azêô(đim«
- Nguyên viu sn xu oxi com có hӇ và (NH2)2CO7,
K2C2O7 vi b vu huǤnh ho
c b han.
- Màu vc sáng ên men có hӇ hu đc khi n vc com
vi vàng animoan.

K
 È
 6  /
0  4
% Khӕi vng
Cu ӱ Lc Lc Xanh
Lc Viôia
sáng hүm vc
C2O3 - 16,0 15,3 - -
ZnO - - 14,0 20,0 30,0
SiO2O 35,0 20,0 18,5 - -
PbCO4 - - - - 10,0
CaC2O7 30,0 - - 18,6 -
Pb(CH3COO)2 - - - - 5,0
Fvoi (CaF2) - - - 15,5 -
Kaovin - 60,0 - - -
CoO - 4,0 16,0 20,0 -
Tng chì - - - - 25,0
Fevsa - - 17,4 - -
SnO2 - - 23,2 - - 
 * *


'
.
@'



'


] Ch màu g
ch đc đi u chӃ  các ch sinh màu nh:

s, com, niken, ian, mangan, vonfam, đӗng. Tong đó cu
ӱ chính và s.
] Khi әng h màu g
ch cun vu ý đa hêm m í oxi kӁm
và kavi nia đӇ cho màu sáng h n.
] ĐӇ đi u chӃ màu đen có hӇ đi  nguyên viu ch a s
mangan, kӁm әng h di d
ng inh hӇ sinev

 &
'
!6
!0
 

K
*'




'
.





)5 "K5‰ K5‰ 5  5 *‰5* 



º K
12.6 14.7 15.7 12.6
37.95 1.86 4.41 - -
4 1 1 4
41.8 41.8
6.97 4.65 - - - - -
7 7

] Ch chy 1: 25,4% SiO2 và 74,6% PbO

] Ch chy 2: 22,4% SiO2, 7,74% B2O3, 66,4% PbO và 3,4%
Na2O.

* >


'
+
.A

] Tác nhân sinh màu cho nhóm này và h ch ca s, com,
seven, cadimi, mangan, đӗng, uan, vàng.

] Màu đ hә biӃn nh và đ oxi s.

] Nguyên viu đӇ sn xu đ Fe2O3 hng và sunfa s, hèn

s, ngoài a còn hêm m í ch oxi hóa (nh nia) và ch
đn có ác dng vàm cho màu  i và ZnO, Av2O3.

] Màu đ com-chì cũng đc dùng ng ãi. Ch màu Seven-

Cadimi (CdS.nCdSe) có màu đ sáng.

!
 È
 6   A
   

CdS (%khӕi
Màu Se (% khӕi vng)
vng)
Da cam 89 11
Đ da cam 87 13
Đ  i 83 17
Đ sáng 80 20
Đ hүm 70 23
Đ mn 75 25
Đ mn hүm 71 29 "
 '
 


B
1. NguyӉn Văn Dũng. Công ngh sn xu gӕm s , Giáo ình
Khoa Hóa kӻ hu, Tng ĐHBK, Đ
i hc Quӕc gia
TP.HCM (2005).
2. Phan Văn Tng. V viu Vô c , Giáo ình Tng
ĐHKHTN, Đ
i hc Quӕc gia Hà Ni (1998).
3. Phan Thӏ Hoàng Oanh. V viu Vô c , Bài ging Khoa Hóa,
Tng ĐHSP TP.HCM (2009).
4. Các ang web:
] h://gomsuungquoc.com/men+gom+su-1-5-0.hmv
] h://vi.wikiedia.og/wiki/Men_g%E1%BB%91m
] h://www.oiim.ne/co-ai-bie-nguyen-vieu-va-cach-vam-
men-gom-khong-879157.hmv

5