Kinh t pht trin

Tm tt bi ging
Ths. Trinh Thu Thy

Ti liu tham kho

1. Gio trnh Kinh t pht trin; GS.TS V th 2. 3.

4. 5.

Ngc Phng, H KTQD HN, NXB LXH 2005 Kinh t hc cho Th gii Th Ba, Micheal P. Todaro, NXBGD 1997 Kinh t hc Pht trin, Tp th tc gi Ch bin PTS. Phan Vn Dng, NXBGD 1997 Bi ging Cc ti liu, sch, tp ch kinh t.
2

Ch-ng 1
Tng tr-ng v pht trin kinh t

1. Khi nim v tng tr-ng v pht trin kinh t

* Tng tr-ng kinh t l s tng ln mt cch lin tc v qui m, sn l-ng sn phm hng ha v dch v u ra trong mt thi gian t-ng i di. * Pht trin kinh t: Pht trin bao hm nhiu s thay i, n khng ch tng tr-ng kinh t nhanh, bn vng m n cn phi thay i c cu x hi, a v ca ng-i dn v th ch trong n-c gim -c bt bnh ng, xa b ngho i, to nhiu cng n vic lm cho 4 ng-i lao ng.

 Pht trin l nng cao tim lc kinh t ca

mt n-c, m bo cho s n nh v tng lin tc ca tng sn phm quc dn trong mt thi gian di. Ni cch khc pht trin l kh nng ca mt n-c tng t l u ra ca nn kinh t nhanh hn t l tng dn s ca n (Quan im truyn thng).  Pht trin cn -c xem xt vi ngha l thay i c cu sn xut v vic lm ca cc ngnh kinh t.
5

Pht trin kinh t, phn bit vi tng tr-ng kinh t n thun, bao gm:

S tng tr-ng t n nh (bn vng) S thay i c cu v hnh thc trong hnh thi sn xut (thay i c cu XH v a v ca ng-i dn) S tin b v cng ngh S hin i ha v XH, chnh tr v th ch S ci thin su rng v kha cnh con ng-i. 6

 Mc ch ca pht trin l phi to ra mt

mi tr-ng m bo cho con ng-i c kh nng -c h-ng mt cuc sng sng to, khe mnh v tr-ng th.  Mc tiu chnh ca pht trin kinh t: m bo nhu cu sng ti thiu cho mi ng-i dn. Tng mc sng vt cht v tinh thn. M rng kh nng la chn cho con ng-i.

 Ba yu cu nh gi v pht trin:

Kh nng p ng nhng nhu cu ti thiu

ca con ng-i (thc n, nh , y t v s an ton x hi). Kh nng t ch ca con ng-i v dn tc Kh nng t do la chn ca con ng-i.  Tng tr-ng bn vng:
Tng tr-ng kinh t n nh Thc hin tt cng bng x hi Khai thc v s dng hp l ti nguyn thin nhin. Bo v nng cao cht l-ng mi tr-ng sng.

 Theo khi nim ny th trong hn 50 nm

qua, c 6 quc gia v lnh th l cc n-c ang pht trin vo nhng nm 50s tr thnh cc n-c pht trin vo nhng nm 90s: Israel, Nht bn, i loan, Hn quc, Singapore, Hng kng  Khong 20 quc gia khc hu ht l cc n-c M la tinh, ni m khu vc cng nghip ch to ch c vai tr l th yu vo thi im kt thc chin tranh th gii th hai tr thnh cc n-c bn cng nghip vo thp k 9 80s.

2. Cc quan im khc nhau v pht trin kinh t

2.1. Quan im nhn mnh vo s tng tr-ng: Pht trin l to ra v duy tr -c tc tng tr-ng kinh t hng nm cao (> 5 -7%/nm). Theo UN th nhng nm 60 70s -c gi l nhng thp k pht trin v c GNP tng 6%/nm. -u im: Nh-c im:
10

2. Cc quan im khc nhau v pht trin kinh t

2.2. Quan im nhn mnh vo cng bng x hi: Khng cn to ra mc tng tr-ng cao, nh-ng gii quyt tt c cc vn v pht trin (mi ng-i dn -c h-ng phc li nh- nhau) * u im: To s cng bng trong x hi, xa b s bt bnh ng. * Nh-c im:
11

2.3. Quan im pht trin ton din: Va m bo -c tng tr-ng hp l, va m bo -c s cng bng x hi (Quan im ca kinh t hc hin i)  Pht trin l qu trnh lm gim ngho i, bt bnh ng v tht nghip trong lc nn kinh t vn tng tr-ng.  Pht trin theo quan nim mi phi l s pht trin con ng-i -c din ra da trn s tng tr-ng v vt cht.
12

 Pht trin l nng cao cht l-ng cuc sng.

Mt cuc sng cao hn bao hm khng ch c thu nhp cao hn, m cn c nn gio dc tt hn, mc trang b y t v dinh d-ng cao hn, ngho i gim, mi tr-ng trong sch hn, bnh ng hn v c hi, t do c nhn -c p ng cao hn v cuc sng vn ha phong ph hn.
13

3. Cc quan im khc nhau v pht trin con ng-i

Mc ch thc s ca pht trin l cn phi to ra
mt mi tr-ng m bo cho con ng-i c kh nng -c h-ng mt cuc sng sng to, khe mnh v tr-ng th (mc d iu ny l chn l, nh-ng li th-ng b b qua bi mi quan tm nht thi v tch ly hng ha v ca ci). Pht trin con ng-i bao hm c qu trnh m rng kh nng la chn ca con ng-i v mc cuc sng ca h. Tng tr-ng kinh t l mt cng c ch khng phi l mc tiu ca pht trin. Khng c mi lin h cht ch no gia mc tng tr-ng GNP cao v s tin b trong pht trin con ng-i. Kinh nghim trn th gii ch ra rng c nhiu 14 ph-ng thc hon ton khc nhau v s tin b v tt hu trong tng tr-ng v vic s dng tng tr-ng cho pht trin.

3.1. Quan im v nhu cu c bn: tp trung vo vic cung cp hng ha v dch v m cc tng lp dn c- thiu thn cn -c p ng (l-ng thc, nh , qun o, chm sc sc khe v n-c ung). Quan im ny nhn mnh vo vic m bo c -c cc hng ha v dch v hn l tc ng ca chng n kh nng la chn ca con ng-i. 3.2. Con ng-i l ph-ng tin ca s pht trin v tin b: con ng-i l ph-ng tin tng thu nhp v ca ci ch khng phi mc ch ca pht trin (l thuyt v vic xy dng vn con ng-i v s pht trin ngun 15 nhn lc xem xt con ng-i nh- l u vo ca sn xut).

3.3. Con ng-i l mc tiu ca s pht trin v tin b: xem xt con ng-i l nhng ch th h-ng li hn l nhng yu t tham gia vo qu trnh pht trin (quan im v phc li con ng-i).

16

4. Cc ch tiu nh gi s tng tr-ng v pht trin kinh t

4.1. Cc ch tiu nh gi s tng tr-ng: (i)Tng sn phm quc ni (GDP): o l-ng gi tr tng sn l-ng hng ha v dch v -c sn xut ra bi cc yu t sn xut nm trong phm vi lnh th quc gia trong mt thi k no (mt nm), bt k ai l ch s hu cc yu t sn xut. (ii) Tng sn phm quc dn (GNP): o l-ng gi tr tng sn l-ng hng ha v dch v cui cng -c sn xut ca mt nn kinh t trong mt thi k no (mt nm), bt k -c sn xut trong hay 17 ngoi n-c.

(iii) Tng thu nhp quc dn (GNI): l tng thu nhp t sn phm v dch v cui cng do cng dn ca mt n-c to ra trong mt thi k no (mt nm). GNI = GDP + thu nhp nhn t rng t n-c ngoi Thu nhp nhn t rng t n-c ngoi = thu nhp nhn t t n-c ngoi chi tr li tc nhn t ra n-c ngoi
GNI -c s dng trong bng SNA nm 1993 thay cho ch tiu GNP s dng trong bng SNA nm 1968. V ni dung GNI v GNP l nh- nhau, GNI tip cn t thu nhp; GNI hnh thnh t GDP tip cn theo gc thu nhp v -c iu chnh theo s chnh lch v thu nhp nhn t 18 vi n-c ngoi. GNP tip cn theo sn phm sn xut.

(iv) Thu nhp quc dn (NI): l phn gi tr sn phm vt cht v dch v mi sng to ra cho mt nn kinh t trong mt khong thi gian nht nh (mt nm) NI = GNI Khu hao ca nn kinh t (DP) (v) Thu nhp quc dn s dng (NDI): l phn thu nhp ca quc gia dnh cho tiu dng cui cng v tch ly thun trong mt khong thi gian nht nh (mt nm). NDI = NI + chuyn nh-ng rng t n-c ngoi Chuyn nh-ng rng t n-c ngoi = thu chuyn nh-ng t n-c ngoi chi chuyn nh-ng ra n-c ngoi 19

(vi) GDP/ u ng-i = GDP/Tng dn s, GNP/ u ng-i = GNP/Tng dn s GNI/u ng-i = GNI/Tng dn s (vii) GDP, GNP, GNI theo t gi ngang bng sc mua v t gi hi oi.  so snh GNP v GNP ca cc n-c, so snh mc sng gia cc vng v cc n-c. Sc mua ngang gi: l l-ng tin cn thit mua mt tp hp hng ha v dch v in hnh theo gi ti M (gi -c xc nh theo mt bng quc t v hin nay -c tnh theo mt bng gi ca M).

Ly mt danh mc gi ca hng ha v dch v thng dng nht ca nn kinh t lm chun. 20 Chuyn i ton b GDP/ GNP ca cc n-c theo mc gi chun.

V d: Gi s hai n-c M v n sn xut thp (hng ha th-ng mi) v dch v (hng ha khng trao i th-ng mi) - -c o l-ng bng s ng-i bn l v gi tr ca dch v -c o bng tin l-ng tr cho nhn vin dch v M Hng ha Khi l-ng n gi (USD) Tng gi tr (USD) Khi l-ng 8 4 n n gi (Rubi) 6.000 30.000 Tng gi tr (t Rubi)

Thp (triu 100 200 tn) Lc l-ng bn l 2 5.000 (USD/ (triu ng-i/nm) ng-i) Tng GNP (theo ng tin khu vc)

(Rubi/ ng-i/nm)

21

4. Cc ch tiu nh gi s tng tr-ng v pht trin kinh t

4.2. Cc ch tiu nh gi s pht trin (nh gi cht l-ng cuc sng) (i) Tui th bnh qun: phn nh tnh hnh sc khe, s chm sc y t i vi sc khe cng ng, mc sng vt cht, tinh thn ca dn c-. (ii) Tc tng dn s hng nm: y l ch s i lin vi ch s tng thu nhp bnh qun u ng-i. Mc tng dn s cao i lin vi ngho i v lc hu.
22

(iii) S calo bnh qun/u ng-i: phn nh mc l-ng thc, thc phm thit yu nht hng ngy -c qui i thnh calo cho mi ng-i dn. N cho thy mt nn kinh t gii quyt -c nhu cu c bn nh- th no. Vi nn kinh t pht trin th ch tiu ny t c ngha hn. (iv) T l ng-i bit ch trong dn s (n tr-ng): phn nh trnh pht trin v s bin i v cht ca x hi. Khi t l ny tng, n ng ngha vi s vn minh x hi v th-ng i i vi nn kinh t c mc tng 23 tr-ng cao. N l ch s quan trng phn nh trnh pht trin kinh t x hi ca mt

(v) Cc ch tiu khc v pht trin kinh t v x hi: T l cht ca tr s sinh S gi-ng bnh / 1000 dn S bc s so vi dn c- / 1000 dn Trnh hc vn ca dn c S ng-i s dng v tuyn / 1000 dn S ng-i s dng in thoi / 1000 dn
24

4.3. Cc ch tiu nh gi s bin i ca c cu kinh t v x hi: (i) C cu kinh t ngnh (nng nghip cng nghip dch v) (ii) C cu kinh t s hu (nh n-c t- nhn khu vc n-c ngoi) (iii) C cu hot ng ngoi th-ng (xut khu nhp khu) (iv) C cu gia tit kim v u t(v) C cu gia nng thn v thnh th (dn s nng thn thnh th; s dn lm nng nghip cng nghip - dch v)
25

nh ngha c cu kinh t ca nn kinh t quc dn

C cu kinh t ca nn kinh t quc dn l tng cc mi quan h tc ng ln nhau gia cc yu t v trong tng yu t ca lc l-ng sn xut v quan h sn xut vi nhng iu kin kinh t x hi c th trong nhng giai on pht trin nht nh ca x hi. Vi nh ngha trn, c cu kinh t khng ch l quy nh v s l-ng v t l gia cc yu t to nn h thng m cn l mi quan h c cu gia cc yu t ca h thng, cn quan h s l-ng, cht l-ng, t l ch l biu hin ca cc mi quan h y m thi.
26

Cc nhn t nh h-ng n vic xy dng v bin i c cu kinh t ca mt nn kinh t

* Cc yu t gn vi mc pht trin kinh t: - Trnh pht trin ca lc l-ng sn xut - Nng sut lao ng - Chnh sch u t- Nhp pht trin kinh t * Cc yu t lin quan n tin b k thut: - Hon thin cng ngh sn xut. - p dng tin b khoa hc k thut vo sn xut. * Cc yu t gn vi vic s dng ti nguyn: - S dng hiu qu sc lao ng - S dng hiu qu vn trong n-c v vn n-c ngoi. * Cc yu t khc: - Hp tc quc t - Xy dng h thng php lut. - Gn kinh t vi quc phng - Ci cch b my chnh quyn. 27 Xy dng c cu kinh t hp l l mt nhn t ch yu pht trin kinh t x hi

4.4 Ch s pht trin con ng-i (HDI Human development index) nh gi trnh pht trin ca mt n-c c v i sng vt cht ln tinh thn. Ch s HDI -c tnh da trn 3 tiu ch: Thu nhp bnh qun u ng-i tnh theo sc mua t-ng -ng (YPPP) Trnh gio dc (E) Tui th (L) HDI = 1/3 (IE + IL+ IY )
28

V d: cch tnh ch s HDI

N-c Hy lp Tui th (nm) T l ng-i ln bit ch (%) T l i hc (%) Thu nhp thc t bnh qun (theo PPP)

Gabon

Vit nam

Th gii

29

4.5. Ch s pht trin gii (GDI Gender development index) v nh gi quyn lc gii (GEM Gender empowerment measure): GDI -c tnh da trn cc tiu ch: Tui th ca nam n Trnh hc vn ca nam n Thu nhp ca nam n Dn s nam n * Bnh ng nam n trn cc ph-ng din to thu nhp, trnh hc vn, s tham l mt biu gia vo cc hot ng x hi hin quan trng ca s pht trin. Trong mt s tr-ng hp nh gi trnh pht trin, ng-i ta cn phi s dng ch 30 s GDI.

V d:
Cc c nhn 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Tng

Phn phi thu nhp theo qui m

T l phn trm trong tng thu nhp (%) % thu nhp 5 nhm cng dn T l phn trm trong tng thu nhp (%) % thu nhp 10 nhm cng dn 1,8% 5% 5% 3,2% 3,9% 9% 14% 5,1% 5,8% 13% 27% 7,2% 9,0% 22% 49% 13% 22,5% 51% 100% 100% 28,5% 100% 1,8% 5% 8,9% 14% 19,8% 27% 29% 49% 71,5% 100%

Thu nhp c nhn 0,8 1,0 1,4 1,8 1,9 2,0 2,4 2,7 2,8 3,0 3,4 3,8 4,2 4,8 5,9 7,1 10,5 12,0 13,5 15,0 100

31

 GEM bao gm: bnh ng v mt chnh

tr x hi v tham gia hot ng kinh t. T l ca nam v n trong quc hi T l ca nam v n trong qun l hnh chnh T l ca nam v n trong cng vic k thut v chuyn ngnh T l ca nam v n trong dn s. T l ca nam v n trong cc hot ng kinh t v quyn ra quyt nh
32

5. Cc ch tiu phn nh s bt bnh ng v ngho i

5.1. -ng cong Lorenz: Biu th s bt bnh ng v phn phi thu nhp (xt phn phi thu nhp theo qui m) Biu th mi quan h gia cc nhm dn s v t l thu nhp t-ng ng ca h (bt u t nhng nhm dn s ngho nht). Biu th mc phn phi thu nhp i chch khi s phn phi hon ton bnh ng.
33

 Phn phi thu nhp:

* Phn phi thu nhp theo qui m (theo nhm): xc nh mc thu nhp ca cc h gia nh (tng c nhn) theo tng thu nhp m h nhn -c m khng quan tm n ngun gc thu nhp (li tc, li nhun, tin cho thu, tng, tha k); cc ngun gc v a im (thnh th, nng thn), cc ngun gc v ngnh ngh (cng nghip, nng nghip, th-ng mi v dch v ), thi gian lao ng. - Nhng ng-i c thu nhp nh- nhau -c xp vo mt nhm, xp theo mc tng dn (phn nhm thu nhp)
34

* Phn phi thu nhp theo chc nng (hay theo t phn nhn t): xem xt mi nhn t sn xut -c bao nhiu t phn trong tng thu nhp quc dn (xem xt cc nhn t nh h-ng ti thu nhp quc dn hay tng sn l-ng ca nn kinh t). Phn phi theo chc nng ch ng trong tr-ng hp th tr-ng hon ho. Trong thc t khng c th tr-ng cnh tranh hon ho. Cc nhn t chu p lc ca cc nhn t phi th 35 tr-ng do chnh sch ca chnh ph qui nh.

5.2. H s Ghini: H s Ghini o khong nm gia -ng cong Lorenz v -ng gi nh bnh ng tuyt i. H s Ghini -c tnh ton trn c s -ng cong Lorenz, biu din c th hn mc bt bnh ng trong phn phi thu nhp (bng mt con s c th). Cc n-c c thu nhp thp: H s Ghini: 0,3 0,5. Cc n-c c thu nhp trung bnh: H s Ghini: 0,4 0,6 Cc n-c c thu nhp cao: 36 H s Ghini: 0,2 0,4

5.3. nh gi ngho i:
 Ngho kh tuyt i: l nhng ng-i khng

m bo -c mc sng ti thiu, l nhng ng-i i n, thiu dinh d-ng . 4/5 chi tiu ca h cho n ung, ch yu l l-ng thc, thc phm; mc v d-i tiu chun ti thiu, phn ln l m ch (ch khong 1/3 bit ch) Theo WB v UN, mc ngho kh tuyt i l nhng ng-i c thu nhp < 370 USD/nm (1USD/ngy/ng-i), hay khng 2.200 calori/ngy/ng-i.
37

* Theo tiu chun ny th hin c: Khong 1,3 t ng-i ngho i. Tc tng ln hng nm l 1,8% (bng tc tng dn s ca cc n-c ang pht trin. Cc khu vc ngho nht trn th gii l chu Phi (80%), Nam (79%), Trung ng Bc phi (61%). 4/5 s ng-i ngho nng thn. 1/5 s ng-i ngho sng khu chut thnh th.
38

V d bi tp:
Sinh vin A: 2,5 triu ng/thng Sinh vin B: 3 triu ng/thng Sinh vin C: 1,5 triu ng/thng Sinh vin D: 0,8 triu ng/thng Sinh vin E: 0, 5 triu ng/thng Sinh vin F: 2 triu ng/thng Sinh vin G: 4 triu ng/thng Sinh vin H: 1,8 triu ng/thng Sinh vin I: 1 triu ng/thng Sinh vin K: 0,4 triu ng/thng V -ng cong Lorenz v nhn xt v s bt bnh ng trong phn phi thu nhp ca lp ny.

39

V d bi tp
N-c 10% ngho nht 4,2% 1,6% 20% ngho nht 9,0% 4,3% 20% giu nht 44,3% 51,9% 10% giu nht 28,8% 34,9% HDI GDP u ng-i theo PPP (USD) 3.071 6.757

Vit nam (2004) Trung quc (2004) Brazin (2004) Phn lan (2000) Nht bn (1993) M (2000)

0,733 (105) 0,777 (81) 0,800 (70) 0,952 (11) 0,953 (8) 0,951 (12)

0,9% 4,0% 4,8% 1,9%

2,8% 9,6% 10,6% 5,4%

61,1% 36,7% 35,7% 45,8%

44,8% 22,6% 21,7% 29,9%

8.402 32.153 31.267 41.890

V -ng cong Lorenz ca mi n-c v nhn xt v s bt bnh ng trong phn phi thu nhp (lin h vi ch tiu kinh t khc)

40

N-c

20% ngho nht 7,8%

20% ngho 11,4%

20% giu 21,4%

20% giu nht 44%

HDI

GDP u ng-i theo PPP (USD) 3.071 6.757

Vit nam (2004) Trung quc (2004) Brazin (2004) Phn lan (2000) Nht bn (1993) M (2000)

0,733 (105) 0,777 (81)

2,5% 10,1%

5,7% 14,2%

17,7% 22,3%

64,2% 35,8,6%

0,800 (70) 0,952 (11) 0,953 (8) 0,951 (12)

8.402 32.153 31.267 41.890 41

N-c

10% ngho nht 4,2% 1,6% 0,9% 4,0% 4,8% 1,9%

20% ngho nht 9,0% 4,3% 2,8% 9,6% 10,6% 5,4%

20% giu nht 44,3% 51,9% 61,1%

10% ngho nht 28,8% 34,9% 44,8% 22,6% 21,7% 29,9%

HDI

GDP u ng-i theo PPP 3.071

H s Ghini 34,4 46,9 57 26,9 24,9 40,8 42

Vit nam (2004) Trung quc (2004) Brazin (2004) Phn lan (2000) Nht bn (1993) M (2000)

0,733 (105) 0,777 (81) 0,800 (70) 0,952 (11) 0,953 (8) 0,951 (12)

6.757 8.402

36,7% 35,7% 45,8%

32.153 31.267 41.890

V d: Thu thu nhp c nhn

43

44

Phn

phi thu nhp v pht trin

kinh t
V d: v Gi s nn kinh t c hai ng-i, GNP = 8 n

Ton b thu nhp dnh cho chi tiu Ng-i c thu nhp cao (> 5 n v) s c c cu tiu dng: Chi tiu cho hng ha thit yu 20% thu nhp Chi tiu cho hng ha xa x phm 80% thu nhp Ng-i c thu nhp thp ( 5 n v thu nhp) s c c cu tiu dng: Chi tiu cho hng ha thit yu 90% thu nhp Chi tiu cho hng ha xa x phm 10% thu nhp
45

Phn phi thu nhp cng bng (Thu nhp < 5 n v) Ng-i 1 Thu nhp Chi tiu + Hng ha thit yu + Hng ha xa x phm 4 4 3,6 (90%) 0,4 (10%) Ng-i 2 4 4 3,6 (90%) 0,4 (10%) Tng 8 8 7,2

Phn phi thu nhp khng cng bng Ng-i 1 7 7 1,4 (20%) 5,6 (80%) Ng-i 2 1 1 0,9 (90%) 0,1 (10%) Tng 8 8 2,3

0,8

5,7

Nhn xt: ? ? ?

46

Gi s: Nn kinh t tng ln 5 ng-i, GNP tng ln 20 n v Tng ln 8 ng-i v GNP = 40 n v

Nn kinh t c 5 ng-i Ng-i 1 Thu nhp Chi tiu + Hng ha thit yu 3,2 (20%) 3,6 (90%) 6,8 6,4 (20%) 25,6 (80%) 7,2 (90%) 0,8 (10%) 13,6 16 Ng-i 2-5 4 Tng 20 Nn kinh t c 8 ng-i Ng-i 1-2 32 Ng-i 3-8 8 Tng 40

+ Hng 12,8 0,4 ha xa x (80%) (10%) phm xt: ? ? ? Nhn

13,2

26,4
47

Nhng vn m KTPT cn gii quyt

Thc cht ca pht trin v vai tr ca cc l thuyt

kinh t trong vn nhn nhn v qu trnh pht trin. Nhng nhn t tng tr-ng v pht trin trong n-c v ngoi n-c. Thnh cng v tht bi ca cc n-c th gii th Ba trong qu trnh pht trin. Phn tch hin t-ng km pht trin v so snh nhng l thuyt pht trin tng c nh h-ng trong qu trnh pht trin ca th gii th Ba. Bi hc kinh nghim ca cc n-c pht trin i vi cc n-c ang pht trin. S thay i nhng iu kin bn trong v bn ngoi cho qu trnh pht trin kinh t. Vn tng tr-ng dn s i vi s pht trin th gii th Ba. Ln sng di c- ra thnh ph nh h-ng nhth no ti s pht trin, c bit vn cng n 48 vic lm v iu kin sng ca lp ng-i ny. Vn gio dc, y t i vi s pht trin.

 Pht trin nng thn v nng nghip cn -c ch

pht trin nh- th no cho t n-c pht trin ton din. Pht trin kinh t vi duy tr mi tr-ng sng ton cu. Vay n n-c ngoi ca cc n-c ang pht trin v bi hc kinh nghim cho nhng n-c ang tip tc vay n n-c ngoi. Vai tr v tr ca chin l-c xut khu i vi s pht trin. Chnh sch ngoi t, thu xut nhp, nh h-ng ca cc ch-ng trnh nh kinh tv iu n chnh c cuca Ngn hng th gii v Qu tin t quc t i vi cn cn thanh ton quc t v trin vng pht trin ca nhng n-c mc n ln. u t- v vin tr n-c ngoi vo th gii th Ba. Mc ch v iu kin u t-, nh h-ng ca qu trnh ti s pht trin. T- nhn ho th tr-ng t do hay nh n-c qun l kinh t c vai tr y nhanh qu trnh pht trin. nh h-ng ca chnh sch ti chnh, tin t i vi s y mnh qu trnh pht trin. 49 Trin vng ton cu v mi quan h gia th gii th Nht v th gii th Ba trong iu kin th gii th Hai

Ch-ng 2
c im chung v ring ca cc n-c ang pht trin LDCs
50

1. Phn loi cc n-c trn th gii

Khi nim cc n-c pht trin (DCs) v cc n-c
ang pht (LDCs) xut hin sau chin tranh th gii th hai. Thut ng ang pht trin dng ch ra mc lc quan trong xu th i ln ca cc n-c km pht trin (cc n-c c mc thu nhp thp v trung bnh). Thut ng th gii th Ba ch cc n-c ang pht trin, phn bit vi cc n-c cng nghip pht trin v cc n-c XHCN ng u c mc pht trin trung bnh. Do a th c cc n-c cn dn n s phn 51 chia Bc Nam; pha Bc (th gii th Nht v th Hai) t-ng phn vi th gii th Ba.

* C s phn chia cc n-c:  Mc thu nhp bnh qun u ng-i (ch tiu c bn).  Trnh c cu kinh t (cng nghip nng nghip; nng thn thnh th).  Mc tha mn nhu cu x hi.

52

1.1. Theo trnh pht trin (UNDP)

Trnh pht trin cao:

HDI = 0, 8 1 (53 n-c) Trnh pht trin trung bnh: HDI = 0,5 0,79 (85 n-c) Trnh pht trin thp: HDI = 0 0,5 (35 n-c) Cc n-c ang pht trin: HDI = 0,63 Cc n-c chm pht trin: HDI = 0,43 Vit nam HDI = 0,733
53

1.2. Theo thu nhp (WB) : GNP/u ng-i, GNI/u ng-i Thu nhp cao:
GNP/u ng-i 9.656 USD/ng-i Thu nhp trung bnh: 786 9.655 USD/ng-i o Trung bnh cao: 3.126 9.655 USD/ng-i o Trung bnh thp: 786 3.125 USD/ng-i Thu nhp thp: < 785 USD/ng-i 1.3. Theo trng thi chnh tr: Cc n-c thuc th gii th nht: cc n-c t- bn. Cc n-c thuc th gii th hai: cc n-c XHCN v ng u Cc n-c th gii th ba: cc n-c cn li (km54v ang pht trin).

1.4. Cc cch phn loi khc:

Cc n-c xut khu du la (OPEC) (13 n-c). Cc n-c cng nghip mi (NICs) (10 n-c) Hin nay cc n-c xut khu du: l cc quc
gia xut khu du v kh, bao gm c ti xut khu chim 30% kim ngch (20 n-c). Cc n-c c n cao: phi -ng u vi kh khn tr n (17 n-c). Phn loi theo khu vc a l (cc n-c c thu nhp trung bnh v thp).
55

2. c im ring ca cc n-c LDCs:

ln mi n-c
- Dn s, din tch, thu nhp Lch s Ngun ti nguyn C cu dn tc v tn gio C cu kinh t C cu v quyn lc chnh tr v cc nhm giai cp trong x hi.
56

3. c im chung ca cc n-c LDCs

Mc sng thp Mc ngho i lan rng Sc khe km Gio dc thp Nng sut lao ng thp Tch ly thp

57

Ci vng lu n qu n c a cc n ngho v km pht tri n

Cung v lao ng t ng Th t nghi p t ng N ng su t th p
N ng l c lm vi c km S c kh e dinh d ng km Trnh qu n l km Trnh gio d c th p

C u v lao ng gi m

Dn s t ng nhanh

ut th p Tch l y th p Ti t ki m th p

Sinh nhi u

Thu nh p th p

58

i mi nn kinh t
 i mi nn kinh t:

i mi theo chiu rng (theo qui m): thay i cc chnh sch v m t trn xung, thu ht u t- n-c ngoi v thu ht th-ng mi. i mi theo chiu su: -c thc hin sau khi thc hin i mi trn qui m ln, gn vi c s h tng, gio dc, qun tr v nng cp nhng yu t ln ngy cng c nhiu ng-i dn tip cn -c nhng cng c trong khun kh php 59 lut sng to v cng tc cp cao nht.

i m i theo chi u r ng (theo qui m ho c v m)

 H-ng t n-c theo cc chin l-c h-ng v xut khu, th tr-ng t do da trn t- nhn ha cc cng ty nh n-c, phi qun l th tr-ng ti chnh, iu chnh tin t, u tn-c ngoi trc tip, loi b tr cp, gim bt hng ro thu quan v p dng cc iu lut lao ng mm do hn .  Trung quc, Nga, Mxico, Barazil, n (p t t trn xung)
60

i mi theo chiu su
 Chin l-c pht trin ca mt quc gia cn tp

trung vo ba nhn t c bn: C s h tng kt ni nhiu ng-i vi nn tng th gii phng: t bng thng internet n in thoi di ng gi r, sn bay v -ng s hin i. Nn gio dc tin tin to ra ngy cng nhiu ng-i c th sng to v lm vic trn h thng th gii phng. Qun tr tt: t chnh sch ti h thng php lut qun l hu hiu nht con ng-i 61 trong th gii phng (tp trung vo chnh sch v m theo h-ng th tr-ng).

 Ng-i dn thot ngho i khi cc chnh

ph to mi tr-ng h tng c s php l v vt cht thun li cho cng nhn lnh ngh v cc nh t- bn khi nghip kinh doanh, huy ng vn, tr thnh cc doanh nghip v buc h phi cnh tranh v ch c thng qua cnh tranh, cc cng ty v nh n-c mi c ng lc sng to, hot ng hiu 62 qu hn, nhanh hn v ng h-ng hn.

4. Mt vi c im v pht trin kinh t ca cc n-c LDCs

S pht trin bt u vo th k 19. Dn s chim 70% dn s th gii, nh-ng
GNP ch chim 10% GNP th gii. Sn xut nng nghip l ch yu. Sn xut 55% sn l-ng l-ng thc th gii, xut khu ch yu l nguyn liu th, hng nng lm hi sn. Sau chin tranh th gii th hai, cc n-c LDCs pht trin nhanh hn tr-c . Tc tng tr-ng gia cc n-c l khc nhau. 63 Mc thu nhp gia cc n-c khc nhau.

5. Mt s c liu c bn v tng tr-ng v pht trin

Cui th k 18: cng nghip ha v tng

tr-ng kinh t vng chc Anh Na u th k 19: M v Php Gia th k 19: c, H lan, B Na cui th k 19: Thy in, Canada, , Nht, Nga u th k 20: Nga Gia th k 20: Nht Nhng nm 70 80: 5 con rng chu Th k 21: Trung quc, n , Nga ?
64

6. Cc nhn t nh h-ng ti tng tr-ng v pht trin kinh t

6.1. Nhn t kinh t : c th l ng ho v tnh ton c. Nh ng nhn t c tc ng tr c ti p n cc bi n s u vo v u ra c a n n kinh t . Y = F(Xi)

u ra: ph thu c vo t ng c u u vo: lin quan tr c ti p n t ng cung, t c cc y u t ngu n l c tc ng tr c ti p. Y = F(K, L, R, T)

65

6.2. Cc nhn t phi kinh t (nhn t v hnh) c i m v n ha x h i Th ch chnh tr - Kinh t - X h i C c u dn t c C c u tn gio S tham gia c a c ng ng
66

Tnh m ca vn ha
Tnh m ca vn ha l rt quan trng v n c xu h-ng tn trng ng-i khc v ti nng ca h. 1. Vn ha ca bn h-ng ngoi nh- th no? Mc m ca ca nn vn ha tr-c nh h-ng v t-ng n-c ngoi nh- th no? Kh nng tip nhn vn ha ra sao?

67

2. Vn ha ca bn h-ng ni nh- th no? thc on kt dn tc v s ch trng pht trin n mc no. Lng tin ca x hi vi ng-i n-c ngoi trong vic hp tc ln n mc no. Gii tinh hoa ca t n-c c mi lin h vi qun chng v sn sng u t- trong n-c n mc no (hay l h bng quan vi nhng ng bo ngho kh v ch chm chm quan tm n u t- ra n-c ngoi).
68

Nn vn ha cng tip nhn mt cch t nhin, ngha l cng d hp th -c cc t-ng n-c ngoi v k nng tt nht ca th gii ri kt hp vi truyn thng vn c th t n-c cng thm c li trong th gii phng. Phi c mt vn ha m bn sc dn tc, nh-ng phi c m du nhp v p dng nhng tinh hoa t cc 69 nn vn ha khc nhau.

Chi n l

c pht tri n kinh t

Chin l-c: l h-ng v cch gii quyt nhim v t ra mang tnh tng th, ton cc v trong thi gian di.

70

S cc yu t hnh thnh chin l-c

Cc cn c ca chin l-c Mc tiu kinh t x hi

H quan im

Cc gii php chin l-c

71

Y u t hnh thnh chi n l

Cn c chin l-c

Kinh nghim lch s trong pht trin kinh t x hi: l nhng bi hc kinh nghim c gi tr ln nghin cu, tham kho, rt kinh nghim khi xy dng chin l-c. Xc nh im xut pht v kinh t x hi: nn kinh t ang giai on no, v trnh no? nh gi, d bo cc ngun lc, cc li th so snh v mi tr-ng pht trin trong thi k chin l-c. nh gi v d bo bi cnh quc t, cc iu kin bn ngoi (ton cu ha, khu vc ha, ngun vn bn ngoi v kh nng m rng hp tc quc t, kh nng ng dng khoa hc v cng ngh...)

Cc quan im c bn ca chin l-c (h quan im): nhng nt khi qut, c tr-ng nht v c tnh nguyn tc v m hnh v con -ng pht trin kinh t, x hi ca t n-c h-ng ti mc tiu lu di. 72

H thng mc tiu chin l-c: th hin mt cch tp trung nhng bin i quan trng nht v cht ca nn kinh t v i sng x hi, nhng mc phi t ti trn con -ng pht trin ca t n-c (tng tr-ng kinh t, chuyn i c cu kinh t, xo i gim ngho, hi nhp quc t ...).
Mc tiu tng qut Mc tiu c th Mc tiu v pht trin ngun nhn lc, khoa hc 73 cng ngh, pht trin vn ha, gio dc, y t, kt cu h tng, ...

nh h-ng v gii php chin l-c

nh h-ng v gii php v c cu kinh t: c cu ngnh v lnh vc ch yu, c cu thnh phn kinh t, c cu lnh th ca nn kinh t, c cu cng ngh gn lin vi c cu sn xut ca nn kinh t

Gii php v c ch hot ng ca nn kinh t v x hi: nhng chnh sch v th ch qun l kinh t, x hi.
74

Ni dung ch yu ca chin l-c

Phn tch v nh gi v cc cn c xy dng chin

l-c nh-: iu kin t nhin, ti nguyn, ngun nhn lc, ngun vn; thc trng pht trin kinh t x hi; cc kinh nghim v bi hc rt ra t qu trnh pht trin kinh t x hi trong n-c v kinh nghim quc t; bi cnh quc t, khu vc v nh h-ng ca n n s pht trin t n-c. C th ho v pht trin -ng li, chnh sch ca ng: xc nh cc quan im c bn ca chin l-c pht trin trong thi k i mi ra mc tiu tng qut v mc tiu ch yu ca thi k chin l-c C cu kinh t v cc ph-ng h-ng ch yu trong s pht trin cc ngnh, lnh vc, khu vc ca nn kinh t v x hi. Cc gii php v c ch chnh sch bi d-ng, khai thc, 75 pht huy, phn b v s dng cc ngun lc pht trin t cc mc tiu, nhim v ca chin l-c. Cc bin php t chc thc hin, -a chin l-c vo cuc

Vic tnh ton nh l-ng ca chin l-c l tnh ton mc tng th nhng yu t quan trng nht tc ng n qu trnh pht trin, trong ng ch nht l cc mc tiu tng tr-ng kinh t v cc cn i v m nh-: tng tr-ng v GDP v tng tr-ng v gi tr gia tng cc khu vc nng nghip, cng nghip v dch v; ngun vn u t- x hi, xut nhp khu, t l tch lu, nh h-ng s phn b ngun lc vo cc lnh vc -u tin, v.v.... Chnh nh s tnh ton nh l-ng ny m chin l-c th hin -c tnh kh thi ca n, khc vi cc vn kin nhc-ng lnh hoc -ng li khng cn n nhng tnh ton ny. Nh-ng vi chin l-c, vic tnh ton 76 nh l-ng ch-a n mc chi tit, y , chnh xc nh- trong k hoch, d l k hoch nh h-ng trong c ch th tr-ng.

V tr ca chin l-c trong k hoch ha kinh t v m

Trong qui trnh k hoch ha, c hai ni dung nghin cu thch ng vi hai giai on: Giai on tr-c khi lp k hoch: bao gm xy dng chin l-c v quy hoch tng th pht trin kinh t x hi theo ngnh, lnh th v c n-c. Giai on ny ch yu -a ra cc mc tiu v m v quan im pht trin kinh t x hi; d bo nhng kh nng, nh h-ng pht trin v chuyn dch c cu kinh t; d kin cc mi quan h cn i ln; -a ra cc ph-ng n pht trin v gii php thc hin cho giai on vin cnh 10 15 nm, c mt s mc tiu d bo ti 20 nm. Giai on lp k hoch: trn c s cc mc tiu kinh t v m v quan im pht trin, nh h-ng pht trin v chuyn dch c cu kinh t ngnh v lnh th trong thi gian 10 nm v c th 20 nm, xy dng thnh k hoch, trong c th ha cc ni dung ca chin l-c v quy hoch, b tr cc b-c i theo cc thi k trung hn v ngn hn. Trong i mi k hoch ha s chuyn dn sang k hoch trung hn l chnh, c phn ra tng nm, trong qu trnh thc hin c xem xt iu chnh; gim nh vic xy dng v xt duyt k hoch hng nm. c bit ch v nng cao cht l-ng xy dng, thm nh k hoch v d n u t- bng ngun vn tp trung ca nh n-c d-i hnh 77 thc ngn sch cp pht v tn dng.

Mi quan h gia chin l-c, quy hoch v k hoch

Chin l-c to cn c cho quy hoch v k hoch: cht l-ng ca quy hoch v k hoch mt phn ph thuc vo chin l-c. Quy hoch tng th kinh t x hi l th hin v c th ha chin l-c pht trin ca cc ngnh, cc lnh vc, v vng lnh th (gm vng, tnh, khu vc ...) Quy hoch l c s xy dng k hoch, quy hoch mt bng xy dng. K hoch (k hoch 5 nm v hng nm) l s c th ha chin l-c v quy hoch. Qu trnh xy dng v thc hin k hoch cng l th hin v kho nghim cc kt qu nghin cu chin l-c v quy hoch. Trong thc t cuc sng c nhng mu thun mi, thch thc mi v c hi mi lun lun xut 78 hin trong qu trnh xy dng v thc hin k hoch, do cng l cn c cho vic iu chnh cc mc tiu, b-c i, gii php ca chin l-c v quy

Tnh a dng ca chin l-c v cc loi hnh chin l-c

Ni dung chin l-c rt phong ph v a dng, vi cc loi hnh khc nhau. Cc yu t nh h-ng n chin l-c:
Ch chnh tr x hi v con -ng pht trin -c la chn c nh h-ng quyt nh n ni dung ca chin l-c. Hon cnh lch s v trnh pht trin tng giai on ca t n-c, gn vi cc yu cu thc hin cc nhim v t ra trong giai on . Mc tiu chnh cn t ti ca chin l-c (gn vi nhng iu kin v bi cnh nu trn): chin l-c p ng nhu cu c bn ca dn c-; chin l-c v-t qua tnh trng i ngho v km pht trin; chin l-c gim bt tht nghip tin ti ton dng lao ng; chin l-c thc hin cng nghip ha hin i ha nn kinh t; chin l-c theo ui kp cc n-c khc hoc tr thnh mt c-ng quc kinh t v.v... 79 Cn c vo ngun lc: chin l-c da vo sc lc bn trong (ni lc); chin l-c da vo sc bn ngoi (ngoi lc); chin l-c kt hp ni lc v ngoi lc...

 Cn c vo m hnh c cu kinh t: chin l-c la chn cc ngnh then cht (ngnh mi nhn); chin l-c pht trin ngnh mang li hiu qu nhanh nht, nhiu nht; chin l-c thay th nhp khu; chin l-c h-ng v xut khu; chin l-c pht trin tng hp v cn i (pht trin ton din), chin l-c hn hp ... Cn c theo chc nng, tc dng: chin l-c tng tr-ng, chin l-c qun l v chin l-c 80 con ng-i (hoc ba phn ni dung chnh ca mt chin l-c).

Cc chi n l

c pht tri n kinh t

Tng tr-ng nhanh Nhm vo cc nhu cu c bn Da trn c s ngun lc trong n-c Chin l-c tp trung vo to vic lm (ton dng lao ng) Chin l-c hn hp (T chc pht trin cng nghip ca UNIDO) 81

1. T ng tr

ng nhanh

Ni dung: S tp trung vo vic phn b cc ngun u t- v nhn lc vo cc ngnh m c bit l cc phn ngnh cng nghip, cc hot ng kinh t v cc d n c mc hon vn cao nht. H-ng mnh vo xut khu l ch yu. V d: Nht bn, i loan, Singapore. Yu cu ca chin l-c: - Hiu qu cao, yu cu ny i hi phi phn tch k l-ng v chi ph v li ch th-ng mi cho cc ngnh, cc lnh vc, p dng cc ph-ng php qun l mi nht, nhanh chng nng cp, thay i thit b mt cch c bn, hon ton hi nhp v cnh tranh vi ngoi n-c. - Phi thu ht -c nhiu u t- trc tip v cng ngh n-c ngoi, c bit i vi n-c ang pht trin. - Phi to ra mt th tr-ng trong v ngoi n-c mt cch ch ng - Phi nhp khu kh nhiu, c bit l cc cu kin, thit b v sn phm trung gian (cng nhm mc tiu xut khu) - Phi nhn -c b quyt cng ngh ca n-c ngoi 82 - Nhanh chng to ra kt cu h tng hin i (bao gm c kt cu h tng k thut v kt cu h tng x hi) h tr.

Hn ch ca chin l-c: - D- tha mt l-ng ln lao ng khng c vic lm do tp trung vo tng tr-ng nhanh phi gim ti a nhn lc trong cc ngnh sn xut, c bit sn xut cng nghip. - Tng s khc bit v chnh lch gia cc vng: do vic b tr sn xut, c bit pht trin cc x ngip cng nghip v cc khu cng nghip ch c th tp trung vo cc vng c kt cu h tng pht trin. - To ra chnh lch ln v thu nhp gia cc b phn dn c-, chnh lch gia cc ngnh, cc lnh vc.
83

2. Chin l-c nhm vo cc nhu cu c bn

Ni dung:
Tha mn cc nhu cu c bn ca quc gia. H-ng ngun lc vo vic sn xut v cung ng cho th tr-ng trong n-c v nhng nhu cu hng l-ng thc, thc phm c bn, hng may mc thng th-ng, hng tiu dng, vt liu xy dng, cc sn phm cng nghip nng cho nhu cu trong n-c nh- st thp, ha cht, phn bn, v.v...) V c bn y l chin l-c thay th nhp khu gp nhiu cc n-c n , Malayxia, Innxia, 84 Mianma, Hn quc ... trong thp k 50 v 60.

c im hoc iu kin tin quyt thc hin chin l-c: Rt ch trng n cng nghip da trn nn tng nng nghip. u tin phn b cc ngun u t- cho nhng nhm sn phm c lin h mt thit vi nng nghip. Qu trnh u t- th-ng nhn mnh n nhng h thng sn xut v phn phi c hiu qu i vi vic p ng nhu cu c bn trong n-c. Cc chnh sch v m phi cho php to ra nhu cu cao trong qung i nhn dn. Chnh sch ngoi th-ng tr-c ht phi h-ng vo vic h tr sn xut trong n-c, nhm vo cc nhu cu trong n-c. Cng nghip va v nh, c bit cng nghip 85 nng thn c vai tr quan trng.

Hn ch ca chin l-c:
Hiu qu kng cao, tnh cnh tranh km. Pht trin mnh cng nghip tha mn nhu cu trong n-c cng phi nhp khu nhiu nguyn liu, my mc thit b. Ch da vo th tr-ng ni a ni chung l khng ln kch thch sn xut mnh m trong n-c.
86

3. Chin l-c da trn c s ngun lc trong n-c

Ni dung: Chin l-c ny da vo th mnh v ti nguyn thin nhin trong n-c: khong sn, nng nghip, thu hi sn, ngh rng ... khai thc v ch bin cc ti nguyn ny cho c th tr-ng trong n-c v ngoi n-c. c im hay ni dung ca chin l-c: y mnh thm d v khai thc m, c bit l cc m du la v kh thin nhin. Ch trng sn xut nng sn hng ha. iu tra chi tit v ngh c v xy dng h thng c s nh bt v nui c. iu tra chi tit v rng, p dng cc h thng qun l tin tin v rng v trng rng quy m ln v thch 87 hp.

- -u tin u t- cho ch bin ti nguyn trong n-c. - Tng c-ng hp tc quc t c thit b hin i,

quy m ln, cc b quyt sn xut v cc ngun ti chnh, cng nh- tm th tr-ng th gii cho cc mt hng ch bin. nh h-ng xut khu cho cc ngnh cng nghip da trn ngun lc ti nguyn. C yu cu cao v trnh chuyn mn hnh ngh i vi cng nghip ch bin ngun ti nguyn, c bit l ti nguyn khong sn. Hnh thnh cc d n c bn ln, c bit trong cng nghip khong sn (vn u t- ln, quy m sn xut ln, thi gian di). Phi to ra ngun nng l-ng in rt ln. 88 Phi l-u n mc cao nht v bo v mi tr-ng.

Hn ch ca chin l-c: - Khng phi bt c quc gia no cng c th c ngun ti nguyn ln pht trin da hn vo ngun ti nguyn trong n-c. N-c c ti nguyn ri cng cn kit dn. - Cng nghip va v nh v to vic lm tng tr-ng chm. Pht trin ngun 89 nhn lc cng chm.

4. Chin l-c tp trung vo to vic lm (ton dng lao ng)

Ni dung: Mt chin l-c tp trung vo to ti a vic lm trong sn xut th-ng khng nhn mnh n hiu qu v hp tc quc t, m ch yu tp trung vo cc qu trnh sn xut dng nhiu lao ng. Th-ng thy cc n-c ng dn nh- n , Innxia, Trung quc ... tr-c thp k 70. c im ca chin l-c: Cc ngnh cng nghip quy m nh ng vai tr ch yu. Hp tc quc t mc thp, tr mc ch thnh lp mt s c s sn xut ln lin doanh vi cc cng ty n-c ngoi. Cc nh h-ng xut khu c la chn, vi cc quy trnh sn xut s dng nhiu lao ng v cc dy chuyn lp rp vi cc linh kin v vt liu nhp khu, chng hn nh- lp rp in t, may mc. Cc ngnh sn xut, c bit l cng nghip ch yu dng cng ngh thp hoc cng ngh thch hp, tr cc nh my 90 lp rp hng xut khu. Cng nghip va v nh nng thn -c pht trin.

Hn ch c bn ca chin l-c: - Cng ngh thp, sn xut km hiu qu, ch cnh tranh -c nhng sn phm c hm l-ng lao ng cao. - Kh nng hp tc quc t thp.

91

Mt quc gia khng th theo ui mc tiu -c th hin mt loi hnh chin l-c ring bit no, bi l tng loi hnh chin l-c nn trn ch p ng tng mt trong tng giai on, khng p ng -c mc tiu pht trin tng th, ton din.
92

4. Chin l-c hn hp (kt hp) vn dng c th trong iu kin ca Vit nam Pht trin nhanh, m bo n nh x hi, m bo bo

v mi tr-ng t nhin v sinh thi (tng tr-ng i i pht trin). ng thi vi xut khu, y mnh sn xut tha mn nhu cu trong n-c mt cch c hiu qu, khng sn xut cc sn phm tiu dng trong n-c vi bt c gi no m phi c chn la trn c s th mnh v ngun nhn lc, ti nguyn trong n-c, sn xut vi gi r. Trong iu kin hi nhp, sn xut hng ha tha mn nhu cu trong n-c cng ng thi phi cnh tranh -c vi hng nhp khu. Tn dng trit ngun lc trong n-c, song ng thi s dng ti a ngun lc bn ngoi v vn v cng ngh. Tn dng trit ngun ti nguyn to ngun vn cho cng nghip ha, song khng qu da vo vic bn ti nguyn, khai thc cn kit ti nguyn m khai thc i i vi bo v; khai thc, s dng v xut khu ti nguyn 93 trn c s c hiu qu cao. Dn dn xut khu thng qua ch bin l ch yu, khng xut nguyn liu th. Tn dng trit ngun nhn lc, pht huy th mnh

Ch-ng 3
M hnh tng tr-ng kinh t

94

1. Cc m hnh c in
1.1. Adam Smith (1723 - 1790): lao ng l ngun gc c bn to ra mi ca ci vt cht (ch khng phi t ai, tin bc hc thuyt v gi tr lao ng). Th tr-ng t do s gii quyt tt c mi vic, khng cn s can thip ca chnh ph, khng cn k hoch ha, khng cn quy tc (hc thuyt bn tay v hnh). o Li ch c nhn s lm cho bnh xe kinh t hot ng mt cch gn nh- hon ho, k diu. 95 Phn phi thu nhp cng bng, hp l.

1.2. David Ricardo (1772 - 1823)

t ai l yu t quan trng nht trong ba
o

yu t (lao ng, t- bn, t ai) v t ai l c gii hn.

Tng tr-ng l kt qu ca tch ly, tch ly l hm ca li nhun, li nhun ph thuc vo chi ph sn xut l-ng thc, chi ph ny li ph thuc vo t ai nn t ai chnh l gii hn i vi s tng tr-ng.

Ba yu t sn xut kt hp vi nhau theo mt

t l nht nh, khng thay i, ty theo tng ngnh v trnh k thut). Phn phi thu nhp: t-ng i cng bng
o

Tng thu nhp ca x hi = thu nhp ca cc 96 tng lp dn c- = Tin cng (cng nhn) + Li nhun (nh t- bn) + a t (a ch)

 Nh t- bn gi vai tr quan trng trong c sn

xut v phn phi. Tin l-ng ca cng nhn ph thuc vo nh t- bn. Cc chnh sch kinh t ca chnh ph: khng c tc ng quan trng trong s hot ng nn kinh t. C khi cn hn ch s pht trin kinh t.

97

1.3. Cac Marx (1818 - 1883)

K thut cng ngh ng vai tr to ln i vi

s tng tr-ng v pht trin kinh t. Lao ng l hng ha c bit to ra gi tr thng d- cho nh t- bn trong qu trnh sn xut. Phn phi thu nhp: trong x hi c hai giai cp: giai cp bc lt (a ch v t- bn s hu t- liu sn xut); v giai cp b bc lt (cng nhn ch c sc lao ng). Cc chnh sch kinh t ca nh n-c c vai tr quan trng, c bit l cc chnh sch khuyn khch nng cao mc cu
98 ng l ng-i t nn tng b-c u cho vic pht

trin s vn ng cung cu v vai tr ca chnh ph trong iu tit cung cu ca nn kinh t.

2. M hnh Harrod - Domar (one gap model)

Roy Harrod ng-i Anh v gio s- Evsey
Domar ng-i M nghin cu c lp nh-ng -a ra cng mt kt qu nghin cu (mang tn hai ng). M hnh gii thch mi quan h gia thu nhp (sn l-ng u ra) v tit kim (u t-) duy tr -c s tng tr-ng n nh v vic lm y trong nn kinh t t- bn pht trin. Gii thch mi quan h gia tng tr-ng v tht nghip cc n-c t- bn.
99

2.1. C s xy dng m hnh

Da trn l thuyt ca Keynes:

u t- = Tit kim (S = I) Gi thit: o Sn l-ng ca bt k mt n v kinh t no ph thuc vo khi l-ng t- bn u tvo n v kinh t . Tn ti mi quan h gia tng l-ng vn s dng (K) v tng sn phm quc dn GNP (Y) Y = K/k
100

2.2. Ni dung m hnh

- Khi khi l-ng t- bn (vn) K thay i mt

l-ng l (K th sn l-ng u ra Y thay i mt l-ng l (Y. - Khi l-ng tch ly t- bn (K trong mt thi k no ca mt nn kinh t chnh l l-ng vn mi tng ln -c th hin d-i dng u tmi I (Y = (K/k; (K = I; S = I g=s/k k: h s ICOR


Tc tng tr-ng ca GNP mt n-c -c xc nh bi h s t-ng quan gia t l tit kim quc dn v h s gia tng vn sn l-ng ca n-c .  Tc tng tr-ng GNP t l thun vi t l tit 101 kim quc dn s v t l nghch vi h s gian tng vn sn l-ng ca nn kinh t.

H s ICOR (h s gia tng vn sn l-ng)

ICOR l mt ch tiu tng hp nh gi

hiu qu u t- ca mt nn kinh t (mt ngnh), -c tnh ton trn c s so snh gia khi l-ng u t- mi I v tc tng tr-ng hng nm g. H s ICOR cho bit mi quan h gia tng khi l-ng t- bn u t- v tng sn phm quc dn ca mt nn kinh t. k = (K/(Y
102

2.3. ngha ca m hnh

Mi nn kinh t cn phi tit kim mt l-ng

thu nhp quc dn nht nh thay th phn hao mn TLSX. Nh-ng mun c tng tr-ng th cn c u t- mi lm tng l-ng u vo ang s dng trong nn kinh t khp kn. Nu quc gia no cng t l tit kim trong GNP ginh cho u t- mi cng cao bao nhiu th cng c kh nng tng tr-ng cao by nhiu. T- bn -c to ra bng cch u t- vo nh my v thit b l nhn t chnh ca tng tr-ng. 103 S nghch o ca k l 1/k (nng sut vn) cng cao th tng tr-ng cng cao hay ni

2.4. Hn ch ca m hnh

Tng tr-ng (-c hiu nh- l pht trin) ch n gin l s gia tng ca tc tng tr-ng gGNP u t- khng phi yu t c bn (duy nht) gip tng tr-ng kinh t. Gi nh ICOR khng i hoc t l tit kim khng i. Khng cp n lc l-ng lao ng v s tin b khoa hc k thut.
104

2.5. Vn dng m hnh

D bo tim nng tng tr-ng v tng vn

u t- cn thit cho mt giai on no cho mt n v, mt ngnh, mt khu vc hoc mt nn kinh t.

o o

D bo -c tim nng tng tr-ng kinh t di hn khi bit -c t l tit kim v h s ICOR. Tnh -c tng nhu cu vn u t- (mc tit kim) thng qua h s ICOR v d bo v tc tng tr-ng kinh t.

La chn khu vc v ngnh khi -a ra quyt

nh u t-. Ni no c h s ICOR thp 105 s -c -u tin u t-.

H s ICOR - Vi t nam
N m 96 97 98 99 2000 2001 2004 2006 2007 4,7 4,5 5

ICOR

3,1 3,7 3,8 4,4

5,5

4,4

1991 1995: H s ICOR = 2,7 1996 2000: H s ICOR = 3,3

106

3. M hnh Chenery (Two gap model)

Gii thch vai tr ca tit kim n-c ngoi
i vi qu trnh tng tr-ng kinh t. phn ln cc n-c ang pht trin LDCs, khng phi ch mc tit kim trong n-c nh hn nhu cu u t- m thu nhp t xut khu cng nh hn chi tiu cho nhp khu (lun c thm ht cn cn th-ng mi: X <M). M hnh Chenery xc nh yu t no (chnh lch no) l hn ch chnh i vi tng tr-ng.
107

3.1. C s xy dng m hnh

Da vo l thuyt ca Harrod Domar: Mc

sn l-ng u ra ph thuc vo khi l-ng tbn u t- trong n-c v n-c ngoi Y = f(Kd/ kd; Kf /kf)

kd; kf: l-ng vn trong n-c v n-c ngoi cn c sn xut ra mt n v u ra.

Da vo l thuyt ca Keynes: cc ph-ng

trnh v m c bn: S = sY ; M = mY; X = xY Gi thit, t n-c ch nhp khu hng ha vn hay M = If

o Do mt s hng ha vn ch c th nhn -c t

cc ngun n-c ngoi do vy lun cn c mt l-ng 108 trao i vi n-c ngoi pht trin.

3.2. Ni dung m hnh

S tng tr-ng b hn ch hoc bi vn trong n-c hoc bi vn n-c ngoi. Ngoi tr cc hn ch ny -c thay i, nu khng mt trong hai ngun vn s khng -c s dng hiu qu. Cc n-c ang pht trin th-ng b hn ch bi tit kim trong n-c v trao i ngoi t. Nu tit kim ln nht trong n-c nh hn nhu cu u t- cn thit t -c mc tiu tng tr-ng th tn ti chnh lch gia tit 109 kim v u t- chnh lch 1: I*d - S = g*kdY sY

 Nu kh nng xut khu ln nht nh hn

nhu cu nhp khu cho mc tiu tng tr-ng th tn ti chnh lch gia nhu cu nhp khu mc tiu v xut khu chnh lch 2: M* - X = g*kfY - xY t -c mc tiu tng tr-ng th dng vn n-c ngoi chy vo phi ln hn hai chnh lch trn: g*kdY sY F g*kfY - xY F
110

3.3. ngha ca m hnh

M hnh tp trung s ch vo vai tr ca tit

kim n-c ngoi trong qu trnh tng tr-ng. M hnh xc nh xem rng buc chnh lch no s cn tr cho qu trnh tng tr-ng. Mt n-c s b hn ch tng tr-ng hoc do tit kim hoc do trao i ngoi t. Ti tr n-c ngoi s tc ng vo trao i ngoi t v chnh lch gia tit kim v u t-. Nu tit kim tng th tng tr-ng tng v do vy tng t lc pht trin ca quc gia. Tr gip k thut: c ti tr s tng s dng lao ng lm tng tc tr-ng. 111

3.4. Hn ch m hnh
M hnh da trn gi thit khng c s thay

th gia ngun lc trong n-c v n-c ngoi. Cc n-c ang pht trin cn to ra nhng kh nng bin nhng ngun lc d- tha trong n-c thnh nhng sn phm xut khu.

112

4. M hnh tn c in - Hm sn xut v tng tr-ng kinh t

Cui th k 19, khoa hc k thut pht trin
mnh m, pht minh sng ch pht trin rm r. Cc pht minh sng ch u c xu h-ng thay i k thut dng vn tit kim nhn cng. H cho rng x hi ch pht trin khi vn -c dng nhiu hn v nhn cng gim i. Quan im mi: vn c th thay th -c nhn cng v ng-c li. Trong qu trnh sn xut c nhiu cch kt hp cc yu t u vo khc nhau. 113 Bc b quan im cho rng sn xut trong mt tnh trng nht nh i hi nhng t

 Vai tr ca chnh ph: Vai tr ca chnh

ph l m nht trong pht trin kinh t. o Nn kinh t lun t -c cn bng mc sn l-ng tim nng. Tin l-ng v gi c linh hot lm cho nn kinh t t iu chnh v sn l-ng tim nng (s dng ht ngun lao ng). Khi c bin ng, chnh ph khng th tc ng vo sn l-ng, ch c th nh h-ng ti mc gi.
114

4.1. Hm sn xut:

Hm sn xut: -c trnh by theo kiu i

s hc cho thy c th sn xut bao nhiu u ra bng mt s l-ng nht nh cc yu t u vo. Y = F(K, L, R, T) Mi quan h gia tc tng tr-ng u ra v cc yu t u vo: g= k+ l+ r+a

115

4.2. Hm sn xut Cobb - Douglas:

M t ph-ng thc chuyn i t- bn v lao

ng thnh GDP ca nn kinh t. Y = AKE L1 - E Mi quan h gia tc tng tr-ng u ra v cc yu t u vo (s ng gp ca cc yu t cho qu trnh tng tr-ng): o Vi mt trnh khoa hc k thut nht nh: g = Ek + (1- E)l o Khi c s thay i ca khoa hc cng ngh: 116 g = Ek + (1- E)l + a

4.3. ngha ca m hnh

Tr-ng phi tn c in vi c tr-ng hm

sn xut Cobb Douglas cho bit c 4 yu t tc ng n tng tr-ng kinh t l K, L, R, T v cch thc tc ng ca 4 yu t ny l khc nhau. Trong 4 yu t ny, khoa hc cng ngh c vai tr quan trng nht i vi s pht trin kinh t. 4.4. Vn dng: Xc nh mc tng tr-ng ca sn l-ng u ra khi bit t l gia tng (tc tng tr-ng) ca cc yu t u vo. 117 Xc nh t l tng tr-ng ca cc yu t u vo khi bit mc tiu tng tr-ng u ra.

5. M hnh tng tr-ng Solow:

 M hnh xem xt nh h-ng ca tit kim

(tch ly t- bn), t l tng dn s v tin b cng ngh i vi s tng tr-ng ca sn l-ng u ra (thu nhp) theo thi gian ti cc nn kinh t.  M hnh Solow c nh phn tch di hn (hng thp k), ch khng phi hng thng hay hng nm) v gi nh lin tc c vic lm y v gi c linh hot.
118

5.1. M hnh Solow c bn:

* C s xy dng m hnh: Da vo l thuyt ca Keynes: I = S Da vo cc hm s bnh qun:
o o o o

Hm sn xut bnh qun u ng-i: y = Y/L Khi l-ng t- bn bnh qun u ng-i: k= K/L Khi l-ng u t- tnh bnh qun u ng-i: i = I/L Khi l-ng tit kim tnh bnh qun u 119 ng-i:

* Ni dung m hnh
B phn ch yu to thnh l thuyt ca

Solow l hm sn xut bnh qun u ng-i y = f(k) v mi quan h gia mc tit kim s v s tng tr-ng ca s vn (k (k = sf(k) mt = sf(k) k im trung tm trong m hnh phn tch ca Solow l t- t-ng v mt trng thi u u: l trng thi m u t- bng khu hao ca nn kinh t (trng thi dng) hay: (k = 0
120

 Trng thi dng: l mt tnh hnh trong

u ra (Y) v vn u vo (K) tng theo nhng mc ging nhau. iu kin c trng thi dng (u u) l: k = l (tc tng tr-ng ca u ra v vn u vo bng mc tng tr-ng ca lao ng u vo). Trng thi u u i hi tng mc tit kim S phi bng mc u t- I. L-ng u tlm cho kho vn tng theo mc tng ca dn s (lK) trong khi chp nhn s mt gi ca 121 kho vn ( K)

Solow thay th t s khng i vn u ra (v t s lao ng - u ra) bng mt s phong ph hn, thit thc hn ca qui trnh cng ngh. ng kt hp cht ch gia hm sn xut tnh theo u ng-i vi mi quan h tit kim - u t-.

122

5.2. M hnh Solow m rng

T l tit kim cao th tng tr-ng cao.

Nh-ng nn kinh t c th tin ti trng thi dng vi khi l-ng t- bn v sn l-ng khng i. l gii s tng tr-ng vng chc hu ht mi ni trn th gii, m hnh Solow -c m rng vi hai u vo khc ca s tng tr-ng: s gia tng dn s v tin b khoa hc k thut.

123

5.3. Kt lun v ngha m hnh

M hnh Solow xem xt vai tr ca: tch ly
t- bn (tit kim), tc tng dn s v tin b cng ngh i vi s tng tr-ng kinh t theo thi gian. Trong thi gian di, t l tit kim ca nn kinh t l yu t quyt nh khi l-ng t- bn v qui m sn xut. T l tit kim cng cao th khi l-ng t- bn tng v sn l-ng tng. S gia tng t l tit kim ko theo s tng tr-ng cao cho n khi t trng thi dng mi. Trong di hn, t l tit kim khng tc 124 ng ti t l tng tr-ng. Khi l-ng t- bn ti a ha tiu dng -c gi

 T l tng dn s ca nn kinh t l yu t

di hn khc qui nh mc sng. T l tng dn s cng cao, sn l-ng mi cng nhn cng thp. S tng tr-ng vng chc (c v sn l-ng v mc sng) ph thuc vo s tin b cng ngh. Tng tit kim cng cng v khuyn khch tit kim t- nhn s lm tng tch ly t- bn.  Kt lun: M hnh cho rng, mun c s tng tr-ng vng chc ca thu nhp th phi ci tin v i mi cng ngh k thut; M hnh gii thch s khc bit ln v mc sng 125 gia cc n-c, nn kinh t nn tiu dng bao nhiu, v tit kim bao nhiu cho t-ng lai.

6. M hnh tng tr-ng Solow Dinesion

 Gii thch ngun gc tng tr-ng, gii thch

ti sao ICOR (h s gia tng vn sn l-ng) khc nhau gia cc thi k v gia cc quc gia. Nh kinh t hc Robert Solow v Edward Denison gii thch ngun gc tng tr-ng da trn c s hm sn xut. Hm sn xut ny cho php cc nh phn tch tch ring bit nhng ngun gc khc nhau dn n s tng tr-ng (khng phi gp tt c mi ngun gc tng tr-ng vo trong 126 mt h s gia tng vn sn l-ng).

 Tng nng sut lao ng hay tng hiu qu

s dng cc yu t u vo ch ng gp mt phn quan trng vo tng tr-ng. Mc d tch ly t- bn khng phi l yu t c bn ca tng tr-ng, nh-ng tch ly t- bn vn ng mt vai tr quan trng trong qu trnh tng tr-ng cc n-c ang pht trin ngy nay. Tng NSL hay hiu qu ca vic s dng cc ngun lc th-ng i lin vi cc cng ngh k thut tin tin (l nhng thit b my mc t- bn), do vy vic huy ng vn ca t- bn l mt vn i vi cc n-c ang pht trin. 127 Vic huy ng ngun nhn lc v nng cao cht l-ng lao ng cng l mt vn quan

Ngun lc tng tr-ng ca mt s n-c ng Nam giai on 1960 - 1994 (%)

N-c Hn quc Singapore i loan Innxia Malayxia Thi lan Vit nam 1992 1997 Tc tng tr-ng GDP (%) 5,7 5,4 5,8 3,4 3,8 5,0 ng gp ca yu t (%) Vn vt cht 3,3 3,4 3,1 2,1 2,3 2,7 6,1 (69,3%) Vn con ng-i 0,8 0,4 0,6 0,5 0,5 0,4 TFP (nng sut nhn t) 1,5 1,5 2,0 0,8 0,9 1,8
128

8,8

1,4 (15,9%) 1,3 (14,8%)

ng gp tnh theo phn trm vo tng tr-ng kinh t (%)

N-c Php Ty c Nht bn Anh M T- bn (vn vt cht) 28 32 40 32 24 Lao ng
-4

Tin b cng ngh 76 78 55 73 49

129

- 10 5
-5

27

Ch-ng 4
M hnh chuyn i c cu kinh t (Tng tr-ng v s dch chuyn c cu kinh t)
130

T thc tin cc nn kinh t th gii, cng vi s tng tr-ng ca kinh t, c s chuyn dch ca c cu kinh t. T trng ca nng nghip trong GDP gim theo thi gian T trng ca cng nghip trong GDP tng theo thi gian.
131

C cu GDP theo ngnh ca mt s n-c trong khu vc (1980 - 1999) (%)

Nng nghip N-c 80 Trung quc Innxia Malayxia Thi lan Vit nam 23, 2 50, 0 30, 1 24, 8 90 27, 1 19, 4 15, 2 12, 5 38, 7 99 17, 4 19, 4 10, 7 10, 3 25, 4 28, 7 23, 1 80 48, 5 43, 3 90 41, 6 39, 1 42, 2 37, 2 22, 7 99 49, 7 44, 9 42, 6 40, 1 34, 5 48, 1 26, 9 80 21, 4 31, 9 90 31, 3 41, 5 42, 6 50, 3 38, 6 99 32, 9 7,7 43, 1 49, 6 40, 132 1 Cng nghip Dch v

V d:
i i 1 i l il Vi i 88 88 81 1 1 % % 6% 1 % 6 % 8% 1 % 1 % % % V 1% 6% 6% 3% 3 %
133

Ngun: WB - Xu h- ng ph t tri n ca VN trong giai n o 2001 - 2010

1. Quy lut tiu dng ca E. Engel

ng nghin cu v pht hin ra rng: Cng vi thi gian, thu nhp ca cc h gia nh tng ln. y Chi tiu ca h gia nh cho l-ng thc, thc phm (hng ha thit yu) gim. y Chi tiu cho hng ha lu bn (xa x phm) tng.

134

2. Cch tip cn ca Fisher v thay i c cu lao ng

ng chia nn kinh t thnh ba khu vc: y Khu vc 1: Nng nghip v khai thc (sn xut sn phm th) y Khu vc 2: Cng nghip v xy dng (sn xut sn phm trung gian) y Khu vc 3: Giao thng, thng tin, th-ng mi v dch v (sn xut tiu dng cui cng)  Lao ng trong khu vc 1 ngy cng gim, lao ng thu ht vo khu vc 2 v 3 ngy 135 cng tng.

3. L thuyt v s dch chuyn c cu kinh t (cc m hnh hai khu vc)

3.1. Adam Smith: Nn kinh t chia lm hai khu vc: nng nghip v cng nghip. Tng tr-ng kinh t c th -c to ra trong c hai khu vc. Cng nghip: tng tr-ng nh c pht trin cng ngh ch to lm cho tng sn l-ng u ra tng ln, lm tng nng sut lao ng. Nng nghip: tng tr-ng nh c tng nng sut lao ng (do tin b KHKT) c 136 trong lao ng v t ai).

3.2. David Ricacdo Nn kinh t -c chia lm hai khu vc: (i) Khu vc nng nghip (nng thn): l khu vc truyn thng nng thn, ly nng nghip v th cng nghip lm chnh. y Sn xut hng ha nhm nui d-ng, sn xut qui m nh, k thut lc hu. y Lao ng d- tha. NSL thp, nng sut cn bin ca lao ng (MPL) thp. y t ai b gii hn nn nh h-ng n s pht trin nng nghip.
137

Nng nghip l ngnh kinh t quan trng nht ca nn kinh t. t ai l yu t gii hn nh h-ng n s tng tr-ng ca nn kinh t. C qu trnh sn xut tun theo qui lut li tc (hiu sut) gim dn. Khi nim li nhun gim dn trong sn xut nng nghip. Khi nim lao ng d- tha (tht nghip): Lao ng d- tha nng thn khc vi lao ng d- tha thnh th.
138

(ii) Khu vc cng nghip (thnh th): l khu vc hin i thnh th, ly ngnh ch to lm trung tm (ng vai tr ch o ca s pht trin) y Sn xut hng ha nhm sinh li, sn xut qui m ln, k thut tin tin. Nng sut lao ng cao. y Pht trin v thu ht -c s lao ng d- tha trong khu vc nng nghip m khng lm tng l-ng c hai khu vc.  Ricardo -a ra hai gii php: y p dng tin b khoa hc k thut vo nng nghip (nng cao NSL v i mi ph-ng thc canh tc). 139 y S dng th-ng mi quc t nhp khu thc phm chi ph thp hn cho cng

3.3. M hnh chuyn i c cu kinh t ngnh ca Lewis (1955) (i) C s xy dng m hnh: Da vo quan im pht trin c in ca David Ricardo. Da vo ba gi thit: Trong nn kinh t km pht trin, lao ng d- tha trong khu vc nng nghip (so vi cc yu t khc), NSL rt thp (MPL rt thp). Mc l-ng trong khu vc cng nghip khng thay i v mc tin l-ng ti thiu do khu vc nng nghip quyt nh. 140 ng lc pht trin ca khu vc cng nghip l do tch lu t- bn (tch lu t-

(ii) Ni dung ca m hnh: Giai on 1: Thu ht ht lao ng d- tha trong khu vc nng nghip. o Mc tin l-ng trong khu vc cng nghip thp v khng i. Li nhun trong sn xut cng nghip v-t xa tc ca tin l-ng, tch lu t- bn tng, sn xut cng nghip tng, cu v lao ng tng v thu ht ht lao ng d- tha trong khu vc nng nghip. Giai on 2: Lao ng tr nn khan him nhcc yu t sn xut khc. o Mc l-ng trong khu vc cng nghip bt u tng ln. Li ch v kt qu pht trin bt u -c phn phi gia hai nghnh 141 cng nghip v nng nghip, gia nh t- bn v cng nhn.

 (iii) Hn ch ca m hnh

142

3.4. M hnh Lewis-Fei-Ranis

Ging m hnh Lewis:
Trong nng nghip c bn tht nghip (tht nghip tr hnh) Nng sut lao ng rt thp. co gin v cung lao ng rt ln. Mc tin cng ti thiu trong nng nghip -c gi nh l sn phm trung bnh ca lao ng nng nghip trong cc gia nh c d- tha lao ng.
143

 Khc vi m hnh Lewis: nng nghip dn

dn c sn phm thng d-, tho mn nhu cu tiu dng ca cc ngnh sn xut phi nng nghip, gip lao ng d- tha trong nng nghip chuyn sang cng nghip (do tng NSL trong nng nghip).

Nhn mnh vai tr ca nng nghip trong

thc y pht trin cng nghip: Cung cp lao ng. Cung cp nng sn cho cc ngnh khc.
144

Tm li: M hnh cho rng lao ng d- tha trong nng nghip chuyn sang cng nghip hay cc vic lm khc c mc tin cng n nh, li nhun ca nh t- bn tng ln, u t- tng ln, quy m sn xut tng, k thut pht trin. Lc l-ng lao ng trong nng nghip gim do di chuyn sang khu vc cng nghip nh-ng sn l-ng khng i l do c s tng NSL. - Gim tc tng dn s tng hiu qu trong s tc ng qua li gia hai khu vc. 145

i u im ca m hnh Lewis v Lewis-FeiRanis:

j

M hnh kinh t nh nguyn l m hnh ph bin gii thch qu trnh pht trin v c ch pht trin ca nhng n-c d- tha lao ng trong nhng nm 50s v 60s. M hnh ngn gn, r rng, ph hp vi kinh nghim lch s ca cc n-c ph-ng ty. Phn nh -c qui lut khch quan ca s vn ng i lp gia cng nghip v nng nghip; gia thnh th v nng thn; di chuyn dn s v th ha trong qu 146 trnh pht trin.

i Chnh sch pht trin:

j

Khi dch chuyn t nng nghip sang cng nghip, c mt giai on m cc nh hoch nh chnh sch c th dch chuyn c cu lao ng m khng nh h-ng n c cu cng nghip-nng nghip. Nh-ng v-t qu mc ny th qu trnh pht trin cn phi cn nhc v c cu CN-NN hp l, chnh sch v l-ng thc. Ngay t khi bt u vic hoch nh chnh sch th cn phi cn nhc s pht trin 147 cn i trong cng nghip v nng nghip.

Cn phi xc nh mt ngnh cng nghip mnh, tin ti xut khu sn phm cng nghip; thu nhp -c dng nhp khu l-ng thc. Nn kinh t phi c mt ngun lc mnh u t- vo pht trin cng nghip (phi c vn t- bn, ngun lc).

148

i Hn ch ca m hnh i vi cc n-c LDCs: Hy th suy ngh ?

149

4. M hnh hai khu vc ca Tn c in

y

Thay i nhng gi nh ca m hnh lao ng d- tha: Bt k s tng ln no ca dn s v lc l-ng lao ng trong nghip u lm cho sn l-ng nng nghip tng ln, s di chuyn no ca lc l-ng lao ng ra khi nng nghip u gy ra s suy gim sn phm nng nghip. Tng dn s khng phi l iu kin bt li hon ton, khng c lao ng d- tha 150 chuyn sang khu vc khc m khng lm gim u ra ca nng nghip.

 t ai l gii hn (lm cho li nhun b gim

dn) trong nng nghip, nh-ng -ng cong lin tc dc ln.  Lao ng trong nng nghip lun nhn -c mc tin cng bin ng ph hp vi MPL khi h chuyn sang khu vc cng nghip.  -ng cung lao ng trong cng nghip l -ng MPL (khng c phn nm ngang).  Cu v lao ng khu vc thnh th tng do u t- tng. Trao i th-ng mi bt li 151 hn cho cng nghip.

Mun cho cng nghip pht trin th nng nghip cng phi pht trin nhanh nui sng c hai khu vc nng thn v thnh th mc tiu dng cao hn v gim iu kin bun bn bt li i vi cng nghip. ngha ca m hnh: (Hoch nh chnh sch)  Nng nghip -c ch trng.  Phi c s tc ng qua li gia cng nghip v nng nghip ngay t u ca 152 qu trnh pht trin.

5. M hnh Oshima (ng-i Nht) (ng dng cho cc n-c chu )

(i) C s xy dng m hnh: y Kh c th p dng m hnh c in cho cc n-c LDCs. y M hnh hai khu vc ca Lewis-Fei-Ranis khng thch hp vi c im ca chu . Nn nng nghip c canh la n-c, c tnh thi v cao. C lao ng d- tha v bn tht nghip theo thi v. Vo thi gian cao im ca ma v vn c hin t-ng thiu lao ng v trong ma nhn ri th d- tha lao ng. 153

(ii) Ni dung ca m hnh:

Chia qu trnh pht trin thnh 3 giai on. y Giai on 1: To vic lm cho thi gian nhn ri (bt u qu trnh tng tr-ng) nhm tng nng sut lao ng
o

o o o

M rng qui m canh tc, tng thi v, a dng ha cy trng, chn nui, trng cy cng nghip, a canh v.v Khi nng sut lao ng tng s lm tng thu nhp ca ng-i nng dn, tch ly v u t- tng. u t- vo ging mi, phn ha hc, thuc tr su , c iu kin c gii ha sn xut nh. Nh n-c phi h tr v tn dng, KHKT nng 154 nghip, c s h tng, giao thng, thu li, y t

Giai on 2: To vic lm y .
o o o

a dng ha sn xut nng nghip, tng vic lm phi nng nghip. Nh n-c phi h tr v cc ngnh ti chnh tn dng, cung cp dch v, c s h tng, . S pht trin nng nghip s m rng th tr-ng cng nghip, tng qui m sn xut cng nghip v nhu cu v cc hot ng dch v. Lc l-ng lao ng di chuyn t nng nghip sang cng nghip v dch v, tin l-ng tng ln.

155

Giai on 3: Tin hnh cng nghip ha v hin i ha.

o o

o o

My mc s dng nhiu hn thay th cho lao ng. Hin i ha nng nghip, p dng c gii ha, lao ng s chuyn bt sang cc ngnh cng nghip thnh ph. Cng nghip pht trin, thay th nhp khu, m rng th tr-ng xut khu. Khu vc dch v pht trin v tng tr-ng nhanh phc v cho sn xut nng nghip v cng nghip thay th hng nhp khu v cng nghip sn xut hng xut khu. Qu trnh qu t nng nghip sang cng nghip hon tt, nn kinh t chuyn sang giai on tip theo l qu t cng nghip sang 156 dch v.

6.

(Nh kinh t hc ng-i M, l thuyt ra i vo nhng nm 50s, 60s) Qu trnh pht trin kinh t ca mt n-c (t km pht trin sang pht trin) tri qua 5 giai on: y X hi truyn thng y Tin ct cnh (chun b ct cnh) y Ct cnh y Tr-ng thnh y Mc tiu dng cao
157

L thuyt v cc giai on pht trin kinh t ca Rostow

7. Cc m hnh v s bt bnh ng trong qu trnh tng tr-ng kinh t

7.1. M hnh ch U ng-c ca Simon Kuznet (nh kinh t hc ng-i M) 7.2. M hnh tng tr-ng tr-c, bnh ng sau ca A. Lewis 7.3. M hnh tng tr-ng i i vi bnh ng ca Oshima

158

Ch-ng 6
M hnh k hoch ha

159

ng l i c a nh gi v phn tch k t qu ho t ng kinh t

ng D bo kinh t x h i

Cc m c tiu pht tri n kinh t - x h i

Tch l y ut Cng nghi p Nng nghi p Cc ngnh khc

Xu t nh p

Tiu dng

GDP

Chi ph s n xu t

Xu t nh p

ut

Ch

ng trnh x h i

160

M hnh lp k hoch (k hoch ha)

 M  M  M  M

hnh k hoch ha ca Keynes hnh cn i lin ngnh hnh phn tch li ch - chi ph hnh ma trn k ton x hi * -u im:
D s dng, quan trng i vi cc nh lp chnh sch. Cho bit bc tranh ton cnh v tim nng ca nn kinh t, do vy c th lp k hoch t -c cc mc tiu di hn (tng thu nhp, tng vic lm v xa i gim ngho). Gip cc nh hoch nh chnh sch hay chnh ph trong vic -a ra cc quyt nh u 161 tcng cng nhm ti a ha li ch v ti thiu ha chi ph

Ch-ng 7
Dn s v lc l-ng lao ng i vi pht trin kinh t
162

1. Khi nim v dn s hc
 T l sinh:

s l-ng tr sinh ra /1000 dn trong mt thi k no (mt nm) (0/00)  T l t vong: s l-ng ng-i t vong/1000 dn trong mt thi k no (mt nm) (0/00)  T l tng dn s t nhin = T l sinh T l t vong (%)  Tui th bnh qun: s nm sng bnh qun ca mt ng-i dn vi gi thit t l t vong khng i.
163

 S con bnh qun trong mt gia nh: qui

m ca cc gia nh trong nn kinh t  Qui m tng tr-ng dn s: cho bit sau mt thi gian nht nh th dn s s tng ln bao nhiu. Pt = P0ert P0: dn s thi im gc tnh ton Pt: dn s thi im tnh ton t: s nm tnh t thi im 0 t r: tc tng dn s bnh qun t nm 0 t
164

Tc tng dn s t nhin v dn s thnh th theo nhm n-c (%)

Nhm n-c 45 n-c c thu nhp thp 60 n-c c mc thu nhp trung bnh Cc n-c pht trin c mc thu nhp cao Vit nam (1990 2003) Tc tng dn s t nhin (%) 2 1,7 Tc tng dn s thnh th (%) 3,9 2,8

0,6 1,7

0,8
165

2,5

2. Lc l-ng lao ng:

2.1. Ngun lao ng: l mt b phn dn s trong tui lao ng theo qui nh ca php lut c kh nng lao ng, c nguyn vng tham gia lao ng v nhng ng-i ngoi tui lao ng (trn tui lao ng) ang lm vic trong cc ngnh kinh t quc dn. Ngun lao ng -c th hin trn hai mt: S l-ng (tng s ng-i trong tui lao ng v thi gian lm vic c th huy 166 ng -c) Cht l-ng: trnh chuyn mn, tay ngh

2.2. Cc nhn t nh h-ng ti s l-ng lao ng

Dn s: qui m v c cu dn s quyt

nh qui m v c cu ca ngun lao ng. Cc yu t nh h-ng n s bin ng dn s: phong tc, tp qun, trnh pht trin kinh t, mc chm sc y t v chnh sch ca tng n-c i vi vn khuyn khch hoc hn ch t l tng dn s. T l tham gia lc l-ng lao ng. Tht nghip v t l tht nghip Thi gian lao ng: xu h-ng chung ca cc 167 n-c l thi gian lm vic s gim i, nng sut s tng ln khi trnh pht trin kinh t

2.3. Cc nhn t nh h-ng ti cht l-ng lao ng

Gio dc v vic ci thin cht l-ng lao

ng:
o

Dch v y t, chm sc sc khe v ci

168 thin cht l-ng lao ng. Tc phong cng nghip, tnh k lut ca

Tt c cc dng hc tp ca con ng-i nhm nng cao kin thc v k nng ca con ng-i trong sut c cuc i. Gio dc gip: o Tng tch ly vn con ng-i o Lc l-ng lao ng c trnh v k nng nng sut lao ng tng (l ng lc tng tr-ng nhanh v bn vng) o Cung cp kin thc v thng tin (c bit l ph n trong vn chm sc sc khe, dinh d-ng ...)

3. Tnh hnh dn s trn th gii hin nay

Mc tng dn s: tr-c y cn c 1750 nm

c 480 triu ng-i, cn ngy nay ch cn c 5 nm l c th thm con s ny. C cu dn s th gii: o 1/4 dn s th gii sng cc vng pht trin. o 3/4 dn s sng cc vng km pht trin (LDCs) Thay i v tui th dn s: ngy cng 169 tng c DCs v LDCs; chnh lch v tui th gia hai khi n-c ny ngy cng gim.

thuc kinh t: o S dn < 15 tui LDCs khong 40%; DCs ch c 21%. o S ng-i sng ph thuc LDCs l 30 50%; DCs ch c 18 21%. * C s gii thch thc trng tng dn s th gii: Tng dn s ca mt n-c c nhiu nguyn nhn: - Tng t nhin - Tng c hc. 170 Tng dn s th gii ch c th gii thch bng nguyn nhn tng t nhin.

C cu tui th v c cu s ng-i ph

4. Hc thuyt v s chuyn tip nhn khu (thuyt thay dn s qua 3 giai on)
(i) Giai on 1: Tr-c cch mng cng nghip (1780 1840). Cc n-c ang trong giai on truyn thng. Tc tng dn s chm hoc n nh. (ii) Giai on 2: Cch mng cng nghip xy ra. Tc tng dn s t nhin cao. Giai on hai nh du b-c chuyn tip thi k nhn khu: chuyn t giai on dn s tng tr-ng chm sang giai on dn s tng nhanh. 171 (iii) Giai on 3: Giai on c mc thu nhp cao. Tc tng dn s chm

 Cc n-c ang pht trin cng tri qua ba giai

on ging cc n-c pht trin, tuy nhin: - Mt s n-c t giai on 3 ca qu trnh chuyn tip nhn khu (tc tng dn s < 2%/nm) nh-: Hngkng, i loan, Korea, ... - Mt s n-c vn ang giai on 2 ca qu trnh chuyn tip nhn khu (tc tng dn s > 2,5%/nm) nh- cc n-c chu Phi.

172

5. Thuyt t-ng quan dn s vi tng tr-ng kinh t ca Malthus (ci by dn s ca

ng cho rng: cMalthus) h cht ch gia mi quan
gia tng dn s v tng tr-ng kinh t. Quan im tng tr-ng kinh t ca ng l: sn l-ng l-ng thc to ra tng theo cp s cng, dn s tng theo cp s nhn sn l-ng l-ng thc/u ng-i gim theo thi gian ngho i Dn s l mt trong nhng cn tr ca qu trnh pht trin kinh t phi gim tc tng dn s. Nguyn nhn: do nng sut cn bin theo lao ng gim, nn c sau 30 nm (40 nm), dn 173 s tng gp i trong khi l-ng thc tng theo t l nh. Bn cng ha l qui lut tt yu phi gim tng dn s bng mi cch.

6. Cc quan im khc nhau v tng tr-ng dn s v pht trin kinh t

 Quan im 1: Tng dn s khng phi l

mt vn thc s ca km pht trin.  Quan im 2: Tng dn s l mt vn thc s ca km pht trin.

174

Quan im 1: Tng dn s khng phi l mt vn thc s ca km pht trin (i) Km pht trin l do: Thiu chin l-c pht trin ng n v hiu qu. S bt bnh ng trong vic s dng cc ngun lc khan him ca th gii gia cc n-c pht trin v ang pht trin. (Cc n-c DCs chim ch-a n 25% dn s th gii, nh-ng li s dng ht gn 80% cc ngun lc th gii). S phn b dn s gia cc khu vc khc nhau. (ii) Tng dn s LDCs lm cho cc n-c DCs175 lo lng v quyn li v trt t thng tr th gii ca nhng ng-i giu v ng-i da trng, cc

(iii) Tng dn s l iu ng mong mun Tng dn s cc n-c Th ba s kch thch pht trin kinh t. Tng dn s ca LDCs gip cho cc n-c DCs pht trin trong qu trnh pht trin kinh t ca h (to ngun nhn lc r, tng th tr-ng cho DCs). (iv) 3 lun im phi kinh t: Tng dn s l iu ng mong mun : Bo v bin gii, vng lnh th. Tng quyn lc v chnh tr v qun s. 176 Duy tr qui m gia nh (tn gio, sc tc, thiu s)

Quan im 2: Tng dn s l mt vn thc s ca km pht trin

 Tng dn s va l nguyn nhn, va l kt

qu ca km pht trin. L nguyn nhn ca ngho i, mc sng thp, suy dinh d-ng v m au n nh hay gim t l tng dn s l vn cp bch hin nay.  Gii quyt vn dn s t nhiu pha: V m: k hoch ha dn s v gio dc, tng pht trin y t; thc y chuyn giao cng ngh y hc. Vi m: Khng tr gi v -u tin cho chi tiu nui tr nh; Ci thin a v x hi v c 177 hi vic lm cho ng-i ph n; Tng dch v bo him tui gi.

7. C cu vic lm v th tr-ng lao ng cc n-c ang pht trin

7.1. Tht nghip cc n-c ang pht trin Tht nghip l nhng ng-i trong tui lao ng nh-ng khng c vic lm, mong mun c vic lm v ang tm kim vic lm. Tht nghip hu hnh: Lao ng thnh th, mi vo ngh (tht nghip hon ton), lao ng nng thn theo ma v (bn tht nghip ) Tht nghip tr hnh (thiu vic lm/bn tht nghip): c vic lm khu vc nng thn hay thnh th khng chnh thc nh-ng nng sut rt thp, ng gp rt t hoc khng 178 ng k vo pht trin sn xut (l mt trong nhng c tr-ng c bn ca nn kinh t nng nghip, chm pht trin).

 Tht nghip v hnh: ch yu l ph n

(tht nghip hon ton), v tht nghip tr hnh (lao ng nng thn v lao ng thnh th khng chnh thc) cc n-c ang pht trin, t l tht nghip ch-a phn nh ng s thc v ngun lao ng ch-a s dng ht. S ng-i ngho chim t l tht nghip rt nh v khi tht nghip, h c gng khng thi gian ko di. Do khng c ngun lc d tr nn h phi chp nhn mi vic nu c.
179

7.2 c tr-ng c bn ca th tr-ng lao ng LDCs

 Lao ng trong nng nghip chim t trng

ln. Mc phn b li lc l-ng lao ng din ra nhanh hn chm ph thuc nhiu vo mc pht trin ca nn kinh t.  S ng-i t lm vic cn chim a s.  Th tr-ng lao ng b phn mng: cc

n-c LDCs c s chnh lch rt ng k v mc tin l-ng v cc iu kin lao ng gia khu vc thnh th v nng thn; gia khu vc chnh thc v phi chnh thc nn th tr-ng lao ng b phn mng v l s tp hp ca cc th tr-ng. Mi th tr-ng c c ch vn ng khc 180 nhau, kh nng chuyn i vic lm gia cc th tr-ng ny l rt kh khn

7.3. C cu th tr-ng lao ng LDCs

(i) Th tr-ng lao ng khu vc thnh th chnh thc:  Bao gm: cc t chc (n v) kinh t c qui m t-ng i ln v hot ng nhiu lnh vc sn xut (cng nghip, xy dng); dch v (ngn hng, bo him, gio dc, y t, du lch ...) v lnh vc qun l.  c im: - Hot ng theo qui lut l v quy nh ca nh n-c (qui nh v tin l-ng, an ton lao ng, n b cho ng-i lao ng ...); -c 181 nh n-c h tr, thc hin y ngha v vi nh n-c.

- D dng tip cn vi cc ngun lc, c c cu t chc t-ng i hon chnh. - L ni mi ng-i u thch lm vic do l-ng cao, vic lm n nh (do vy lun c dng ng-i lao ng ch-a c vic lm). - Tin l-ng tr cho ng-i lao ng c xu h-ng ln hn tin l-ng cn bng th tr-ng (lao ng c chuyn mn, trnh cao, c tay ngh k nng)...
182

(ii) Th tr-ng lao ng khu vc thnh th phi chnh thc:  Bao gm: nhng cc t chc (n v) c quy m nh hoc rt nh, hot ng rt a dng.  c im: - a im kinh doanh cht hp, hay di ng (h tng c s cho sn xut kinh doanh yu km). - Vn u t- nh, trang b k thut n gin (km), hot ng do mt hoc mt nhm c nhn iu hnh (d tham gia v rt lui). - Sn phm a dng, th-ng khng m bo cht l-ng (d thay i). 183 - Khng ph thuc vo cc c s ti chnh chnh thc v vn vay vn.

- Khng nm trong tm theo di ca c quan thng k v chu s qun l iu hnh trc tip ca nh n-c.  Vic lm v th tr-ng lao ng: - To vic lm cho nhng ng-i di c- t nng thn ra thnh th; To vic lm cho ng-i lao ng vn t, khng c trnh chuyn mn. - Cung cp nhiu vic lm, nh-ng tin cng thp. Th tr-ng lao ng c khuynh h-ng trng thi cn bng. - Mc tin cng thp nh-ng thu nhp trung bnh vn cao hn khu vc nng thn v thp hn khu vc chnh thc. - Khu vc phi chnh thc l khu vc quan trng to vic lm cho ng-i lao ng.
184

 Vit nam, khu vc khng chnh thc c

ba loi hnh: - Loi hnh lao ng n l: bn hng vt, hng rong, ct tc, p xch l,... Lao ng l dn ngho, thiu vn, khng -c o to, cng vic n gin, d lm, thu nhp thp, bp bnh v khng n nh, ch sng hng ngy. - Loi hnh hot ng mang tnh tp th: t chc theo nhm, vn u t- t, ph-ng tin hot ng -c trang b s si. Qui m hot ng l h gia nh hoc mt s ng-i gp vn cng t chc hot ng.
- Nhu cu vn nhiu hay t ph thuc vo ngnh ngh kinh doanh. 185 - Lao ng c hiu bit, chuyn mn, ngh nghip nn c tch ly.

Loi hnh l nhng n v kinh t: hot ng v-t ra ngoi phm vi gia nh, tnh t chc v hch ton trong kinh doanh cht ch hn. + Vn u t- ln hn, trang b k thut v kinh doanh n nh, c hiu qu. Lao ng phi c kin thc chuyn mn. Vit nam, t l lao ng khu vc ny l 40 45% pha Bc, 45 50 % pha Nam. 186

(iii) Th tr-ng lao ng khu vc nng thn

 Vic lm ch yu l nng nghip, vic lm phi 

nng nghip (cng nghip ch bin, dch v...) chim t l nh. c im: Kinh t h gia nh (lm vic trong phm vi gia nh), khng c tin cng, mi ng-i ng gp cng sc vo sn l-ng ca gia nh. Vn tn ti th tr-ng lao ng lm thu theo ma v (do gia nh ng ng-i v thiu t trng trt). Lao ng-c trao i gia cc h cc thi im khc nhau, thu nhp l tin cng hoc hin vt; nh-ng thu nhp thp nht trong ba 187 th tr-ng lao ng. Ng-i nng dn cn tham gia cc hot ng phi

8.1. M hnh c in: Mc l-ng v cng n vic lm -c xc nh bi qui lut cung cu (ng thi vi tt c cc loi gi v tt c cc cch s dng yu t sn xut trong nn kinh t). Mc tin l-ng linh hot (t iu chnh theo qui lut cung cu) Khng bao gi xy ra tht nghip (khng t nguyn) trong nn kinh t (nn kinh t lun t mc ton dng nhn cng hay mc sn l-ng tim nng). Lao ng-c trao i gia cc h cc thi im khc nhau, thu nhp l tin cng hoc hin vt; nh-ng thu nhp 188 thp nht trong ba th tr-ng lao ng.

8. Mt s gii php (chnh sch kinh t) cho vn cng n vic lm

 Cu v lao ng: nh sn xut s thu thm

lao ng cho n khi MPL x P w  Cung v lao ng: cc c nhn s cung ng lao ng trn nguyn tc: ti a ha tha dng (gia lm vic v ngh ngi theo tha dng cn bin t-ng i). * Hn ch ca m hnh i vi LDCs Khng phn nh -c thc trng v mc l-ng v cng n vic lm th gii th Ba. Tuy nhin, mc l-ng gi nh im cn bng do th tr-ng xc nh l mt trong nhng khi nim ng vai tr nh- mt nh h-ng chnh sch mang tnh phn tch hu 189 ch.

8.2. M hnh Keynes

 Tp trung vo tng tng cu ca nn kinh

t bng cc chnh sch can thip ca chnh ph: tng chi tiu trc tip ca chnh ph hoc khuyn khch u t- t- nhn mt cch gin tip. Sn l-ng thc t ph thuc vo tng cu. Mc sn l-ng v mc cng n vic lm ca nn kinh t c mi quan h t l thun vi nhau. Y cng cao th s cng n vic lm cng tng (thng qua hm sn xut).
190

* Hn ch ca m hnh:
(i) cc n-c LDCs, kh khn c bn trong vic tng sn l-ng v to thm cng n vic lm khng phi l mc tng cu khng cao, m l do nhng hn ch v mt c cu v th ch i vi pha tng cung.
cc n-c LDCs, do cung b hn ch, tng chi tiu ca chnh ph nhm lm tng tng cu s lm thm ht ngn sch, gi c leo thang v lm pht trin min.

(ii) Nhng iu kin v cung lao ng cc

n-c LDCs: vic tng tng cu to thm cng n vic lm thnh th s thu ht thm lao ng t nng thn ra thnh th lm cho tnh trng tht nghip thnh th tng nhanh hn.

191 Cc chnh sch ca Keynes nhm tng sn l-ng v to thm cng n vic lm thc ra li c th lm gim ton b mc cng n vic lm v sn

8.3. M hnh tn c in (i) Xem xt mi quan h gia tch ly vn, mc tng sn l-ng cng nghip v to cng n vic lm.  Tc tng sn l-ng quc dn v cng n vic lm -c ti a ha bng cch ti a ha mc tit kim v u t-. Tng tr-ng kinh t l kt qu tng hp gia tit kim (mc tch ly vn) v t l vn/sn l-ng. Tng tit kim v thu ngoi t thc hin cc d n u t- ln vo khu cng 192 nghip thnh th ang ngy cng pht trin.

* Hn ch ca m hnh:
 Trong thc t, nhiu n-c LDCs c tc

tng sn l-ng cng nghip t-ng i cao, nh-ng tc tng cng n vic lm li tt hu kh xa hoc khng tng do tc tng nng sut lao ng.  Cc m hnh kinh t c tr-ng ca cc n-c pht trin v tch ly vn v tng tr-ng cng nh- cc loi chnh sch kinh t do cc m hnh -a ra th-ng khin cho sn l-ng tng nhanh, nh-ng li khng to thm cng n 193 vic lm.

(ii) M hnh khuyn khch gi: Cng ngh ph hp v nhng bp mo v gi nhn t  Cc nh sn xut (hng v nng trang) lun tm mi cch ti thiu ha chi ph sn xut vi nhiu ph-ng thc sn xut khc nhau (kt hp vn v lao ng sao cho chi ph nh nht). Nu gi vn cao th s dng nhiu lao ng. Nu gi lao ng cao th s dng nhiu vn.  Thc t cc n-c LDCs u c ngun lao 194 ng di do, vn t nh-ng ng-i ta li thy cc k thut sn xut (trong nng nghip v

 Theo tr-ng phi khuyn khch gi, cc loi gi

yu t b bp mo: mc gi thc t trn th tr-ng khng phn nh ng cc gi tr khan him thc s ca yu t sn xut s khuyn khch cc ph-ng thc sn xut s dng nhiu vn khng ph hp v khng cn thit trong lnh vc cng nghip v nng nghip, to nn tr o gi ca chng. Trn th tr-ng, gi lao ng cao hn gi vn do cc chnh sch v qui nh ca chinh ph. 195 Phi c chnh sch iu chnh li gi c cho ph hp nhm to thm cng n vic lm: h

9. M hnh di c- ca Harris - Todaro

 Ng-i di c- hon ton t quyt nh v vic

di c- ca mnh da trn hai yu t c bn: Mc chnh lch d kin v tin l-ng gia khu vc nng thn v thnh th. Nhng cn nhc hp l v kinh t (ti chnh, tm l ...)  S l-ng ng-i di c- ti thi im t no l mt hm s ph thuc vo mc chnh lch tin l-ng gia thnh th v nng thn: Mt = f(Wu , Wr) = h (pWu - Wr) 196

* S l-ng ng-i di c- ph thuc vo: - Chnh lch tin l-ng thnh th v nng thn - T l tht nghip thnh th. - Mc h-ng ng ca nhng ng-i c kh nng di c- tr-c nhng c hi ang n vi h.

197

* Mt s tc ng ca chnh sch
To cng n vic lm cho thnh th khng

phi l mt gii php y cho vn tht nghip thnh th. M rng gio dc mt cch thiu cn nhc v tn km s khin cho tnh trng di c- v tht nghip tr nn trm trng hn. Cc chnh sch tr gi cho l-ng bng v hnh thc nh gi truyn thng theo nhn t khan him c th li c tc dng tiu cc.
198

* Chnh sch ton din v cng n vic lm

To ra mt s cn bng ph hp v kinh t gia

nng thn v thnh th. Pht trin ton din khu vc nng thn, pht trin mnh cc ngnh sn xut quy m nh trn ton vng nng thn v h-ng hot ng kinh t cng nh- nhng khon u t- x hi vo vic tng thm thu nhp cho cc vng nng thn. M rng cc ngnh sn xut quy m nh, s dng nhiu lao ng. Loi tr nhng bp mo v gi nhn t: loi b cc khon tr cp vn v tng l-ng thnh th. La chn cng ngh sn xut ph hp s dng 199 nhiu lao ng. iu chnh mi lin h trc tip gia gio dc v cng n vic lm.

Ch-ng 8
Ngun vn vi pht trin u t- trc tip n-c ngoi
200

1. Vn u t1.1. Khi nim vn u t-: Vn u t- l chi ph b p hao mn ti sn v tng thm khi l-ng ti sn mi. I = DP + (I DP: phn thay th ti sn c nh b hao mn (I: phn u t- thun tu. 1.2. Phn loi vn u t-: - u t- cho ti sn sn xut. - u t- cho ti sn phi sn xut.
201

2. Hot ng u t2.1. Khi nim: hot ng u t- l vic s dng vn u t- phc hi nng lc sn xut v to ra nng lc sn xut mi, l qu trnh chuyn ha vn thnh cc ti sn phc v cho qu trnh sn xut. 2.2. Cc hnh thc ca hot ng u t-: u t- trc tip: l hot ng u t- m ng-i c vn tham gia trc tip vo qu trnh hot ng v qun l u t-. u t- gin tip: l hot ng u t- m 202 ng-i c vn khng trc tip tham gia vo qu trnh hot ng v qun l u t-.

3. Cc yu t tc ng n nhu cu u t-: Chu k kinh doanh. Li sut kinh doanh. Thu thu nhp ca cng ty. Mi tr-ng u t-. 4. Ngun vn u t-: Ngun vn u t- trong n-c: o Tit kim ca chnh ph. o Tit kim ca cc cng ty. o Tit kim ca dn c-. Ngun vn u t- n-c ngoi: Cc ngun ti chnh n-c ngoi th-ng vo d-i hai hnh thc: o u t- t- nhn n-c ngoi o Ti tr n-c ngoi (tr gip pht trin cng 203 cng).

u t- t- nhn n-c ngoi: phn ln l u t- trc tip n-c ngoi (FDI) ca cc cng ty a quc gia, c tr s cc n-c pht trin v vn l-u chuyn vo cc n-c ang pht trin thng qua cc ngn hng t- nhn quc t.

204

5. u t- trc tip n-c ngoi

5.1. Khi nim: L ngun vn u t- ca tnhn n-c ngoi i vi cc n-c ang pht trin, l ngun vn c ngha quan trng vi pht trin kinh t. y FDI cung cp: ngun vn, chuyn giao cng ngh, o to cn b k thut, tm kim v n nh th tr-ng tiu th, bo ton v pht trin vn. y Nu thu ht -c ngun vn ny s gim -c gnh n n-c ngoi i vi cc n-c LDCs.
205

5.2. FDI v cc lin hp a quc gia (MNCs) i) Khi nim: MNCs l nhng cng ty, doanh nghip ang kim tra v kim sot cc hot ng kinh doanh trn phm vi khng phi ca mt n-c. MNCs l nhng t chc kinh doanh ch khng phi l t chc pht trin. ii) Mc ch ca MNCs: ti a ha thu nhp t vn. Tp trung vo cc khu vc v cc n-c m doanh thu ti chnh cao nht v c an ton cho vn u t- cao nht.
206

iii) Vai tr ca MNCs trong FDI:  Mc d MNCs khng quan tm ti pht trin ca nhng n-c h u t-, song MNCs li trc tip nh h-ng ti nhng vn pht trin (di chuyn lao ng, tng l-ng, chuyn giao cng ngh v.v .)  MNCs tc ng bng cch: y -a vn vo. y Xy dng nh my a ph-ng cho LDCs. y Chuyn giao cng ngh sn xut, thay i th hiu ng-i tiu dng, thay i cch sng dn bn x, nng cp dch v qun l, a dng ha kinh doanh: cnh tranh, c quyn 207 th tr-ng, pht trin qung co.

iv) Vai tr ca MNCs trong th-ng mi quc t v xu h-ng ton cu ha: y C vai tr ln i vi th tr-ng v pht trin kinh t ca cc n-c c cc chi nhnh ca MNCs hot ng: ch yu h chim th tr-ng c quyn thiu s ca cc n-c. y LDCs th-ng c quy m kinh doanh nh, s hin din ca MNCs LDCs th-ng quan trng hn i vi DCs.

208

* MNCs LDCs: MNCs gia nhp vo LDCs trong cc lnh vc khc nhau qua cc thi k. y Lc u: tp trung vo cng nghip sn xut sn phm th, hoc cc chi tit ca mt thnh phm nh-: du, nguyn liu, nng nghip xut khu hoc sn xut thc n. y Hin nay: m rng hn vo cng nghip ch bin. Chng chim khong 28% FDI LDCs, y l phn rt quan trng. Du la 40% v khai thc m 9%.

209

5.2. Nguyn nhn nh h-ng ca MNCs i vi cc n-c LDCs

y

Quy m ln: MNCs c sc mnh kinh t rt ln, thm ch vi c cc quc gia pht trin. Hot ng sn xut kinh doanh trn th gii c xu th b cc cng ty m kim sot tp trung. H l cng ty chnh y mnh th-ng mi quc t v xu th ton cu ha: MNCs c vai tr ln i vi th tr-ng v pht trin kinh t ca cc n-c c cc chi nhnh ca MNCs hot ng, ch yu h chim th tr-ng c 210 quyn thiu s ca cc n-c.

5.3. u nh-c im ca FDI i vi qu trnh pht trin ca LDCs

y

u im:

Nh-c im:

211

6. Ti tr n-c ngoi cho cc n-c LDCs 6.1. Khi nim: Ti tr n-c ngoi l l-u chuyn vn vo LDCs vi mc ch khng phi kinh doanh. y C nhiu -u i (li sut thp, thi gian hon n di). y Ngoi ra cn c ti tr v qun s. * Mc ch: y Thit lp quan h trong cc lnh vc chnh tr, qun s, v kinh t. y M -ng cho vn t- nhn (FDI) tm ni u t- thun li v c mc li cao.
212

6.2. Cc hnh thc ti tr (i) Vin tr pht trin chnh thc (ODA) * Mc ch: l ngun ti chnh do cc c quan chnh thc (chnh quyn nh n-c hay a ph-ng) ca mt n-c hoc mt t chc quc t vin tr cho cc n-c LDCs nhm thc y s pht trin kinh t v phc li x hi ca n-c ny. * LDCs nhn ti tr do hn ch v: y Kinh t: thiu vn, cng ngh, gii quyt kh khn v hng ha tiu dng do cc n-c c nn kinh t suy thoi v mc sng ca dn 213 qu thp. y Chnh tr, qun s, v x hi.

 Mc d l-ng ti tr ca cc n-c DCs cho cc n-c LDCs trong thi gian qua tng ln, song cc khu vc nhn ti tr phn b khng u gia cc vng, cc chu lc v cc n-c. * Ngun vn ODA bao gm ca cc n-c: y DCs chim i b phn (85%) y N-c Nga v cc n-c ng u (10%) y Cc n-c rp c du m (5%). * Ph-ng thc thc hin: song ph-ng (80%) v a ph-ng (20%) thng qua cc t chc quc t nh- UNDP, UNICEF, IMF, WB, ADB, 214 OPEC.

* Ni dung vin tr ODA gm: y Vin tr khng hon li: chim 25% tng vn ODA. y Hp tc k thut. y Cho vay -u i: khng li sut, li sut -u i. y Gn y ch yu -c u t- vo cc d n cho gio dc, y t v giao thng.

215

(ii) Vin tr ca cc t chc phi chnh ph (NGOs) y L vin tr khng hon li. y p ng nhn o: cung cp thuc men, ch , l-ng thc cho cc nn nhn thin tai. y Cc ch-ng trnh pht trin di hn, cc d n tn dng, cung cp n-c sch nng thn, cung cp dinh d-ng, v sc khe ban u v.v )

216

Ch-ng 9
Ngoi th-ng vi pht trin

217

1. Mi quan h gia ngoi th-ng v pht trin kinh t

Hot ng kinh t i ngoi ca mt n-c bao gm ba ni dung c bn:
y

Hot ng ngoi th-ng: xut - nhp khu hng ha. Hot ng hp tc: hp tc u t- v hp tc khoa hc - cng ngh. Hot ng du lch - dch v: vn ti, bo him, ngn hng v hot ng du lch.
218

1.1. Vai tr ca ngoi th-ng vi pht trin

y

Th-ng mi quc t th-ng -c nh gi cao trong lch s pht trin th gii th Ba. Xut khu sn phm th tng chim mt t l ln trong tng tr-ng ca GNP i vi nhiu quc gia. Mt s n-c nh: 25% - 40% ca GNP l do xut khu sn phm th nh- c ph, -ng, du la mang li. OPEC: c ti 70% thu nhp quc dn (NI) ca h l t xut khu du th. NICs: thu nhiu ngoi t t ngoi th-ng.219

 Th-ng mi, ti chnh quc t cn hiu rng

hn. l s giao l-u hng ha, dch v v ngun ti chnh gia cc n-c. Nh th-ng mi, mi n-c c kh nng tng:  Chuyn giao cng ngh sn xut.  Tng kh nng tiu dng ca mi n-c.  To iu kin giao l-u v t chc, th ch, gio dc, sc khe, v h thng x gia cc n-c. Ba chin l-c pht trin: Chin l-c xut khu sn phm th. Chin l-c sn xut phc v tiu dng ni a (thay th hng nhp khu) 220 Chin l-c h-ng ngoi.

* Vai tr ca ngoi th-ng vi pht trin Thc y tng tr-ng kinh t: tng kh nng tiu dng ca mi n-c, tng tng sn phm th gii, s dng hiu qu hn cc ngun lc khan him v phn phi u hn cho th gii. y mnh s cn bng gi trong n-c v quc t, tng thu nhp thc t cho cc n-c nng nghip tham gia ngoi th-ng. S dng li th so snh ca cc n-c gip cc n-c pht trin. T do ho th-ng mi gip ti a ho ca ci 221 mi n-c (gip xc nh X-M bao nhiu ti a ha ca ci)

1.2. c im ngoi th-ng ca LDCs (i) Ngoi th-ng ca LDCs th-ng khng n nh do: y Xut khu ca LDCs ph thuc ln vo cu ca n-c nhp. y Xut khu sn phm th th-ng khng n nh, gp nhiu ri ro do cung cu v chng t co gin theo gi. (ii) Nhp khu (siu) ca LDCs th-ng tng nhanh nn: th-ng mi ca LDCs lun trong tnh trng thm ht dn n thm ht cn cn thanh ton quc t. 222

y Tnh trng n v vay tr n do LDCs ch yu nhp hng t- liu sn xut l hng c thi gian hon vn chm. y N tng lm gim tc pht trin ca nhiu n-c LDCs. (iii) c bit nhng nm 80s, LDCs : y Tng nhp siu. y Tng thm ht ngn sch nn dn n tng n n-c ngoi cng mt lc vi tng nhp siu. y Tnh trng dn n gim tc pht 223 trin kinh t ca cc n-c LDCs.

1.3. Nm vn c bn ca mi quan h ngoi th-ng vi pht trin

a. b. c. d. e. Th-ng mi quc t nh h-ng nh- th no ti tc , c cu tng tr-ng kinh t LDCs (l ng lc tng tr-ng kinh t?) Th-ng mi thay i phn phi thu nhp v ca ci trong v gia cc n-c ra sao? Cng bng hay khng cng bng? Ai c li? Trong iu kin no th ngoi th-ng gp phn gip LDCs pht trin? Bn thn cc n-c LDCs c kh nng quyt nh h xut v nhp bao nhiu khng? Da vo kinh nghim cc n-c th LDCs nn thc hin chin l-c m hay ng ca; t do bun bn, tng giao dch ngun tI chnh v 224 nhn lc, cng ngh v.v bng cch no? Bng cc lin kt no?

2. Thc trng th-ng mi quc t ca DCs v LDCs

y y

Mc ng gp ca X-M vo tng tr-ng kinh t cc n-c rt khc nhau. Th-ng mi quc t tng mnh trong nhng nm 1965 - 1980. Sau 1980 gim mnh do: Suy thoi quc t nm 1980 - 1983 Gi la M tng nhanh lm th-ng mi gim mnh. Gi hng ha xut ca LDCs gim mnh Tng hng ro mu dch ca DCs. 225 Khng hong n ko di ca LDCs.

T trng gi tr xut khu rng ca cc n-c N-c DCs LDCs Cc n-c XHCN c 1970 71,9% 17,6% 10,5% 1990 74,7% 17,8% 7,5%

226

Cc n-c NICs thnh cng trong ngoi th-ng. Tng xut khu. Tng t trng xut khu trong GNP. Tng t trng xut khu sn phm cng nghip ch bin trong tng xut khu. Mc xut nhp khu cc mt hng ch bin v sn phm th khc nhau. N-c DCs, ch c khong 10% xut khu trong GDP. N-c LDCs th c khong 20-30% thu nhp 227 xut khu trong GDP.

Ch s gi xut - nhp (Px/PM) gim trong nhng nm 80 gy ra thit hi khong 2,5 t la hng nm cho LDCs. Tnh trng ny xy ra trong sut thp k qua lm cho cn bng th-ng mi ca nhng n-c ny gim mnh. (1981: 55,8 t ; 1991: 1,9 t ). T s gi sn phm th trn sn phm ch bin (Pt/ Pc) gim lm cho nhng n-c xut khu sn phm ch bin tng kim ngch 228 th-ng mi (trong c n-c NICs).

3. L thuyt ngoi th-ng

Cc l thuyt ngoi th-ng ch yu da vo li th ca n-c xut so vi n-c nhp: L thuyt v li th tuyt i ca ngoi th-ng: chi ph sn xut ti n-c xut thp hn so vi chi ph sn xut ti n-c nhp. L thuyt v li th t-ng i ca ngoi th-ng: chi ph sn xut t-ng i ca n-c xut nh hn so vi n-c nhp.
229

 L thuyt da vo s d- tha v chi ph thp v mt s loi u vo. y l s pht trin hn na ca hai l thuyt trn. Khi mt u vo no d- tha th cc u vo khc s t-ng i t hn so vi chng. V vy n-c nn sn xut cc sn phm c chi ph u vo thp, d- tha to sn xut xut khu, ginh li th trn th tr-ng quc t. Tnh cnh tranh ca sn phm to ra s cao hn. V d: Nu d- tha lao ng th xut khu sn phm s dng nhiu lao ng. Nu d- tha vn th xut khu sn phm s 230 dng nhiu vn.

4. Chin l-c pht trin ngoi th-ng ca cc n-c LDCs

4.1. y mnh xut khu sn phm th Ni dung: da vo ngun ti nguyn c sn, tng xut khu da vo tng sn xut cc sn phm s cp (nng nghip, khai thc du th, qung, than v.v ) iu kin: n-c to cn c ngun ti nguyn -u i c th khai thc sn phm th. Tc ng ca xut khu sn phm th: To iu kin pht trin kinh t theo chiu rng v s thay i c cu c nn kinh t. 231 Tng tch ly, gii quyt mt s kh khn v ngoi t, tng thu nhp quc dn, to

 Tr ngi: Cung - cu khng n nh: ph thuc vo

thi tit; cu v sn phm th tng chm hn so vi mc tng thu nhp v do khoa hc cng ngh tin b, nhiu mt hng nhn to ra i thay th sn phm th nn thu nhp khng n nh. Gi c sn phm th c xu h-ng gim so vi hng cng ngh (gim 0,65% so vi sn phm cng ngh).

232

 Bin php khc phc c th: Cn tng thu quan, quota xut khu, lin

kt cc n-c xut gi gi, to kho m iu tit gi. Gii php 'Trt t kinh t quc t mi' do LHQ -a ra vo nm 1974 gi tt l NIEO - ku gi thnh lp cc t chc m cc thnh vin tham gia c kh nng khng ch -c gi trn th tr-ng th gii bng cch hn ch sn l-ng cung do c th tng hoc n nh gi. Gii php "Kho m d tr quc t": thnh lp mt qu chung gia cc n-c xut nhp khu mua hng ha d tr nhm n 233 nh gi ca mt s mt hng (18 mt hng nng nghip v khai khong).

 Ni dung: y mnh sn xut nhng mt

4.2. Sn xut hng ha phc v tiu dng ni a (sn xut thay th hng nhp khu)

hng hin nay ang l hng nhp p ng th tr-ng hng ha ni a. iu kin: Th tr-ng ni a ln (dn s ln), ngnh cng nghip trong n-c phi c tim nng pht trin to iu kin thu ht vn v cng ngh ca cc nh u t- trong v ngoi n-c, phi c chnh sch bo h ca chnh ph i vi cc ngnh cn non tr.
234

 Bin php c th:

S dng hng ro bo h mu dch (thu,

quota nhp khu) lc u tr gip sn xut trong n-c. iu chnh t gi hi oi c li cho sn xut phc v ni a (nng gi ng tin ni a). Tha hip, lin kt kinh t chuyn giao cng ngh, lin doanh sn xut trong n-c; ni a ha dn sn phm thay th nhp khu v ni lng dn hng ro bo h hng ni cnh tranh vi hng ngoi ngay trn 235 th tr-ng ni a.

 Hn ch ca chin l-c ny:

Gim kh nng cnh tranh ca cc ngnh trong n-c do -c bo h. Trn lu thu, v nhiu hin t-ng tiu cc do bo h bng thu. Hn ch xu h-ng cng nghip ha t n-c do ch tp trung u t- vo mt s ngnh. Tng n n-c ngoi do sn phm ca cc ngnh bo h khng c kh nng cnh tranh v tiu th trn th tr-ng th gii. 236

4.3. Sn xut h-ng ngoi

Ni dung: Pht trin sn xut trong n-c vi

mc ch h-ng ti xut khu, p ng th tr-ng quc t. c bit l cc mt hng cng nghip ch bin. iu kin: Th tr-ng ni a nh hoc cung cp (bo ha), c kh nng xy dng tim lc sn xut trong n-c c th cnh tranh trn th tr-ng quc t, cc chnh sch kinh t ca n-c u phc v cho pht trin m rng kinh doanh quc t.
237

 Tc ng sn xut h-ng ngoi:

Tng thu ngoi t; tng GNP, cng nghip trong n-c c kh nng cnh tranh quc t. Bin php c th: Gim gi ng tin trong n-c (ph gi nh k); t do ha th-ng mi; tr cp hoc bo h xut khu trong thi gian u.

238

5. c im xut khu ca cc n-c LDCs

Moises Syrquin v Hollis Chenery nhn thy rng khi thu nhp bnh qun u ng-i tng t khong 300$ n 4.000$ (gi ca nm 1980), t trong trung bnh ca xut khu trong GDP tng t 15 n 21%. T trng xut khu b nh h-ng bi: ln ca mi n-c nh h-ng n t trng ny. Ngun lc ca cc n-c LDCs gii thch r nhng mt hng m h xut khu.
239

 ln ca mi n-c:

Nhng n-c c dn s < 25 triu ng-i v thu

nhp u ng-i 700$, xut khu hng ha v dch v chim khong 25% ca GDP. Nhng n-c c dn s ln hn vi cng mc thu nhp th t l ny l 15%. Nhng n-c ln th-ng xut khu chim mt t trng nh hn trong tng sn l-ng bi v th tr-ng rng ln ca h c th tiu th nhng sn phm cng nghip mt cch kinh t hn, v h c xu h-ng a dng ha cc 240 ngun lc hn sn xut nhiu chng loi hng ha hn.

 Nhng n-c rt ln nh- Trung quc, n ,

Brazil v Pakistan xut khu chim mt t trng nh trong GDP, t 6 -14%. Cc n-c du la xut khu nhiu hn: 21% GDP i vi Nigiria, v 55% i vi Lybia, thm ch trong c thi k ca gi du la thp. Nhng n-c khng xut khu du la nh hn c xut khu chim t trng trong GDP rt khc nhau: 8% GDP - Tanzania, 12% GDP - Ethiopia (khong sn); v 17% Colombia. Nam Triu tin: 40% GDP ch yu l xut 241 khu sn phm cng nghip. Malayxia xut khu cc sn phm th v ch to, lp rp.

 Ngun lc ca cc n-c gip gii thch r

nhng mt hng m h xut khu: Ngun ti nguyn thin nhin: Vng vnh Ba tv nhng n-c giu du la xut khu du la. Zambia, Zaire, Chile, v Peru xut khu ng. Jamaica xut khu qung bxit v alumina. Malayxia, Ghana xut khu g. 242  Kh hu nhit i l nhn t gii thch v xut khu thc phm: c ph, da chui,

 S d- tha lao ng gii thch v nhng

mt hng xut khu theo ma v, nhng mt hng s dng nhiu lao ng nh- may mt, linh kin in t. Do thiu t- bn (tbn vn vt cht v t- bn con ng-i) nn nhng n-c LDCs phi nhp khu nhng mt hng s dng nhiu t- bn (thit b mymc, cc sn phm trung gian v ha hc, xng du, v cng nghip luyn kim).
243

Ch-ng
Pht trin kinh t Vit nam

244

245