Hc vin chnh tr Khu vc I

Khoa x hi hc Tm l LQL

Ba ging

C cu x hi

Chuyn 2

X hi hc v c cu x hi
TS.Trn Th Minh Ngc
Ph khoa XHH-TLLQL

X hi hc v c cu x hi

I.

V tr ca bi ging
CCXH l mt bi ging then cht ca mn hc l ni dung trng tm ca khoa hc XHH. Mi ni dung khc ca XHH ch c th c ct ngha, kin gii mt cch c sc thuyt phc nu ngi hc nm bt c y , cn k v khoa hc khi nim CCXH. CCXH khng ch l i tng ring ca XHH m cn c mt s mn khoa hc XH khc nghin cu. Tuy nhin, tip cn ca XHH v CCXH c nhng nt c o ring.
3

X hi hc v c cu x hi

II.

Mc ch, yu cu

1. Mc ch
Trnh by khi nim CCXH, cc thnh t cu thnh CCXH, c bit l cu trc "dc" ca CCXH v nhng ng thi, phng thc to ra s bin i CCXH. L c s cho vic nghin cu cc chuyn khc Hc vin c kh nng vn dng tri thc ca XHH v CCXH vo vic phn tch v kin gii nhng c trng v xu hng bin i ca CCXH nc ta hin nay.

X hi hc v c cu x hi

2. Yu cu
Ngi hc hiu c khi nim CCXH, PTXH, mt s thnh t c bn ca CCXH

Tng bc vn dng l thuyt XHH v CCXH v PTXH, PT hp thc v PTXH khng hp thc vo vic phn tch v l gii nhng vn phn tng, phn ho x hi, hoch nh chnh sch, tuyn chn v b nhim cn b, ci cch v xy dng m hnh c cu x hi ti u trong thi k CNH, HH hin nay nc ta.
5

X hi hc v c cu x hi

III. Ni dung bi ging

Stt BI GING S TIT

1 2

Khi nim CCXH Cc thnh t cu thnh CCXH (>1/3Tg)

3
4 5

Phn tng x hi (1/4Tg)

Tnh c ng x hi Mt s vn cn ch v mt phng php lun

Ti liu tham kho

Pht trin x hi Vit nam, tng quan XHH nm 2000, NXBKHKT, 2002. Chng I, II ( tr 19-55) C cu x hi nc ta hin nay, NXBCTQG, 2000

X hi hc v c cu x hi

PHN I

KHI NIM CCXH

X hi hc v c cu x hi

I.

Quan nim ca XHH v CCXH

Trn c s k tha, tip thu mt cch c ph phn cc khi nim c, cng vi s pht trin, cc nh KH Vit Nam a ra khi nim sau y v CCXH: (1) (2) (3) CCXH l kt cu v hnh thc t chc bn trong ca mt h thng x hi nht nh. L s thng nht ca 2 mt: Cc thnh phn x hi v cc quan h x hi. L "b khung" ca mi x hi.

Nhng thnh t c bn ca b khung l cc nhm x hi, v th - vai tr x hi, thit ch x hi v mng li x hi.
9

X hi hc v c cu x hi

II.

mt s Im ng ch

s dng gic tip cn ca KHTN vo vic xem xt CCXH, coi x hi l mt khch th vt cht c th c kt cu, v hnh thc t chc bn trong ca n. Chnh s xem xt ny mang li ci nhn mi m i vi CCXH - nghin cu c cu hiu c c trng, c tnh ca x hi. Vic xem xt CCXH nh l s thng nht ca 2 mt: (1) Cc TPXH v cc QHXH phan nh c ng n v ton vn s hin din ca CCXH; (2) khc phc c nhng sai st trong lch s khi ch nhn thy mt ny m khng thy c mt kia ca CCXH.
10

X hi hc v c cu x hi

C cu x hi nh b khung ca x hi

Vic coi CCXH nh l "b khung" ca mi x hi vi vic coi nhm l nhng n v phn tch c bn u tin hiu c x hi mang li mt gic tip cn mi m v CCXH.

Mt x hi hin thc lun l mt h thng x hi a c cu, CCXH-GC, CCXH- NN; CCXH-LT, CCXH-DS, CCXH-DT, CCXH -TG, trong CCXH-GC l ct li.

11

Cc thnh t c bn
Nhm: L mt tp hp ngi c lin h vi nhau theo mt kiu nht nh V th: L mt ch s tng qut xc nh v tr ca mt c nhn hay nhm x hi trong thng cc quan h x hi Vai tr: L tp hp cc chun mc hnh vi, ngha v v quyn li gn vi mt v th nht nh
12

X hi hc v c cu x hi

ngha

Quan im ton din v CCXH. Khc phc c ci nhn n gin v CCXH Bit c v th, tc l ch ng ca tng c nhn, tng nhm x hi trong x hi, vai tr ca cc c nhn, cc nhm x hi, chc nng ca thit ch x hi, cc mng li x hi

ngha trong qun l x hi. Qun l XH suy cho cng l qun l nhm. Qun l nhm v m Qun l nhm vi m

13

 ngha
CCXH vi vic ch ra nhm l n v phn tch u tin hiu XH mang li cch tip cn a chiu v mt x hi nhiu nhiu chiu cnh a h thng

Nm bt c trng thi ton vn nhng yu t c bn ca CCXH hin thc lm c s cho s phn tch, c s hoch nh chnh sch x hi ( CC li ch ca cc giai tng, cc nhm XH c th)

Tm li: Tip cn XHH v CCXH l mt cch giai thch khoa hc, nghim tc ng thi c coi nh l mt khi nim cng c quan trng khaost v khm ph nhng CCXH hin thc, c nhiu nh 14 khoa hc tha nhn v s dng.

X hi hc v c cu x hi

PHN II

PHN TNG X HI

15

X hi hc v c cu x hi

Tip cn ca XHH v CCXH i hi phi phn tch PTXH - tc l b dc x hi xem xt cu trc bn trong ca x hi. Nh s phn tch ny, m chng ta hiu c nhng khc bit gia cc nhm x hi trong tng giai cp, tng lp x hi...

16

X hi hc v c cu x hi

I.

Tng x hi
L tng th hay tp hp ca cc c nhn c cng mt hon cnh x hi c sp xp theo trt t thang bc nht nh trong h thng x hi. Cc thnh vin ca tng x hi ngang nhau v a v kinh t (hay ti sn), a v, chnh tr (hay quyn lc), a v x hi (hay uy tn), kh nng thng tin cng nh nhng c quyn hay th bc khc trong x hi.
Lu : Tng x hi y c xem xt khc vi tng lp x hi m chng ta vn ni ti.
17

X hi hc v c cu x hi

Ii.

Phn Tng x hi
PTXH l s phn chia v hnh thnh cu trc cc tng x hi (gm c s phn loi, xp hng). l s phn chia hay sp xp cc c nhn vo nhng tng x hi khc nhau v a v kinh t (hay ti sn), a v chnh tr (hay quyn lc), a v x hi (hay uy tn) cng nh mt s khc bit khc v trnh hc vn, ngh nghip, kiu nh , ni c tr, phong cch sinh hot, cch ng x, th hiu ngh thut...

18

Cc tiu ch phn tng

V kinh t: thu nhp, chi tiu, ti sn, s hu V mt x hi: hc vn ngh nghip, uy tn V mt quyn lc: s tham gia vo h thng chnh tr, ting ni, quyn quyt nh
19

X hi hc v c cu x hi

Iii. Mt s cch kin gii v phn tng x hi

Thuyt chc nng: Phn tng x hi c tnh qui lut khch quan. L tch cc, cn thit phi thit ch ha mt x hi bt bnh ng. Thuyt xung t: Phn tng x hi l lin quan n bt bnh ng. L tiu cc, cn phi xa b phn tng x hi. Thuyt dung ha: Tr li mt cch chit trung cu hi trn.

Tuy mi cch kin gii u c nhng ht nhn hp l nht nh bn trong, song c 3 l thuyt u cha mang li cho chng ta mt s gii thch mang tnh thuyt phc
20

X hi hc v c cu x hi

Iv. Cch kin gii ca cc nh khoa hc Vit Nam v phn tng x hi

gii quyt vn bn cht ca PTXH cn tr li 3 cu hi sau y:

V sao li c hin trng PTXH?

PTXH li hu qu g cho con ngi?

Thi ca chng ta i vi PTXH?

21

V sao li c hin trng PTXH

Do

c s tn ti ca hin tng bt bnh ng, hiu theo ngha l s khng ngang bng nhau gia cc thnh vin trong x hi v 3 kha cnh chnh sau: Nng lc th cht, tr tu; iu kin; c may.
Do

c s phn cng lao ng trong x hi biu hin 2 kha cnh chnh: S phn cng v mt v th x hi chim u th, S phn cng v lao ng ngh nghip (trong mi x hi lun ch c s v th x hi c u th, khng nhiu ngh nghip mang li uy tn, thu nhp cao...). Kt lun: PTXH l mt hin tng khch quan, ph bin, t nhin v s cn tn ti lu di vi thi gian.
22

PTXH hp thc v PTXH khng hp thc

PTXH hp thc
Hnh thnh t nhin. Do s khc bit v ti, c; S cng hin thc t ca mi c nhn cho x hi PTXH khong hp thc Hnh thnh khng t nhin. Do tham nhng, lm n phi php, th on, mnh kho

23

Vai tr ca PTXH hp thc: L ng lc thc y x hi, m bo cng bng x hi, Gp phn n nh XH, Gp phn to ra b mt NV-NB-NA ca XH

Cn Tuyn truyn vn ng mi ngi cng chp nhn. Kin ngh xut t chc mt XH trn c s ca PTXH hp thc

PTXH khng hp thc: Bt cng bng x hi - Th tiu ng lc- Tch t bt bnhXH- Lm phng hi b mt NV - NB NA - Khng chp nhn- Ln n gay gt- Kin ngh, xut ngn chn, kim sot, trng pht
24

Cc m hnh phn tng trn th gii

Hnh thp ( X hi M) Hnh thoi ( X hi Nht bn) Git nc ( ng u) Hnh trng ( Nauy, Bc u) Hnh con quay ( Vit nam)

25

Cc m hnh phn tng trn th gii

(M)

(Nht)

(Bc u)

(ng u)

27

 ngha l lun v thc tin ca tip cn x hi hc v phn tng x hi

L

c s khoa hc cho vic hoch nh chnh sch thch hp vi tng nhm v tng x hi (nhm doanh nhn, qun l, giu k hp thc, nhm ngho, yu th.)
S

tuyn chn v sp xp cn b.

Gp

phn tho g nhiu vn l lun nc ta hin nay

Kt lun: y ch l nhng kin gii "khung" v PTXH, khi vn dng vo thc t cn xem xt n nhng yu t c th khc.
28

29